فراتاب – گروه بین الملل: گزارش چیلکوت چیست؟ گزارش تحقیقاتی ورود بریتانیا به جنگ عراق و عواقب آن که هفت سال پیش توسط گوردون براون نخست وزیر وقت در سال 2009 سفارش داده شده بود، امروز چهارشنبه منتشر می شود. تشکیل کمیته حقیقت یاب نتیجه فشار خانواده های کشته شدگان جنگ عراق و گروه های ضد جنگ است. تونی بلر نخست وزیر اسبق بریتانیا به خاطر شرکت در جنگ عراق تحت فشار بوده است.  تهیه این گزارش در سال های 2009تا 2011 بر عهده جان چیلکوت بوده است. این گزارش 12 جلد و شامل 6/2 میلیون کلمه است.

"ارتش ما نباید به شهرها و مزارع شما به صورت فاتحان یا دشمنان وارد شوند بلکه آنها رهایی بخش شما هستند." این جمله می تواند عبارتی از قول تونی بلر نخست وزیر سابق انگلستان یا جورج دبلیو بوش درزمان تهاجم به عراق در سال 2003 باشد. درواقع این بیانیه به تاریخ 1917 باز می گردد؛ زمانی که ژنرال سر استنلی مود رهبر نیروهای انگلیسی درعراق نوشته بود. اشغال عراق توسط انگلستان موجب بهم ریختگی اوضاع شده بود، اگرچه آن شرایط به اندازه بی قاعدگی تهاجم مدرن تحت رهبری آمریکا نبود. درآن زمان مردم عراق علیه انگلستان مبادرت به قیامی خونین کردند که گفته می شود در آن جریان از گازهای سمی درمیان کردهای شمال استفاده شد. اگر بلر تاریخ را با دقت بیشتری می خواند ممکن بود از تجربه بریتانیا به عنوان یک حکایت هشدار دهنده و درس آموز پند بگیرد. درحالی که او دوشادوش بوش بادستپاچگی درمردابی که هر لحظه سرعت می یافت غوطه ور شد. گزارش چیلکوت رسیدگی در خصوص نتایج بلند مدت جنگ عراق، هم می تواند تصمیمات بلر در آن زمان را شفافیت بیشتری ببخشد؛ هرچند این آشکار سازی فایده اندکی برای عراق کنونی دارد. نقشه های ژئو استراتژیک پرآب و تاب در خاور میانه که توسط قدرتهای خارجی طراحی می شود همواره غلط از آب در میایند. عراق هم استثنا نیست. هم اکنون نیز ما شاهد صحنه های دردناکی ناشی از طرح و اجرای این نقشه های نادرست در حومه بغداد در هفته اخیر هستیم که در نتیجه حملات تروریستی متعدد 250 نفر در اثر بمب گذاری های ISIS  کشته شدند.

ادعای نادرست ارمغان آزادی برای عراقی ها

میلیونها عراقی درطول جنگ علیه ISIS بی خانمان شدند، بسیاری آواره و تعدادی نیز تبعید. درطول سالهای هرج و مرج اشغال چیزی برای شادی و جشن گرفتن در خاورمیانه جدید وجود ندارد. هزاران نفر از زمان حمله 2003 تا کنون کشته شده اند، تز آزاد سازی برای آنان کار نمی کند. ادعای مصرانه بوش و بلر برای تهاجم به عراق در جهت آزاد سازی آن کاملا غلط از آب درآمد. چه آن ها را درغگو های قابلی بدانیم و چه فقط افرادی با عقیده و داوری غلط تاریخی، تفاوتی دروضوح و مبرهن بودن عواقب و نتایج قابل مشاهده برای همگان ایجاد نمی کند.

آنجا صلاحهای کشتارجمعی نبود، امروزه در عراق صلح و خو.شبختی نیست، چه برسر دموکراسی آمد؟ با سیلی اشغال آمریکا از پایه ترک برداشت وکشور به شکل خطرناکی بی ثبات شد. با اشغال عراق جعبه موسیقی ای باز شد که از آن آواز جدایی طلبی، تروریسم و خشونت برخاست و کسی نتوانست با مدیریت یا حربه زور آنها را به داخل جعبه باز گرداند. عراقی ها شیعه و سنی عیله ائتلاف تحت رهبری آمریکا مبارزه می کنند، آنها یک دیگر را سلاخی می نمایند. انفجارهای انتحاری وچوخه های مرگ، ترور و کشتار را در سراسر سرزمینشان شایع کرده است.

بوش و بلر بعد از خود چه برجای نهادند؟

13 سال قبل در آغازین روزهای تهاجم بلر گفت: "اگر ما با این دولت های رذل تهدید کننده دارای سلاح های کشتار جمعی و حامی تروریسم مبارزه نکنیم آنها از بین نخواهند رفت." اکنون به موازات محو شدن آن ها، تروریسم به شکل ISIS در چهره ای دولتی پست و خطرناک خلق شده است و باید در فرایند بازتعریف تروریسم که القاعده نماینده بلافصل آن بود، عنصر افراط گرایی بسیار شدید نوینی را مد نظر قرار دهیم.

موجودیتی که بلر و بوش به خلق آن کمک کردند یعنی عراق امروزی، کشوری شدیدا فاسد است. این کشور در دریایی از نفت غوطه ور است، اما اندکی از این ثروت بی کران به مردم عادی می رسد. آب و برق به طور معمول قطع است.

تابستان گذشته زمانی که قصد داشتم از توده عظیم مهاجران و پناهندگانی که تلاش داشتند خود را به اروپا برسانند گزارشی تهیه کنم عراقی های زیادی را دیدم که کشورشان را رها کرده بودند. در مرز مجارستان حسین دانشجوی 22 ساله رشته حقوق اهل کربلا به من گفت: ما اینجا سالها منتظر خواهیم ماند چون مجبوریم ما چیزی برای از دست دادن نداریم. او تاکید داشت بازگشت به عراق گزینه مد نظر ما نخواهد بود.

چه چیزی باعث وخامت اوضاع شد؟ اجماعی وجود ندارد. بسیاری از دوستان عراقی از خاطرات خوش روزهای گذشته در زمان صدام حسین می گویند زمانی که بمب گذاریهای تروریستی نبود، زمانی که دیوارهای انفجاری و ایستگاه های بازرسی نبود، زمانی که شما می توانستید تقریبا به هر جایی از بغداد یا عراق بدون ترس از آدم ربایی، شلیک و سلاخی بروید. آن زمان آزادی بیان نبود، دموکراسی نبود، صدام به وسیله ترس و وحشت حکمرانی می کرد، اما حداقل امنیت بود. وقتی شما طعم آنارشی را می چشید آنارشی ای که عراق درحالت حداکثری آن به سر می برد دیکتاتوری خیلی بد به نظر نمی رسد. همانطور که دوستم محمد مرتبا به من می گوید کاش صدام دوباره زنده می شد.

چگونه بوش و بلر به کردها کمک کردند؟

برخی میراث به جا مانده بوش و بلر را می ستایند. اوایل امسال من در کمپی نظامی در شمال عراق با گروهی از کماندوهای کرد گشت کوتاهی درخطوط مقدم نبرد با ISIS زدم. ما در خصوص نتایج انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا بحث می کردیم که یکی از کماندوهای کرد گفت: "ما جورج بوش را دوست داریم." زمانی که از او درباره نامزد محبوبش پرسیدم او گفت: "ما آرزو داریم او بتواند دوباره رییس جمهور شود." کماندوی دیگری سازی دیگر کوک کرد: "ما دوست داریم بلر دوباره به قدرت باز گردد." محبوبیت بلر و بوش در میان کردها امر جدیدی نیست. من در 9 آوریل 2003 زمانی که آمریکا دولت صدام را ساقط کرد در پایتخت دوفاکتو کردها در اربیل بودم. همین که خبر در شهر پیچید هزاران نفر در شهر به یکدیگر تبریک گفتند و پرچم آمریکا را در دستهایشان گرفته و تکان می دادند. مرگ بر صدام، زنده باد آمریکا و زنده باد بوش بود که توسط مردان جوان با حرارت سر داده شد. بوش و بلر به حکومت منطقه کردستان عراق کمک کردند تا حکومت منطقه ای خود را جدا از سایر مناطق عراق تاسیس کنند.

زنده یا مرده ... عواقب و نتایج

ممکن است بلر قبل از ماموریت چیلکوت برخی از آن کماندوهای کرد را بر ای تصدیق درستی تصمیماتش فراخوانده باشد؛ چرا که زیرآن گوشه از عراق تاریخ با او به اندازه آنها مهربان نخواهد بود. شاید به طعنه باید گفت امروز بوش نقاشی آماتور است و بلر از پیشنهادات روشنگرانه و راهنمایی های خود در خاورمیانه پول در می آورد. سوای زحمت و گرفتاریهای محتمل از یافته های گزارش چیلکوت، بلر زمان زیادی مجبور به بحث و جدل درخصوص مردابی که در عراق ایجاد کرده است نخواهد بود. مردم این سرزمین بد اقبال باید با نتایج این تصمیمات زندگی کنند و بمیرند.

منبع: سی.ان.ان /  برگردان به فارسی: سمیرا محتشم