فراتاب: صحنه سیاسی اروپا، شاهد بیشترین میزان حضور زنان در مناصب نخستوزیری و ریاستجمهوری است. در می ۲۰۲۲، کاتالین نواک، اولین نخستوزیر زن مجارستان شد. اما پیشینه حضور زنان در این مناصب در اروپا، به چهار دهه پیش بازمیگردد. در گزارش پیش رو به روند دستیابی زنان مختلف اروپایی به رهبری در کشورهای مختلف قاره سبز پرداخته میشود:
۱۹۷۰دهه پیشگامان
- ۴مه ۱۹۷۹ مارگارت هیلدا تاچر، اولین زنی بود که در بریتانیا و اروپا به نخست وزیری دست یافت.
- سه ماه بعد، پرتغال شاهد ورود ماریا پینتاسیلگو، به صحنه سیاسی کشور به عنوان نخستوزیر بود و از سوی رییسجمهور برای این مقام برگزیده شد.
۱۹۸۰نخستین رییسجمهور زن در جهان
- در ۱۹۸۰ ویگدیس بوگادوتیر، نخستین رییسجمهور زن در جهان، در ایسلند به قدرت رسید. پیشتر، او در پی متارکه از همسرش در ۱۹۶۳، نخستین زنی بود که حق داشتن فرزندخوانده برای زن مجرد را کسب کرد.
- گرو هارلم بروندلند، در ۱۹۸۱ به عنوان نخستوزیر نروژ به قدرت رسید. وی دو دور دیگر نیز انتخاب شد و در کابینه دومش ۱۸ وزیر زن حضور داشتند.
- همزمان، میلکا پلانینچ، به نخست وزیری یوگسلاوی سابق رسید و تا ۱۹۸۶ در قدرت باقی ماند.
۱۹۹۰دهه زنان شرق اروپا
- در مارس ۱۹۹۰، کازیمیرا پرونسکین، نخستوزیر لیتوانی شد.
- یک ماه بعد، زابینه برگمن پوهل، به ریاستجمهوری آلمان شرقی رسید. او آخرین رهبر کشورش پیش از فروریختن دیوار برلین بود.
- همزمان مری رابینسون به ریاستجمهوری ایرلند دست یافت. او پیش از این با مبارزاتش در راه حقوق زنان از دهه ۱۹۶۰، توسعه سیاسی را برای ایرلند به ارمغان آورده بود.
- در ۱۹۹۱، میتران رییسجمهور وقت فرانسه، ادیث کرسون ، را به عنوان نخستوزیر برگزید. اما او کمتر از یکسال در قدرت بود و تا کنون تنها نخستوزیر زن در فرانسه است.
- در ۱۹۹۲، هانا سوشوکا، یکی از ۳ نخستوزیر زن رومانی بود که قدرت را به دست گرفت. اما کابینه او به دلیل ائتلاف هفت حزب پارلمان شکننده بود.
- در ۱۹۹۷، مری مک الیس، در ایرلند جانشین مری رابینسون شد.
- سرانجام در ۱۹۹۹ پارلمان لاتویا، وایرا ویک فرایبرگا، استاد روانشناسی را به ریاستجمهوری برگزید.
دهه نخست ۲۰۰۰
- تاجرا هالونن، که به عنوان اولین رییس جمهور زن در فنلاند به قدرت رسید، نخستین زنی بود که در قرن جدید پا به عرصه سیاسی اروپا گذاشت. در همین دوره آنلی جاتنماکی، نخستوزیری کشور را کسب کرد، اما با اتهام افشای اطلاعات محرمانه، تنها دوماه بعد، مجبور به استعفا شد.
- در پی انقلاب نارنجی اوکراین، یولیا تیموشنکو، در سال ۲۰۰۵ به نخست وزیری رسید و تا سال ۲۰۱۰ در این سمت باقی ماند. اما به جرم دست داشتن در واردات گاز به کشور، به مدت سه سال در حبس بود.
- آنگلا مرکل، فارغ التحصیل دکترای شیمی کوانتوم، در ۲۰۰۵ روی کار آمد و در ۲۰۲۱ از قدرت خداحافظی کرد.
- در سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹، در مولداوی، ایسلند و کرواسی، زنان به نخستوزیری رسیدند.
۲۰۱۰و افزایش حضور زنان
- در سال ۲۰۱۰، ایوتا رادیکوا، زنی پیشگام بود که نخستوزیر اسلواکی شد. اما در پی شکست سنگین مردمیترین حزب کشور، او مجبور به تشکیل کابینه ائتلافی و تحمل شکست شد.
- در سال ۲۰۱۳، النکا بروتوسک نخستوزیر اسلوونی شد. یکی اعضای احزاب راست، با تمسخر لباس او، پیشبینی کرد:«مدت حضورش در قدرت، به اندازه دامنش کوتاه است.» و بدین ترتیب النکا تنها ۱۳ ماه در قدرت ماند.
- ترزا می، نخستوزیر پرآوازه بریتانیا در ۲۰۱۶ به قدرت رسید و درپی برگزیت در ۲۰۱۹ از قدرت خداحافظی کرد.
- ۲۰۱۹نقطه اوج حضور زنان در صحنه سیاسی اروپا بود. چرا که شش منصب مهم را از آن خود کردند: صدراعظمی اتریش، نخستوزیری مولداوی، ریاسیجمهوری اسلواکی، نخستوزیری دانمارک، بلژیک و فنلاند.
- این دهه شاهد تکرار حضور زنان در قدرت در برخی کشورها و طلایه داری زنان در استونی، گرجستان، صربستان در عرصه سیاست بود.
۲۰۲۰درخشش دیرهنگام یونان
- در ۲۰۲۰، یونان شاهد به صحنه آمدن نخستین رییسجمهور زن بود: کاترینا روپولو.
- در لیتوانی و مولداوی نیز نخستوزیری و ریاستجمهوری از آن زنان شد.
- تا مه ۲۰۲۱، زنان سیزده پست ریاستجمهوری و نخستوزیری اروپا را از آن خود کردند. اما با توجه به مجموع ۴۴ کشور اروپایی، این تعداد هنوز نیمی از کشورهای اروپا را نیز شامل نمیشود.
گزارش از شیما صابری
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است