فه‌راتاب - مەنسوور جیهانی: "ئالیسا سایمۆن" ڕخنەگری ناوداری سینەما لە ماڵپەڕی بەنرخ و گرینگی گۆڤاری سینەمایی "ورایتی" Variety سەبارەت بە فیلمی سینەمایی "زاڵاوا" لە دەرهێنانی سینەماکاری کورد "ئەرسەلان ئەمیری" نووسیوییەتی: "زاڵاوا" وەرچەرخانێکی نوێیە لە گرێبەستە ژانڕییەکانی سینەمادا.
"ئالیسا سایمۆن" Alissa Simon ڕخنەگری ناودار و بەئەزموونی سینەمای جیهان، دوای بینینی فیلمی سینەمایی "زاڵاوا" Zalava لە دەرهێنانی سینەماکاری سنه‌یی "ئەرسەلان ئەمیری" لە بەشی پێشبڕکێی "هەفتەی ڕخنەگران" Critics' Week لە حەفتاوهەشتەمین خولی فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلمی "ڤێنیز" Venice لە شاری ڤێنیز لە وڵاتی ئیتالیا لە ماڵپەڕی بەنرخ و گرینگی گۆڤاری سینەمایی "ورایتی" سەبارەت بەم بەرهەمە کوردییە نووسیوییەتی: "ئەرسەلان ئەمیری" کە لە کوردەکانی ئێرانە لە یەکەمین فیلمی بڵندی خۆیدا وەرچەرخانێکی نوێی لە گرێبەستە ژانڕییەکانی سینەمادا بەدیهێناوە؛ فیلمێک کە بە شێوازی ورد و ژیرانەی خۆیەوە بە هێواشی بەرەو تڕاژیدیایەک دەڕوات و تیایدا باوەڕە زانستییەکان لە بەرانبەر کۆنەپەرەستیدا دەوەستن و ئەم بابەتەش لە دنیای ئەمڕۆکەشدا دەنگێکی بەهێزیی هەیە. یەکێک لە خاڵە بەهێزەکانی "زاڵاوا"، نواندنی "نەوید پوورفەرەج" ئەستێرەی قۆز، باڵابەرز، جوان چاک و سمێڵی ئەم چیرۆکە لە ڕۆڵی مڵازمێکی ژاندارمیری دایە.
هەروەها نووسیوییەتی: لە سەرەتای فیلمەکەدا بۆمان دەردەکەوێت کە "زاڵاوا" سەدەیەک لەمەوپێش لە لایەن قەرەچەکان بەدیهاتووە و دانیشتووانی ئێستای پێستی ڕوخساریان پەڵەی پێوەدیارە و مووی سەریان سپی بووە و لە خەودا بەڕێگادا دەڕۆن.
ئەم ڕخنەگرە بەئەزموونە لە درێژەی وتارەکەیدا ئاماژەی بەوەشکردووە: "مەلیحە" بە نواندنی "هودا زەینوالعابدین" دکتۆرە جوانەکەی ماڵی تەندروستی ئاواییە و لەوبڕوایە دایە کە هۆی باروودۆخی سەرسووڕهێنەر و نامۆی گوندەکە، ترس و بیروباوەڕیی کۆنەپەرستی ئەوانە. ئەوە لە حاڵێکدایە کە زاڵاواییەکان لە بوونی جندۆکەیەکی نوێی لە ئاواییەکه‌یان ترس و دڵەڕاوکێی کەوتۆتە گیانیان، جن‌گرێک بە نواندنی "پووریا ڕەحیمی سام" پێیوایە کە ئەو جندۆکەیەی کە نابیندرێت، دەتوانێت بیخاتە ناو بتڵێکی شووشەوە.
سایمۆن لە بەشێکی دیکەی وتارەکەیدا نووسیوییەتی: ئەمیری و هاوکارە سیناریۆنووسەکانی واتە "ئایدا پەناهەندە" و "تەهمینە بەهرام" دیمەنی یەکەم واتە ڕووبەڕوبوونەوەی مڵازم و جنگرەکەیان بە شێوازێکی سرنجڕاکێش نووسیوە کە تەواویی دیمەنەکە بۆتە زۆرەوانی چەندین ڕاندە کە براوەی ئەم شەڕە، مڵازمکەیە کە بە گرتنی "ئامەردان" دەبێتە هۆی تووڕەیی خەڵکی ئاوایی. لە بنکە سەربازییەکە، کامێڕا بە جووڵەی تایبەتی سینەمای تۆقینەرەوە؛ لە بتڵێکی بەتاڵ، ترس و دڵەڕاوکێی دەخوڵقێنێت. بە هەڵاتنی "ئامەردان" و گەڕانەوەی مڵازم بۆ ئاوایی بە هاوڕێیەتی لەگەڵ سەربازەکەی بە ناوی "یۆنس" بە نواندنی کۆمیک و ئاست بەرزیی "باسیت ڕەزایی"، نووسەرەکان مامۆستایانە مەترسیی سات بە سات، زیاتردەکەن و لە ناخی دڵی ئەم دیمەنانەشدا بەشێکی کاریگەری ئەوینداریش لە نێوان مڵازم و مەلیحەدا داندراوە.
لە درێژەی ڕخنەکەی گۆڤاری ئه‌مه‌ریکی "ورایتی"دا نووسراوە: بەڵام "ئامەردان" دەگاتێی و ئێستا تەورێکی بەهێزی پێیە بۆ لێدانی ڕیشەی مڵازم. ئەوە لە حاڵێدایە کە دەتوانین فیلمەکە بەناونیشانی بەرهەمێکی نوێی و تازە لە سینەمای ژانڕی ئێران ستایش بکەین، ناوەرۆکی کورتەچیرۆکی فیلمەکە یەگجار لەوە سرنجڕاکێشترە. نەگریسی دەتوانێت وێکچوونێک بێت لە نەخۆشی "کۆڤید ـ 19" COVID-19 واتە پەتای ڤایرۆسی "کۆڕۆنا" چونکە لە ئێستاشدا بەردەوام شەڕ لە نێوان زانست و کۆنەپەرەستیدا لە سەرتاسەری جیهان درێژەی هەیە.
"ئالیسا سایمۆن" لە کۆتایی وتارەکەیدا لە گۆڤاری سینەمایی "ورایتی" نووسیوییەتی: بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە فیلمی "زاڵاوا" بە بڕه پارەیەکی کەم بەرهەمهاتووە، دەستکەوتنی تەکنیکی ئەو زۆر جێی ستایشە. سەرکەوتنی کامێڕا لە جادە پێچەڵاوپێچە کوێستانییەکان، ئێمە وەبیر سینەمای "عەباس کیاڕۆستەمی" دەهێنێتەوە و هەڵبەت "محەمەد ڕەسووڵی" بەڕێوەبەریی وێنەگرتنی فیلمەکە باش دەزانێت چۆن بە کامێڕاکەی لە دیمەنە ترس و دڵەڕاوکییەکاندا ئێمە لە جێی خۆمان ویشک بکات. لەم حاڵەشدا مۆنتاژی "عیماد خودابەخش" و مۆسیقای کەش‌سازی "ڕامین کووشا"ش بە ڕاگرتنی گوشار و باری ڕۆحی لە تەواویی بەرهەمەکەدا زۆر بە شارەزاییەوە یارمەتیدەرن.
فارسی
فراتاب - منصور جهانی: «آلیسا سایمون» منتقد سرشناس سینمای جهان در سایت مجله معتبر سینمایی «ورایتی» Variety در مورد فیلم سینمایی «زالاوا» به کارگردان فیلمساز کُردستانی «ارسلان امیری» نوشت: «ارسلان امیری» که از کُردهای ایرانی است؛ در اولین فیلم بلند خود، چرخشی تازه را در قراردادهای ژانری ایجاد کرده است.
«آلیسا سایمون» Alissa Simon منتقد سرشناس و باتجربه سینمای جهان؛ بعد از دیدن فیلم سینمایی «زالاوا» Zalava به کارگردانی فیلمساز سنندجی «ارسلان امیری» در بخش مسابقه سی و ششمین دوره «هفته منتقدین» Critics' Week در هفتاد و هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم »ونیز« Venice در شهر ونیز در کشور ایتالیا؛ در نقدی در سایت مجله معتبر سینمایی «ورایتی» Variety در مورد این اثر سینمایی نوشت: «ارسلان امیری» که از کُردهای ایرانی است در اولین فیلم بلند خود، چرخشی تازه را در قراردادهای ژانری ایجاد کرده است؛ فیلمی که با لحن طنزآمیز زیرکانۀ خود، آهسته به سمت تراژدی می‌رود و در آن باورهای علمی در برابر خرافات قرار می‌گیرند و این موضوعی است که در دنیای امروز طنین قدرتمندی دارد. یکی از بزرگترین نقاط قوت «زالاوا»، بازی «نوید پورفرج»، ستارۀ بلندقامت و خوش صورت و سبیلوی داستان در نقش یک استوار ژاندارمری است.
وی در ادامه نوشته است: در ابتدای فیلم، درمی‌یابیم «زالاوا» یک قرن پیش، توسط کولی‌ها به‌وجود آمده و ساکنین فعلی آن، پوست‌هایی لکه‌دار و موهایی سفید دارند و در خواب راه می‌روند. «ملیحه» (با بازی هدی زین‌العابدین) پزشک جذاب خانۀ بهداشت، باور دارد دلیل احوالات عجیب غریب اهالی، ترس و باورهای خرافی است. در حالیکه زالاوایی‌ها از حضور جن تازه‌ای در روستا به هراس افتاده‌اند، جن‌گیر دوره‌گردی (با بازی پوریا رحیمی‌سام) ادعا می‌کند؛ جن نادیدنی را داخل بطری کرده است.
سایمون در بخش دیگری از این نقد، آورده است: امیری و همکاران‌فیلمنامه‌نویس، «آیدا پناهنده» و «تهمینه بهرام» صحنۀ اولین تقابل استوار و جن‌گیر را چنان جذاب به نگارش درآورده‌اند که کل صحنه، تبدیل به یک زورآزمایی چند راندی می‌شود و فاتح این نبرد، «استوار» است که با بازداشت کردن «آمردان» باعث خشم اهالی می‌شود. در پاسگاه، دوربین با حرکاتی خاص سینمای وحشت، از یک بطری خالی ترس و دلهره خلق می‌کند. با فرار «آمردان» و بازگشت استوار به روستا همراه سربازش «یونس» (با بازی کمدی و عالی باسط رضایی)؛ نویسندگان، استادانه خطر را لحظه به لحظه بیشتر می‌کنند و در دل این‌ها، یک بخش تأثیرگذار رمانتیک هم بین استوار و ملیحه گذاشته شده است.
در ادامه نقد مجله آمریکایی «ورایتی» آمده است: اما «آمردان» از راه می‌رسد و حالا تیشه‌ای محکم برای زدن ریشۀ «استوار» دارد. در حالیکه می‌توان فیلم را به عنوان چیزی نو و تازه در سینمای ژانر ایران مورد تحسین قرار داد، محتوای تمثیلی فیلم، بسیار بیش از این جذاب است. اهریمن می‌تواند استعاره‌ای از بیماری کووید نوزده (کرونا) باشد زیرا که همچنان نبرد بین علم و خرافات در سراسر جهان ادامه دارد.
«آلیسا سایمون» در پایان نقدش در سایت سینمایی «ورایتی نوشته است: با این‌که فیلم، با بودجۀ نسبتاً کمی ساخته شده، دستاوردهای فنی آن قابل ستایش است. موقعیت دوربین در جاده‌های پرپیچ و خم کوهستانی یادآور سینمای «عباس کیارستمی» است و البته «محمد رسولی» مدیر فیلمبرداری این اثر، خوب می‌داند چطور با دوربینش در صحنه‌های ترسناک ما را میخ‌کوب کند. در همین حال، تدوین «عمادخدابخش» و موسیقی فضاساز «رامین کوشا» هم به حفظ تنش در کل اثر کمک کرده‌اند.
نویسنده آلیسا سایمون
