مقدمه: جنبش زنان در عربستان سعودی یکی از طولانیترین و پرچالشترین مبارزات حقوقی در جهان عرب به شمار میرود. زنان این کشور سالها در برابر قوانین سختگیرانهای که آزادیهای فردی و اجتماعی آنها را محدود میکرد، مبارزه و مقاومت کردهاند. از دهه 1940 تاکنون، زنان سعودی توانستهاند برخی از مهمترین اصلاحات اجتماعی و حقوقی را به دست آورند. این گزارش به بررسی تحولات اصلی جنبش زنان در عربستان از اولین قدمها تا لغو ممنوعیت رانندگی میپردازد.
1948؛ تأسیس نخستین مدرسه دخترانه
در سال 1948، نخستین مدرسه ابتدایی دخترانه در جده تأسیس شد. این اقدام، نقطه آغازی برای آموزش رسمی دختران در عربستان سعودی بود. تا پیش از آن، آموزش دختران بهطور رسمی محدود بود و آنها فقط در خانهها یا مدارس مذهبی غیررسمی آموزش میدیدند. تأسیس این مدرسه اولین قدم به سوی مشارکت بیشتر زنان در جامعه بود.
1979؛ سالهای محدودیت
در سال 1979، انقلاب ایران و تسخیر مسجدالحرام در مکه باعث شد که حکومت سعودی به سیاستهای محافظهکارانه بیشتری روی بیاورد. این سالها به عنوان دوران عقبگرد در حقوق زنان سعودی شناخته میشود، زیرا بسیاری از آزادیهای اجتماعی زنان محدود شد. پوشش زنان سختگیرانهتر شد و مشارکت آنها در بسیاری از حوزهها محدود گردید.
2013؛ حق رأی در انتخابات شورای محلی
در سال 2013، برای نخستین بار به زنان سعودی اجازه داده شد که در انتخابات شورای محلی شرکت کنند و رأی بدهند. این اقدام به عنوان یکی از اولین گامهای سیاسی زنان سعودی به سوی مشارکت در زندگی عمومی کشور شناخته میشود. همچنین، تعدادی از زنان توانستند به عنوان اعضای این شوراها انتخاب شوند.
2017؛ لغو ممنوعیت رانندگی
در سپتامبر 2017، عربستان سعودی ممنوعیت رانندگی برای زنان را لغو کرد، تصمیمی که به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای حقوق زنان در این کشور شناخته میشود. این تصمیم، پس از سالها تلاش فعالان حقوق زنان و با فشار جهانی صورت گرفت و به زنان سعودی اجازه داد که بهطور قانونی پشت فرمان خودرو بنشینند.
2018؛ کاهش محدودیتهای سرپرستی مردان
در سال 2018، دولت عربستان برخی از محدودیتهای سرپرستی مردان بر زنان را کاهش داد. طبق این اصلاحات، زنان بالای 21 سال میتوانستند بدون نیاز به اجازه قیم مرد به خارج از کشور سفر کنند. این تغییرات، بخشی از تلاشهای گستردهتر برای تقویت حقوق و آزادیهای زنان در جامعه سعودی بود.
2021؛ اصلاحات گسترده در زمینه کار و اقتصاد
در سال 2021، قوانین جدیدی تصویب شد که به زنان اجازه میداد بدون نیاز به موافقت قیم مرد در مشاغل مختلف مشغول به کار شوند. این اصلاحات بخشی از برنامه بلندپروازانه «چشمانداز 2030» محمد بن سلمان بود که هدف آن افزایش مشارکت زنان در نیروی کار و کاهش وابستگی به نفت است.
گزارش از لیلا جمالی از اعضای کلاس روزنامهنگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.