فراتاب: خانه من در نزدیکی فرودگاه کابل قرار دارد و در طبقات اخرهستم. روزهای سیاه و تلخی بود و من با نگرانی جلوی تلویزیون نشسته بودم و اخبار متشنج فرودگاه را می‌دیدم. جمعیت زیادی از مردم برای فرار از وطن داخل فرودگاه جمع شده بودند که ناگهان صدای بلند وحشتناکی در پشت بام مرا کنجکاو کرد که چه اتفاقی افتاده، از خانه خارج شدم دیدم همسایه‌ها نیز مانند من وحشت کرده‌اند و به اتفاق آنها به طرف پشت بام رفتیم که ای کاش هیچ‌گاه نمیرفتم و با این صحنه مواجه نمی‌شدم. متاسفانه جنازه یکی از جوانان که خود را در چرخ هواپیمای نظامی آمریکایی پنهان کرده بود برروی پشت بام خانه‌ی ما سقوط کرده بود.
در دوره ریاست جمهوری جو بایدن، روابط افغانستان و امریکا دچار تغییرات گسترده و پیچیده‌ای شد. این تحول درپی تصمیم امریکا و توافق با طالبان برای خارج شدن نیروهای خود از افغانستان به وجود آمد و بر روابط دو کشور تاثیر بسزایی داشت. در ادامه به بررسی مهمترین تحولات دراین دوره پرداخته می‌شود:
خروج نیروهای امریکایی و سقوط نظام
خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان یکی از مهمترین تصمیم‌های بایدن در حوزه سیاست خارجی‌اش بود که براساس توافقنامه دوحه 2020 که میان امریکا و طالبان مبنی بر تخلیه کامل نیروهای خارجی امضا شد که با چالش‌های جدی در زمینه سیاسی، امنیتی و انسانی همراه شد.
با خارج شدن نیروهای خارجی، روحیه سربازان افغان به شدت ضعیف شد و طالبان به سرعت بر شهرهای افغانستان مسلط شدند و بالاخره با فرار اشرف غنی، نظام بیست ساله تحت حمایت ایالات متحده سقوط کرد و بسیاری از ناظران را در شوک فرو برد. این تحول ناشی از ناتوانی امریکا در حمایت موثر از دولت افغانستان و پایداری سیاسی در این کشور را نشان داد و توجه جهانی به روند سریع و غیرمنتظره تحولات سیاسی در این کشور را جلب کرد.
به دنبال این تغییرات، دولت بایدن با انتقادات شدیدی مواجه شد. منتقدان این خروج را ضعف استراتژیک و سومدیریت تعبیرکردند. با اینحال بایدن همچنان از منطقی بودن تصمیم خود دفاع می‌کند و بر این باور است که حضور در افغانستان بی‌فایده بود و تغییر اساسی در این کشور ایجاد نمی‌کرد.
ایالات متحده پس از خارج شدن نیز، به نظارت برمسائل امنیتی افغانستان ادامه داد. زیرا که واشنگتن نگران تهدیدات گروه‌های تروریستی همچون داعش بود و حملات هوایی و اقدامات اطلاعاتی، قسمتی از تلاش‌های آمریکا برای مقابله با این تهدیدات بود.
روابط منطقه‌ای و تأکید بر حقوق بشر
ایالات متحده، همزمان با تحولات داخلی افغانستان، بر روابط با کشورهای منطقه نظیر پاکستان، هند و ایران تمرکز کرد. همچنین بر لزوم حفظ حقوق بشر و حمایت از زنان افغان تأکید داشت، هرچند اقدامات عملی در این زمینه محدود باقی ماند.
ارزیابی کلی سیاست‌های بایدن
دولت بایدن در نهایت با چالش‌های زیادی در زمینه سیاست خارجی و داخلی مواجه شد. خروج از افغانستان، که به عنوان یک پیروزی برای طالبان و شکست برای ایالات متحده تلقی شد، تأثیرات عمیقی بر وجهه بین‌المللی آمریکا و سیاست‌های خارجی آن گذاشت.
نتیجه‌گیری
روابط افغانستان و آمریکا در دوره بایدن، تحت تأثیر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان دست‌خوش تغییرات اساسی شد. این تحولات، علاوه بر آشکار ساختن ناکامی‌ها در ایجاد ثبات پایدار، زمینه‌ساز پایان حضور 20 ساله ایالات متحده در این کشور بود. پیامدهای امنیتی، اقتصادی و انسانی این تحولات، همچنان تأثیرات عمیقی بر آینده افغانستان و سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا خواهد داشت.
نویسنده: شکریه اکبری پژوهشگر حوزه مسائل افغانستان و عضو کلاس روزنامه‌نگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
