فراتاب: به ترتیب بزرگی عدد در گاهشمار کُردی امسال 2722، در شاهشناهی 2581، در تاریخ تبری (مازنی) 1533 و در هجری شمسی 1401 به شمار میرود.
هر چهار گاهشمار اساسشان حرکت سالانه زمین به دور خورشید است و نوروز و آغاز فصل بهار مبنای شروع سال جدید است که آنرا جشن میگیرند.
در گاه شمار هجری-شمسی مبدا هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه است، این تقویم با تصویب مجلس شورای ملی از 11 فروردین 1304 در ایران ایجاد شده و همچنان رواج داشته و رسمی است.
در گاهشمار کُردی، دو مبدا مختلف برای شروع تقویم وجود دارد: تاجگذاری دیاکو موسس سلسله ماد در هگمتانه در سال 700 پیش از میلاد و فتح نینوا بدست هووخشتره در 612پ.م.
نهایتا تاجگذاری دیاکو مبنا قرار گرفته است. این گاهشماری بطور نمادین در میان کُردها در ایران، عراق، ترکیه و سوریه پاس داشته میشود اما در زندگی روزانه متاثر از سیاستهای حکومتهای مرکزی، کُردها در ایران با تقویم هجری-شمسی و در ترکیه، عراق و سوریه با تقویم میلادی امور روزمره خود را پیش میبرند کُردهای مسلمان هم به مانند دیگر مسلمانان امور مذهبی خود را با گاهشمار هجری-قمری انجام میدهند.
در گاهشمار شاهنشاهی، مبدا تاجگذاری کوروش هخامنشی در سال 559 پیش از میلاد است. این تقویم در سال 1354 تدوین و تا سه سال بعد رواج داشت و اینک بطور غیررسمی در ایران از آن یاد میشود.
اما چرا در دوره پهلوی، سلسله ماد برای تعیین مبدا گاهشمار حذف شد؟ در کمیته سهنفره (جلالالدین شفا، هادی هدایتی و خسرو بهروز) از همان ابتدا توجهی به سلسله ماد نشد تمرکز آنها با توجه به اهمیت کوروش از دید نمادسازیهای حکومت پهلوی، صرفا به سلسله هخامنشیان جلب شد. آنها تنها در خصوص انتخاب زمان مبدا، یعنی تولد کوروش (زمان نامشخش)، تاجگذاری کوروش در 559پ.م و فتح بابل توسط کوروش در 539پ.م با هم اختلاف نظر داشتند نهایتا تاجگذاری کوروش انتخاب شد.
یکی از دلایل این انتخاب رُند بودن سال آن با سال تاجگذاری محمدرضاپهلوی بود بر این اساس محمدرضا در سال 2500 تاجگذاری کرده بود! لذا برای این رُندی عملا بخشی از تاریخ شاهنشاهی (مادها) حذف گردید!
در شهریور سال 1357، شریف امامی نخستوزیر وقت با تایید محمدرضاشاه پهلوی این تقویم را به عنوان گاهشمار رسمی از تقویم کشور حذف کرد.
گاهشمار دیگر تبری است که به طبری و مازنی نیز مشهور است. مبدا این گاهشمار دوم مرداد سال 133 پیش از هجرت به حاکم شدن کیوس فرزند قباد شاه ساسانی بر مازندران (تبرستان) است.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است