فراتاب: رئیس جمهور امریکا با فنجان قهوه در دست پشت میز دفترش به مانیتور لب‌تاپ چشم دوخته، نگاه معامله گرایانه‌ی او بار دیگر به سوی گرینلند یا همان سرزمین سبزهاست، با خودش می‌گوید هرچیز قیمتی دارد، چقدر باید بدهیم؟! خود را در حالی‌که سند مالکیت گرینلند را امضا می‌کند تصور می‌کند و اسکیموهایی که با خوشحالی برایش دست تکان می‌دهند، اما یکباره همه‌چیز با دیدن تیتر خبر رسانه‌ها محو می‌شود، نخست‌وزیران گرینلند و دانمارک: «گرینلند فروشی نیست.»
گرینلند فروشی نیست
آمریکا در سال ۱۹۴۶ پیشنهاد خرید گرینلند را به دانمارک داده بود زیرا داشتن آن را برای امنیت ملی کشورش حیاتی می‌دانست اما با رد آن از جانب دولت دانمارک مواجه شد. در ۲۰۱۹ دونالد ترامپ تلاش کرد تا دوباره طرح خرید گرینلند را مطرح و عملی کند که بازهم موفق نشد. موته آگده نخست‌وزیر گرینلند با اینکه قبلا گفته بود این سرزمین بایستی خود را از غل و زنجیر استعمار رها کند و به دنبال استقلال باشد، هیچ اشاره‌ایی به همراهی با برنامه آمریکا در پیوستن به او نکرد بلکه به همراه فردریکسن نخست وزیر دانمارک هر دو صراحتا اعلام کردند «گرینلند فروشی نیست.»
گرینلند کجاست؟
گرینلند یا سرزمین سبز منطقه‌ایی واقع در آمریکای شمالی که در حال حاضر بخشی از قلمرو پادشاهی دانمارک است. این جزیره بزرگ از نظر جغرافیایی قسمتی از آمریکای شمالی و از لحاظ مراودات سیاسی به نروژ و دانمارک نزدیک است بطوری‌که مردمانش شهروند و تبعه دانمارک محسوب می‌شوند. این ناحیه به صورت خودمختار اداره می‌شود و غیر از امور نظامی و سیاست خارجی‌اش کنترل تمامی امور در دست مردم بومی گرینلند است. زبان آنها دانمارکی و گرینلندی است و بخش قابل توجهی از هزینه‌های اقتصادی مردم را دولت دانمارک متقبل شده است. لازم به ذکر داست بر پایه قانون اساسی این سرزمین هرگاه مردم گرینلند در یک همه‌پرسی خواستار استقلال شوند دانمارک نمی‌تواند با آن مخالفت کند.
کنترل گرینلند، یک ضرورت مطلق
دونالد ترامپ هنوز هم بر تصمیم خود برای خرید گرینلند مصمم است چرا که کنترل آمریکا بر گرینلند را یک ضرورت مطلق برای امنیت بین‌الملل می‌داند. علاقه‌ی وی به تصاحب و تملک این سرزمین به قدری است که حتی استفاده از ابزار نظامی و فشار اقتصادی در جهت به اختیار درآوردن کانال پاناما و جزیره گرینلند را تکذیب نکرد و این امر موجب نگرانی تنی چند از رهبران و سیاست‌مداران اروپایی نیز شد. در همین رابطه آنیتا هیپر سخنگوی کمیسیون اروپا در مصاحبه‌ایی تاکید کرد که «باید به حق حاکمیت و استقلال کشورها احترام گذاشت.» اولاف شولتز صدراعطم وقت آلمان هم اذعان داشت: «مرزهای هیچ کشوری نباید با زور جابه‌جا شود این اصل محترم و اساس نظم صلح ماست.» همچنین کایاکالاس مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا گفت: «ما باید به تمامیت ارضی و حاکمیت گرینلند احترام بگذاریم.»
وضعیت گرینلند از منظر حقوقی و قوانین بین الملل
به دنبال ادعاهای نروژ در سال ۱۹۲۵ و اعلام حاکمیت و اشغال گرینلند شرقی در ۱۹۳۱ این مناقشه در دیوان بین‌المللی دادگستری مورد رسیدگی قرار گرفت. دیوان با در نظر گرفتن عناصر قصد و فعل در اعمال حاکمیت و اختیارات سرزمینی از سوی کشور دانمارک همچنین با توجه به رویه کشورها در به رسمیت شناختن حاکمیت دانمارک بر گرینلند توسط هلند، فرانسه و سوئد و صدور اعلامیه‌ایی از جانب دولت آمریکا مبنی بر عدم مخالفتش با گسترش منافع سیاسی و اقتصادی دانمارک بر کل این سرزمین، در نهایت رای به نفع دولت دانمارک صادر کرد .
مبنای دکترین استاپل (Stoppel)
مشهود است که ایالات متحده در موافقت‌نامه دفاع از گرینلند در سال‌های ۱۹۴۱-۱۹۵۱ و اصلاح و تکمیل آن در ۲۰۰۴ به طور مداوم حاکمیت دانمارک را به رسمیت شناخته همچنین در ۲۰۱۴ به اظهارات کمیسیون فلات قاره در خصوص فلات قاره شمالی گرینلند از سوی دانمارک هیچ واکنش منفی و اعتراضی نشان نداده است بدین روی قبول وضعیت موجود برای مدت زمان طولانی از جانب ایالات متحده پیامدهای حقوقی به دنبال دارد که از آن می‌توان به دکترین استاپل اشاره کرد.
اما همه‌ی آنچه آمریکا را در ادعایش بر گرینلند با بن‌بست حقوقی مواجه می‌کند عبارتند از:
1-قانون خودمختاری براساس حقوق بین‌الملل به صراحت حق تعیین‌سرنوشت را برای مردم گرینلند به رسمیت می‌شناسد بر طبق این قانون مردم گرینلند در صورت تمایل می‌توانند در یک فرایند دموکراتیک به استقلال برسند. این فرایند در نتیجه توافق نامه‌ایی توسط پارلمان گرینلند تایید می‌شود به همه‌پرسی گذاشته شده پس از کسب آرای لازم مطابق با ماده ۱۹ قانون اساسی دانمارک پارلمان دانمارک موظف به قبول و موافقت آن می‌باشد .
2- بر اساس پیمان‌نامه ۱۹۵۱ آمریکا و دانمارک، در زمان ناتوانی نیروهای مسلح دانمارک حین مبارزه با یک متجاوز بالقوه خارجی آمریکا تعهدی قانونی برای دفاع در برابر هرگونه حمله به جزیره گرینلند را پذیرفته است .کریستین سوبی کریستنسن محقق ارشد در مرکز مطالعات نظامی دانشگاه کپنهاگ در همین زمینه می‌گوید: «دانمارک می‌دانست که نمی‌تواند به تنهایی از گرینلند در برابر تهاجم احتمالی دفاع کند اما اگر ترامپ واقعا قصد تصرف این سرزمین را دارد سوال این است آمریکایی‌ها با چه کسی می جنگند؟ با خودشان؟»
نویسنده: هلاله مسعود پژوهشگر حقوق بین‌الملل و عضو کلاس روزنامه‌نگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
