فراتاب: آرام‌آرام از تپه‌ای که در دل شهر سنندج قرار گرفته و پاتوق معتادان کارتن خواب است، بالا می‌روم بعد از مکث کوتاهی، چهره دختر جوانی که آنجاست مرا به سمت خود می‌کشاند، برخلاف تصورم خیلی زود با او ارتباط برقرار می‌کنم و در مورد سرنوشتش به گفتگو می‌نشینم. دلنیا با غمی که در چهره‌اش موج می‌زند از روزگار تلخ کودکی تا به این روزهایش می‌گوید و شوهر خود را مسبب اعتیادش می‌داند. حاصل ازدواج او پسری بوده که اعتیاد، زندگیش را نابود و بچه‌اش را از او گرفته بود. پس از طلاق و طرد شدن از سوی خانه پدری، اکنون کارتن‌خواب است و در بوستان‌ها و خیابان‌های شهر به سر می‌برد با زباله گردی و فروش آنها پول مواد خود را تامین می‌کند. دختر جوان در حالی که با دامن کهنه‌اش ور می‌رود، چندقطره‌ای اشک مهمان گونه‌هایش می‌شوند و آرام زیر لب می‌گوید، دلم برای بچه‌ام خیلی تنگ شده است.
خیابان‌های سنندج و زنان متجاهر و کارتن خواب
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کردستان می‌گوید: گرایش به اعتیاد در میان زنان می‌تواند دلایل مختلفی از جمله، مشکلات روانی، کنجکاوی، ضعف اراده، خشونت خانگی، الگو‌برداری، انگیزه‌های درمانی و حتی زیبایی، داشته باشد و به دلیل عدم استقلال مالی و تامین مواد مصرفی خود، از سوی خانواده طرد و به فردی معتاد کارتن‌خواب تبدیل می‌شوند.
سلیم کریمی در رابطه با سن اعتیاد زنان می‌گوید: برای سن اعتیاد زنان نمی‌توان به عدد دقیقی اشاره نمود اما میانگین سن اعتیاد در کشور ۲۲ سال و در کردستان ۲۳ سال اعلام شده است، البته شاید افرادی هم در سن پایین‌تر وجود داشته باشد که از دلایل عمده این کاهش سن، می‌توان به نقش مهم خانواده‌ها در نحوه تربیت و آموزش فرزندان خود و همچنین نظارت و کنترل بر رفتار آنها اشاره کرد که شاید به درستی انجام نشده باشد.
طبق اعلام دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کردستان، ۵۰۰ الی ۶۰۰ معتاد متجاهر در این استان وجود دارد که از این تعداد حدودا ۳۰ نفر را زنان تشکیل داده‌اند که ۱۲ نفر از آنان کارتن‌خواب هستند، هرچند تعداد زنان کارتن‌خوابی که به عنوان یک خبرنگار اجتماعی بطور روزانه می‌بینم، به نظر می‌آید بیشتر از این تعداد باشد.
کریمی به اقدامات انجام شده در راستای پیشگیری و کاهش این آسیب اجتماعی اشاره و ادامه داد: شورای هماهنگی علاوه بر اقدامات پیشگیرانه و برنامه‌های فرهنگی، با مشارکت شهرداری و بهزیستی سنندج، اقدام به راه‌اندازی مرکز ماده ۱۶ در آینده‌ای نزدیک خواهد کرد که در کنار بستری طولانی مدت بیماران معتاد متجاهر، به ارائه درمان‌های جسمی و روانشناختی، خدمات مددکاری و برگزاری دوره‌های حرفه‌آموزی مختلف برای آنان خواهد پرداخت همچنین راه‌اندازی سامانه سرا به منظور اسکان افراد بی‌‌سرپناه پس از ترخیص از مراکز درمانی، بصورت موقت تا تعیین تکلیف نهایی، از دیگر برنامه های این نهاد می‌باشد.
کریمی در رابطه با بحث پیش‌تر مطرح شده عقیم‌سازی زنان کارتن‌خواب می‌گوید: این مسئله یک موضوع حقوقی است و از آن جا که در قانون جمهوری اسلامی ایران انسان در جایگاه بالایی قرار دارد، قانون اجازه این کار را نمی‌دهد، علاوه بر این هر لحظه احتمال اینکه خانمی بخواهد ترک اعتیاد کند، وجود دارد بنابراین ازدواج و بارداری حق مسلم او خواهد بود.
اما مراقبت‌های مستمر و منظم توسط دکتر زنان و پیشگیری از بارداری آنان می‌تواند اقدامی قابل قبول‌تر باشد خدمات بهداشتی که به زنان کارتن‌خواب ارائه می‌شود. ویدا مرادپور ماما و یکی از فعالین مدنی سنندج در رابطه با خدمات بهداشتی که به زنان کارتن‌خواب ارائه می‌شود، می‌گوید: زنان معتادی وجود دارند که بهبود یافته و توان باروری دارند که شناسایی شده و آزمایشات و سونوگرافی بر روی آنها انجام می‌شود، در میان زنان کارتن خواب اگر مادری باردار شود باید تمام مراقبت‌ها برایش انجام شود از دادن قرص‌های مکمل تا انجام آزمایش اولیه بارداری، سونوگرافی و آزمایش غربالگری، به همین خاطر سعی می‌کنیم با دقت تمام زنان معتاد و کارتن‌خواب را شناسایی کرده و خدمات مورد نیاز به آنها ارائه گردد، به عنوان نمونه دوسال قبل یک مورد بارداری داشتیم که با پیگیری های منظم و ارائه خدمات بهداشتی، نوزاد در بیمارستان متولد و به بهزیستی سنندج تحویل داده شد.
تهیه پک‌های بهداشتی، کنترل و معاینات پزشکی برای زنان کارتن خواب، شناسایی و معرفی کارتن خواب های بیمار به مراکز بهداشتی، تقبل هزینه کمپ‌های ترک اعتیاد برای افرادی که تصمیم به ترک مواد دارند، انجام تست ایدز و هپاتیت از دیگر اقدامات انجام شده از سوی گروه پایان کارتن‌خوابی می‌باشد که ارائه خدمات بهتر نیازمند حمایت ارگان‌های دولتی از جمله دانشگاه علوم پزشکی است.
گزارش از ثریا صلواتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
