بین النهرین، زندانی هویتها! | فراتاب
کد خبر: 8130
تاریخ انتشار: 23 اردیبهشت 1397 - 20:14
اردشیر پشنگ

فراتاب - گروه بین الملل: عراق قدیم را سرزمین قصه های پررمز و راز هزار و یک شب نامیده اند و عراق جدید را شاید باید سرزمین بحرانهای بی پایان نامید، سرزمینی که از یکسو تنها چند ماه است، از شر پرخطر داعش بطور نسبی نجات یافته و نفس می کشد و از سوی دیگر زخم ایجاد شده بر پیکر رابطه کُرد و عرب در فردای پس از رفراندوم استقلال کُردها، هنوز تازه بوده و التیام نیافته است! در چنین شرایطی روز گذشته چهارمین انتخابات پارلمانی عراق پس از سقوط رژیم بعث در سراسر این کشور، برگزار شد، انتخاباتی که با توجه به نظام پارلمانی عراق، طی آن سرنوشت آتی این کشور و چگونگی آرایش گروهها و نیروهای مختلف دست کم برای چهار سال آینده از دل آن درخواهد آمد. در اینجا این سوال مطرح است که انتخابات پیش رو چه تمایزی به سه دوره پیشین دارد؟

به نظر می رسد هرچند دیگر پرچم سیاهرنگ داعش در نقطه ای از عراق در اهتزاز نیست، هرچند به کمک همسایگان و همراهی جامعه بین المللی، عراق فعلاً یکپارچه باقی مانده است و هرچند در این دوره از انتخابات، گروهها و افرادی از هر سه گروه هویتی اصلی عرب شیعی، سنی و کُرد لیست های مشترک و به نوعی ملی داده اند، اما همچنان سپهر سیاسی عراق اسیر تنش ها، رقابتها و بحران های ناشی میان گروههای هویتی اسیر خواهد بود!

در فضای فعلی عراق به نظر می رسد هیچیک از لیست های فراقومی شانس چندانی برای کسب کرسی پارلمانی در مناطق اقلیتی خود ندارند، این بدان معنی است که لیست النصر به رهبری نخست وزیر فعلی، بسیار بعید خواهد بود که از مناطق کردنشین بخصوص در چهار استان شمالی دارای حتی یک کرسی شود! و در بین اهل سنت هم کم و بیش چنین وضعیتی خواهد داشت و به همین شکل دیگر لیست ها و ائتلاف ها نیز به رغم معرفی کاندیداهای دیگر اقلیت ها و هویت ها در لیست خود، کمترین شانس ممکن در کسب رای از مناطق هویتی خاص را دارند! یکی از دلایل این عدم موفقیت محتمل، فقدان هماهنگی و کارنامه روشن رهبران احزاب و ائتلاف ها در سیاست ها و برنامه هایشان طی سالهای اخیر در برابر دیگر گروههای هویتی است. لذا بطور سنتی میزان آرای شیعیان، کُردها و اهل سنت تغییر محسوسی نخواهد کرد و میزان کرسی ها در خوانش هویتی کلان به نسبت پیشین میان طرفین تقسیم خواهد شد.

البته در این بین یک استثنا وجود دارد و آن هم ائتلاف الوطنیه است که در دل خود عمدتاً از اهل تسنن و شیعیان سکولاری نظیر ایاد علاوی تشکیل شده است، که توانسته بطور محدودی به دلیل استمرار در رای و نظر و قرائت فراهویتی اش، بخش محدودی از آرای شیعیان را در کنار بخش قابل توجهی از اقلیت سنی در عراق را طی دوره های پیشین از آن خود کند.

موضوع دیگر به آرای مناطق مورد مناقشه باز می گردد، طی سال گذشته کُردها در این مناطق رفراندومی را برگزار کردند که طی آن بطور مجموع 92 درصد مشارکت کنندگان خواهان جدایی از عراق شده بودند، اما اینک کنترل امنیتی این مناطق در دست دولت عراق است، و مشخص نیست تغییر و تحولات این مناطق چه تاثیری در چینش کرسی های پارلمانی در این مناطق خواهد داشت، کردها در انتخابات پیشین از 12 کرسی رقابتی در کرکوک 8 کرسی را از آن خود کردند و به نظر می رسد تکرار این وضعیت با شرایط فعلی دشواریهای خاص خود را خواهد داشت!

اما بطور کلی باید تاکید کرد پیش بینی می شود در سطح نخست هویتی، ما شاهد تغییر و تحول قابل توجهی در نسبت آرای کُردها، شیعیان و سنی ها در پارلمان آتی عراق نخواهیم بود! اما در عین حال باید منتظر تغییر و تحولات درون هویتی در پارلمان عراق باشیم و به نظر می رسد وجه تمایز دوره پیش رو عمدتاً به رقابت ها، اختلافات و مسائل احزاب در درون گروههای کلان هویتی باز خواهد گشت، در همین راستا پیش بینی می شود در عراق، حیدر العبادی (رهبر ائتلاف نصر) شانس نخست پیروزی در بغداد و مناطق شیعه نشین باشد و سه ائتلاف دیگر یعنی السائرون (مقتدی صدر)، دولت قانون (نوری مالکی) و تحالف الفتح (حشد شعبی) برای جایگاه دوم رقابت کنند و ائتلاف طیار الحکمه (عمار حکیم) در دنباله این گروهها بیاید. در بین اهل سنت و سکولارهای شیعی شانس ائتلاف الوطنیه با رهبری سه گانه سلیم الجبوری، صالح مطلگ و ایاد علاوی خواهد بود و ائتلاف القرار العراقی (اسامه نجیفی) در تعقیب این گروه قرار گیرد و نهایتا در بین کُردها بی شک حزب دموکرات کردستان خواهد توانست استیلای خود را بدون ائتلاف با حزبی دیگر تثبیت کند و با الحاق متحدین و نیز اقلیت های تحت حمایتش به سومین حزب مهم پارلمان آتی عراق تبدیل شود در این بین پیش بینی می شود حزب اتحادیه میهنی در دو استان سلیمانیه و حلبچه در رقابت با سه گروه گوران (تغییر)، اتحاد برای عدالت و دموکراسی (برهم صالح) و اسلامگراها با افولی جدی روبرو شود و تنها شانس این حزب رای آوری در استان کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه خواهد بود و این امر می تواند مساله تعیین رئیس جمهور در دولت آتی عراق را دستخوش تغییرات و یا بحرانهایی نیز کند!

لذا می بایست با توجه به آنچه که شرحش رفت تاکید کرد پارلمان عراق در دوره چهارم نیز همچنان اسیر مسائل و رقابتهای هویتی خواهد بود و هویت های شیعی، سنی و کُردی همچنان بر هویت ملی عراقی چربش خواهند داشت!

اردشیر پشنگ، پژوهشگر مسائل خاورمیانه

منبع: روزنامه سازندگی

نظرات
آخرین اخبار