فراتاب: دکتر قدیر نصری رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با فراتاب از میان سئوالات مختلف، بر روی مواردی متمرکز شدند که واجد ارزش استراتژیک (حیاتی_بنیادی) باشند و بر این اساس متن این گفت‌وگو در قالب یادداشتی که شامل سه نکته‌ای مختلف و تامل‌انگیز در معادلات هشت ماه اخیر معطوف به روندهای فردا است، تنظیم گشته و در ادامه خواهد آمد:

نکته نخست – مجال بخشی به ایده شبه‌دولت فلسطینی

مجال‌بخشی به ایده «شبه‌دولت فلسطین» به جای «طرح دو دولت_یک سرزمین» نخستین نتیجه هشت ماه ویران‌سازی و کشتار در باریکه خونین غزه است که اولا طرفین رادیکال ماجرای فلسطین در دو طرف (حماس و راست افراطی اسرائیل)، هر دو فرسوده می‌شوند و بدون اینکه از بین بروند توان و توجیه برخاستن مجدد را تا حد زیادی از کف می‌دهند.

نتانیاهو در 75 سالگی و بعد از 17 سال صدارت، عملا دستاورد شورانگیزی ندارد. او نه موفق شده گروگان‌ها را به چنگ آورد و نه یحیی سنوار را کت بسته به تلاویو ببرد. مهمترین هنر او جولان در زمین و هوای منطقه‌ای است که نه پدافند دارد، نه تانکی و نه نان و پناهی. هواپیماهای اسرائیلی حتی اگر گونی آرد را از آسمان رها کنند حداقل یک نفر را زخمی خواهد کرد، چه برسد به موشک زدن و یا گلوله باران با پهپاد و توپ.

در طرف مقابل حماس برای مدت میانه‌ای، شدیدا ضعیف خواهد شد و از صورت یک دولت_ملت فعال به گروهی چریکی مشحون از خشم و زخم و خسران بدل خواهد شد. در چنین شرایطی که طرفین رادیکال ماجرا، خسته و گسسته‌اند، مجال گفتوگو و مصالحه فرا خواهد رسید. به دلیل متراکم شدن کینه رنج و انتقام، باز هم دو دولت در یک سرزمین تشکیل نخواهد شد. شاید بتوان گفت که شبه‌دولتی پدید خواهد شد با اختیارت محدود به محوریت تشکیلات خودگردان و به حساب انزوای حماس.

نکته دوم؛ پدیده‌ی استراتژیکی بنام پهپاد!

دومین پدیده استراتژیک در فردای ماجرای غزه، گروه‌های چالاک و کارآمدی هستند که تقدیر روزگار و تدبیر زمین. قدرت بی‌همتایی به آن‌ها بخشیده است و آن خلاصه می‌شود در سه کلمه پهپهاد، پهپاد و پهپاد!

ریزپرندهای رادارگریز، ارزان، نقطه‌زن، قابل حمل، هراس‌افکن و متنوعی که اینک در اختیار گروه‌های حشد شعبی، حزب الله، انصار الله و دیگر گروه‌ها قرار دارد. نیاز به داشتن هواپیما، تانک، موشک‌های دوربرد و لشکرهای پر تعداد را منتفی ساخته‌اند. از فرادای آتش‌بس بین غزه و اسرائیل، سنوار و هم‌رزمان او در کنار نان‌شب در اندیشه پهپادهای بروز، بمب‌های کنار جاده‌ای و کمین گاه‌های تازه‌تر و هدف‌های اساسی‌تر خواهند بود تا بتوانند در رویارویی بعدی تاب بیشتری بیاورند و کشته‌های کمتری بدهند و هم‌چنین قربانی‌های بیشتری بگیرند.

نکته سوم؛ فرسودن منزلت یهود، راست‌گرایی و کلیت اسرائیل

وجه بسیار تازه و بی‌نظیر غزه این بود که جهانیان، با سرعتی بی‌سابقه نسبت به انبوه کشتارها و ویرانی‌های غزه آگاهی یافتند. این‌گونه نبود که اسرائیل در سالیان پیش، کم آدم می‌کشت یا مال و مزارع محدودی را ویران می‌کرد! در موارد پیشین، جهانیان حجم و عمق ویرانی‌ها را در نمی‌یافتند و در جریان پخش‌مستقیم حملات نبودند یا جان دادن کودکان خرد سال را نمی‌دیدند. در کنار این انتقال آگاهی انبوه حس منفی انباشته‌ی جهانیان نسبت به صهیونیست‌ها، بالاخره فوران کرد و نتانیاهو قابله‌ی نوزادی شد که نامش نفرت بود و تخم آن از ده‌ها سال پیش به زهدان سرزمین اشغالی وارد شده بود. در نتیجه این فرسایش منزلتی، هم‌سویی با اسرائیل پر هزینه شد و بنیادگرایان ضداسرائیلی مشروعیت بیشتری می‌گیرند و منطقه وارد دوران تازه‌ای از صلح مسلح و موقت است.

گفت‌وگو از سید سالار رحیمی، پژوهشگر مسائل خاورمیانه

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.