فراتاب: روستاها از محور توسعه دور مانده‌اند. این جمله بدان معنا نیست که روستاها توسعه‌پذیر نیستند بلکه مراد این است که محورهای توسعه از بستر روستا دور مانده و ظرفیت‌های روستایی و بوم‌آورد در مسیر توسعه در معرض فراموشی قرار گرفته‌اند. در نتیجه از ۶۹ هزار روستا در ایران یک سوم تخلیه و غیر قابل سکونت شده‌اند. این موضوع البته علل اقلیمی، اجتماعی و بطور ویژه اقتصادی دارد اما اگر روستا بتواند با راهکارهایی در مدار توسعه درون‌زا و بوم آورد قرار گیرد، آیا دوران انزوا و سکون و ممات خود را به تاخیر نخواهند انداخت؟
یک راه بی تردید تبدیل روستاهای دارای ظرفیت به مقاصد گردشگری است. این نگاه فراتر از تعیین نقاطی در کشور بعنوان مناطق ویژه گردشگری است، امری که فقط در حد حرف و نصب یک تابلو در ورودی روستاهای انتخاب شده، باقی‌مانده و هیچ برنامه عملیاتی و توسعه‌گرا پیرو انتخاب آن وجود نداشته است. اما تبدیل یک روستا به مقصد گردشگری نیازمند طی مسیری با مراحل مشخص بوده که هدف این یادداشت است:
بررسی تمامی ظرفیت‌های موجود و قابل توسعه (ظرفیت سنجی)
روستا با بهره‌مندی از زیست بوم خاص و پتانسیل‌های کشت و کشاورزی و تولید محصولات محلی و فرهنگ و سنت و آداب میراثی و پیچیدگی روابط خانوادگی در محدوده خود، جاذبه‌ساز است. محیطی نسبتا بکر برای ترغیب طیفی از فعالیت‌های گردشگری فرهنگی و تاریخی تا گردشگری علمی، تجربه‌گرا، هیجانی، سلامت، ورزشی، رویدادها و...
برنامه‌ریزی برای تقویت این ظرفیت‌ها
در مرحله دوم با توجه به این ظرفیت‌ها، تیم متخصصین گردشگری با همکاری یک تیم حرفه‌ای برندسازی گردشگری می‌باید با در نظر گرفتن نظر و ملاحظات تمامی دست اندرکاران و بررسی توان مالی، انسانی و... استراتژی برند و چشم‌انداز توسعه گردشگری روستای مورد نظر را تدوین و اقدامات لازم برای فعال شدن زمینه‌های اصلی و تقویت نیروی انسانی در راستای تحقق بهتر آن زمینه‌ها را فراهم سازند.
استفاده از مشاوران و تسهیلگران خبره به منظور طراحی و همراهی در فرآیند ظرفیت سازی، توان افزایی و ...
در گام سوم تیمی متشکل از تسهیلگران خبره در اجرای یک طرح ظرفیت‌سازی و توان‌افزایی اجتماعی یک تا سه ساله خواهند کوشید تا بستر اجتماعی و عمومی را برای توسعه گردشگری آمده و هم‌زمان تیم مشاوران خبره گردشگری در کنارداوطلبان کسب و کارهای مرتبط با گردشگری می‌کوشند تا گام‌به‌گام زمینه موفقیت و سودآوری این سرمایه‌گذاری‌ها را فراهم نمایند.
طراحی یک برنامه اقدام مشخص برای تبدیل روستای مورد نظر به مقصد گردشگری
در گام چهارم با کمک تیم تسهیل‌گری تمامی دست اندرکاران در نشست‌ها و جلسات مختلف با یکدیگر گفتگو خواهند داشت تا همگی در تدوین یک برنامه اقدام جامع درگیر باشند و این برنامه اقدام، نقشه راهی برای توسعه کسب و کارها و زیرساخت‌های لازم در افقی ده ساله را فراهم سازد.
انجام مجموعه‌ای از اقدمات در یک بازه زمانی 3 تا 5 ساله
در گام پنجم مدیران و تصمیم‌گیران منطقه‌ای با اختصاص بودجه و امکانات لازم می‌کوشند تا همگام با بخش خصوصی، زیرساخت‌ها و اقدامات مناسب را در یک بازه 3 تا 5 ساله فراهم کنند وظرفیت لازم برای توسعه محیطی را به صورتی پیش برند.
توان‌افزایی دست‌اندرکاران مختلف مرتبط با گردشگری در روستا
در ششمین مرحله می‌باید تمامی افراد مرتبط با کسب و کارهای گردشگری و افرادی که به هر نحو در ارائه خدمات به گردشگران نقش دارند توان و دانش لازم میزبانی و ارائه خدمات مطلوب را به دست بیاورند چرا که رمز پیروزی هر روستا در مسیر گردشگری داشتن نیروی انسانی توانمند و متخصص است.
برندسازی و ترویج آموزش‌های مرتبط با آن در بین بخش‌های مختلف
در گام هفتم تمامی اقدامات و توانمندی‌ها در چارچوب یک برند مشخص که بر پایه توانمندی و ویژگی اصلی و شاخص آن روستا شکل گرفته است شکل می‌یابد و تمامی دست اندرکاران دولتی وخصوصی با استراتژی، شعار و برنامه‌ی واحدی فعالیت‌ها و برنامه‌های بازارسازی، بازیابی و ارائه خدمات برند را دنبال خواهند نمود.
این هفت گام خلاصه‌ای از مجموع اقدامات و فعالیت‌های لازمی است که می‌تواند زمینه‌ساز تبدیل روستاهای گزینش شده به مقاصد گردشگر پذیر باشد. هر چند که جزییات هر یک از این گام ها نیازمند ده ها صفحه توضیح و سالها تلاش فعالان محلی و ملی خواهد بود.
نویسنده:بابک مغازه‌ای؛ تسهیلگر توسعه کسب و کارهای بومی و گردشگری
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
