فراتاب: چند ماهی است که اولین کتابخانه مخصوص کودکان با عنوان «با من بخوان» در شهرستان پاوه شروع به کار کرده است ... کودکان که با کلمات همبازی شوند، سوار بر رنگینکمان رنگها میشوند و این جریان زیبا جز همنشینی با کتاب میسر نخواهد شد. در این میان مریم محمدکریمی بانویی است که با کلمات بر کاغذ نگاشته شده رسالتش جز به پرواز درآوردن روح کودکانمان نیست.
ضمن عرض ادب و احترام لطفاً خودتان را برای مخاطبان فراتاب معرفی کنید.
مریم محمدکریمی هستم متولد سال ۱۳۶۰ دارای مدرک کارشناسی جغرافیای شهری از دانشگاه زنجان، متاهل و دارای دو فرزند میباشم. در حوزهی نویسندگی، چاپ و نشر کتاب برای کودکان مشغول به کار هستم.
از چه زمانی متوجه توانایی سرودن شعر در وجود خودتان شدید؟
از کودکی علاقه فراوانی به شعر داشتم. یکی از دلایل و شاید مهمترین دلیل آن وجود خانواده و نزدیکانی بود که مدام با آنها در ارتباط بودم. پدر عزیزم، داییهای شاعر و ادیبم و عموهای عزیزم که بسیار اهل شعر و ادبیات بودند. پدرم اشعار فراوانی از شاعران بزرگ را از بر بود و دائما برای ما زمزمه می کردند و یکی از سرگرمیهای ما در دوران کودکی و مخصوصا در شبهای پاییز نشستن در کنار پدر و گوش سپردن به قرائت اشعار منتخبی از دیوان شاعران بزرگ بود. تمام اینها و داشتن روحی سرشار از احساس و عاطفه باعث شد که روز به روز به شعر و ادبیات نزدیکتر شوم. در ۱۲ سالگی دفتری داشتم که اشعار زیبا را در آن نوشته و حفظ می کردم. همیشه عضو کتابخانه عمومی شهر بودم و به غیر از کتابهای شعر سایر کتابها را به امانت گرفته و مطالعه میکردم. این جریان ادامه داشت تا در سن ۲۷ سالگی اولین شعر خودم را سروده و به دنبال آن شعرهای دیگر...
تمامی کتابها و اشعار شما برای کودکان است، شروع و چگونگی روند این جریان از چه زمانی شکل گرفت؟
اشعارم را با نوشتن شعر برای بزرگسالان آغاز کردم، اما با توجه به اینکه سرایش شعرهایم همزمان با پرورش فرزند خردسالم بود، به همین دلیل اشعارم ناخوداگاه به سمت و سوی کودکان سوق پیدا کرد. به طوری که مینوشتم و برای پسر ۲ ساله ام میخواندم. بلافاصله برای چاپ تعدادی از نوشتههایم که توسط دایی فرهیخته و فرزانه ام سیدباقر هاشمی ویرایش شده بودند اقدام کردم. در سال ۱۳۸۸ موفق شدم دو عنوان کتاب برای بچهها در تیراژ ۶ هزار جلد چاپ و منتشر کنم.
با توجه به اینکه زبان مادری شما کُردی است آیا به این زبان نیز شعر سرودهاید؟
شعرهایم را به دو زبان کُردی و فارسی سرودهام و از مجموع ۱۰ جلد کتابی که منتشر کرده ام ۵ جلد به زبان کُردی و ۵ جلد به زبان فارسی میباشند.
بیشتر شعرهایی که سروده اید در چه زمینههایی است؟
تمامی اشعار چاپ شدهام برای بچهها جنبه آموزشی دارند و با توجه به اهمیت برخی از مسائل در زندگی امروزی جوامع از جمله مسائل زیست محیطی و فرهنگسازی های شهروندی، مضمون بیشتر کتاب هایم آموزش فرهنگ شهروندی و حفاظت از محیط زیست انتخاب شده است، لازم به ذکر است که یکی از کتابهای چاپ شده من با موضوع آموزش تفکیک زباله از مبدا اثر برگزیدهی کشوری است. این کتاب در اولین جشنواره ملی بازیافت که توسط دانشگاه علوم پزشکی شیراز و انجمن علمی بهداشت محیط ایران در اسفند ماه ۱۳۹۶ برگزار شد به عنوان تنها اثر برگزیده در بخش ادبیات جشنواره انتخاب گردید.
برخی از کتابهای شما جنبهی آموزشی دارند آیا از کتابهای شما در مراکز آموزشی مانند مهدکودکها استفاده شده است؟
با توجه به لزوم آموزش و فرهنگ سازی مسائل شهروندی و زیست محیطی، کتابهای ما توسط شهرداریها، سازمانهای مدیریت پسماند و همچنین انجمنهای زیست محیطی و.... خریداری شده و در دسترس کودکان و خردسالان در مدارس و مهدکودکها قرار گرفتهاند.
مدتی است که کتابخانه کودک و نوجوان با عنوان «با من بخوان» را تأسیس کردهاید، در مورد این جریان ارزشمند برای مخاطبان توضیح دهید؟
کتابخانههای با من بخوان توسط موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در مناطق محروم و کم برخوردار دایر شدهاند. بنده حدود دو سال پیش درخواست استقرار این کتابخانه را در پاوه به مسئولان موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان داده و خوشبختانه با شرط در اختیار گرفتن مکانی مناسب جهت استقرار کتابخانه با دایر شدن آن موافقت کردند. ایشان تمامی تجهیزات کتابخانه را تهیه کرده و برای ما ارسال کردند. به این ترتیب موفق شدیم که کتابخانهای زیبا مملو از کتابهای بسیار با کیفیت در اختیار کودکان و نوجوانان عزیز و خانوادههای آنان قرار دهیم.
در مورد نامگذاری این مرکز آیا دلیل خاصی داشتید؟
نامگذاری این مرکز توسط بانیان موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودک صورت گرفته است. این موسسه که برنامهی ترویج کتاب خوانی در میان کودکان و نوجوانان را از سال ۱۳۸۹ آغاز کرده است تا کنون نزدیک به ۱۳۰ کتابخانه را با نام کتابخانههای " با من بخوان " با هدف دسترسی کودکان محروم و در بحران به کتابهای با کیفیت در حاشیه تهران و سایر شهرهای ایران تأسیس کرده است.
در حال حاضر چه فعالیتهایی در کتابخانه انجام میشود؟
در کتابخانه با من بخوان فعالیتهای کتابخوانی و همچنین برنامههای در پیوند با کتابخوانی از جمله برگزاری نشست های بلندخوانی برای خردسالان، کودکان و نوجوانان، نقاشی، کاردستی، ساخت پوستر و اجرای نمایش هماهنگ در راستای کتابهای موجود در کتابخانه انجام میگیرد.
در زمانی که کودکان بیشتر از هر زمان دیگری وابسته به تکنولوژی و فضاهای مجازی هستند، چگونه میتوانیم کودکان را با کتاب بیشتر آشنا کنیم؟ شما چه راهکارهایی را پیشنهاد میدهید؟
با توجه به زندگی در زمان حاضر که عصر ارتباطات، تکنولوژی و یا عصر اطلاعات نام گرفته است، ابزارهایی چون رایانه، لپ تاپ، تبلت و گوشی های هوشمند در دسترس همگان و از جمله کودکان قرار گرفته است و خواه ناخواه خانوادهها از والدین گرفته تا نوزادان را درگیر خود کرده است. با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد شخصیت کودکان در سنین پایین و تا قبل از ۶ سالگی شکل میگیرد، والدین می توانند در این میان نقش اساسی را ایفا کنند. یکی از دلایل کمبود سرانه مطالعه افراد این است که از زمان کودکی به کتاب علاقهمند نشدهاند و این ایراد ابتدا به والدین آنها وارد است زیرا یادگیری کودک بویژه در سالهای نخست زندگی از طریق تقلید است. والدین باید بدانند که اگر می خواهند کودک کاری را انجام دهد اول باید خودشان آن را انجام دهند تا او نیز به تقلید از آنها آن کار را انجام بدهد. و همچنین ما باید بتوانیم مطالعه را برای بچهها سرگرم کننده و جذاب کنیم، کلید این کار این است که خودتان در هنگام کتاب خواندن هیجان زده باشید و کتاب خواندن جزء ارکان مهم زندگی شما محسوب شود. کودکانی که لذت کتابخوانی را به همراه والدین، مربی و یا معلم خود تجربه کنند قطعا در خلوت و تنهایی خود نیز به سمت کتاب رفته و آن را در برنامه روزانه خود قرار داده و در نتیجه کمتر درگیر فضای مجازی می شوند و یا حداقل ساعاتی می توانند از آن فاصله گرفته و با بهترین سرگرمی که همان مطالعه است ذهن خود را پرورش داده و از فواید ارزشمند آن بهره مند گردند.
و سخن پایانی؟
هیچوقت برای کتابخوان شدن دیر نیست. کافی است که اراده کرده و شروع کنیم. خواندن کتاب باعث افزایش آگاهی و دانش، تمرکز و جهانبینی میشود، پس در هر جایگاهی که باشیم مطالعه کردن در زندگی شخصی و شغلی بسیار مفید است. افراد به طور متوسط روزانه ۵ ساعت را به تماشای تلویزیون و فضای مجازی می گذرانند. اگر شما نیز چنین هستید می توانید این زمان را به ۲ ساعت کاهش داده و زمان باقی مانده را به مطالعه اختصاص دهید. همیشه و در همه حال کتابی همراه خود داشته باشید، در این صورت در هر زمانی میتوانید از فرصت استفاده کرده و خواندن را شروع کنید. به عنوان مثال هنگام انتظار در مطب پزشک، یا اینکه خود را موظف کنید که ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از خواب کتاب بخوانید و مطالعه کردن را نسبت به مرور کانالهای مجازی و تماشای تلویزیون در اولویت قرار دهید، در این صورت نه تنها از فواید مطالعه کردن بهرهمند میشوید بلکه خواب بهتری نیز خواهید داشت.
برای همگان واضح است که اگر بزرگسالان خود را به خواندن کتاب عادت دهند به طور یقین میتوانند نسلی کتابخوان و فرهیخته را پرورش داده که در ساخت جامعهای متمدن و پیشرفته نقش بسزایی ایفا کنند.
گفتوگو کننده: سیدهدنیا شهیدی
این گفت و گو در شهریور 1401 و در چارچوب تمرینهای عملی دوره پیشرفته آموزش روزنامهنگاری انجام شده است.