10 نکته از چرایی قطع روابط دوحه -ریاض! | فراتاب
کد خبر: 6253
تاریخ انتشار: 15 خرداد 1396 - 19:11
اردشیر پشنگ

 

فراتاب  - گروه بین الملل: صبح امروز خبرگزاری های بین المللی در خبری پیش بینی نشده از قطع روابط دیپلماتیک عربستان سعودی، مصر و تنی چند از کشورهای همپیمان ریاض را منتشر کردند. وزیرخارجه عربستان علت این امر را اقدامات قطر در بی ثبات سازی منطقه ای و نزدیکی به گروههای تروریستی و نیز ایران قلمداد کرد. در ذیل در تحلیل چرایی وقوع این بحران ناگهانی به 10 نکته مختلف اشاره می شود:

  1. دولت قطر با توجه به جمعیت، جغرافیا و ابعاد سخت قدرت یک «ریز دولت» (Micro State) به شمار می رود دولت های اینچنینی همواره با خطر نفوذپذیری و حتی تحت الحمایگی همسایگان بزرگ و قدرتمند مواجه هستند و این امر استقلال رفتاری این کشورها در عرصه های مختلف سیاست داخلی و خارجی را تحت الشعاع خود قرار می دهد این امر در رابطه با عربستان سعودی که هنوز اختلافات ارضی حل نشده ای با قطر دارد بیشتر اهمیت پیدا می کند. حضور در خاورمیانه و منطقه پرتنش خلیج فارس و بودن همسایگان بزرگی مانند ایران، عربستان سعودی و عراق این خطر و تهدید را همواره پیش روی دولتمردان این کشور قرار داده است.
  2. قطر سعی داشته است با استفاده از ابزارها و فاکتورهایی نظیر ثروت قابل توجه ناشی از فروش نفت و گاز، استفاده از تکنولوژی و قدرت نرم در دیپلماسی از طریق رسانه ای مانند الجزیره، حضور فعالانه دیپلماسی در بحران های مختلف بین المللی و تبدیل شدن به یک بازیگر تنش زدا از یکسو استقلال خود را بخواهد در فضای تنگ تنش خلیج فارس حفظ کند و از سوی دیگر در قامت یک بازیگر موثر منطقه ای بتواند احترام و همراهی جامعه بین المللی و افکار عمومی جهانی را برای خود بدست آورد.
  3. از این رو قطر طی 27 سال اخیر به عنوان یک دولت میانجیگر نقش فعالی در ایجاد گفت و گو و دستیابی به راهکارهای دیپلماتیک ایفا کرده است، این بحرانها عبارتند از دارفور، اتیوپی، اریتره، لبنان، سومالی، اسرائیل و فلسطین، یمن، صحرای غربی، افغانستان، اندونزی و سوریه.
  4. قطر همچنین از نیمه دوم دهه 90 میلادی با راه اندازی تلویزیون الجزیره، توانست ابعاد جدیدی از قدرت نرم و توان اثرگذاری خود را نمایش دهد پوشش گسترده حملات آمریکا به افغانستان در 2001 و عراق در 2003 عملاً الجزیره را تبدیل به رسانه ای بین المللی و معتبر کرد رسانه ای که نقش قابل توجهی در هنگام وقوع بهار عربی برای ایجاد تغییرات انقلاب وار در خاورمیانه عربی ایفا کرد.
  5. دیپلماسی قطر اما از 2011 به اینسو به مانند دیپلماسی ترکیه دچار تغییر از وضعیت میانجیگری فعالانه به مداخله فعالانه شده است، این رویه را در سیاست خارجی این کشور و حمایت های مالی و نظامی اش در بحران های لیبی، سوریه و یمن به خوبی می توان مشاهده کرد.
  6. طی دو سال اخیر که روابط میان تهران و ریاض از نظر دیپلماتیک قطع و از نظر منطقه ای در وضعیت «جنگ نیابتی» در سوریه، یمن و ... قرار دارد، قطر کوشیده است، از این وضعیت برای تحکیم اهداف سیاست خارجی اش استفاده کند. در این بین هرچند نزدیکی بیشتری با ریاض داشته است، اما روابط با ایران را هم حفظ کند.
  7. در اوج سردی روابط میان اعراب و ایران، قطر طی ماههای اخیر در سوریه با توافقاتی که با ایران داشت از جمله بازیگرانی بود که در تخلیه و جابجایی ساکنان حامی و مخالف اسد در چهار نقطه زبدانی و مضایا در دمشق و فوعه و کفریا در استان ادلب نقش ایفا کند.
  8. قطر کوشیده است برای اینکه موقعیت میانجیگرانه اش را حفظ کند همزمان با اکثریت بازیگران رسمی و غیررسمی ارتباط خود را حفظ کند این بازیگران غیررسمی که عمدتاً جز گروههای رادیکال و تروریست به شمار می روند شامل طالبان در افغانستان، القاعده، داعش، جبهه النصره و ... است در عین حال در فلسطین هم از گروه حماس و ... حمایت کرده و می کند. در حقیقت حفظ این روابط یکی از کارتهای اصلی در سیاست خارجی دوحه است که با آنها بازی می کند. کارتهایی که برای بدست آوردن و حفظ شان طبیعی است بایستی بهای گزاف و امتیازات مختلفی داد.
  9. موضوع رقابت دیگری که میان ریاض و دوحه در جریان است، به میزان ارتباط و حمایت های قطر از تفکر اخوان المسلمین در منطقه باز می گردد همانطور که در جریان هستیم سعودی ها بخصوص از فردای شروع بهار عربی، این تفکر را یکی از خطرات جدی علیه سیستم حکومتی شان در عربستان پنداشته اند و به همین دلیل به شدت علیه آن دست به اقداماتی زده اند، یکی از دلایلی که در سوریه مخالفین اسد نتوانستند به یک صف یکپارچه دست یابند به همین موضوع باز می گردد.
  10. در چرایی قطع روابط ناگهانی روابط ریاض و قاهره با دوحه می توان علل چندی را بر شمرد اما مهمترین آنها هم ریتم نبودن و ساز غیر هماهنگ زدن قطر با قدرتهای بزرگ عربی درست در زمانی است که آنها می خواهند با استفاده از حضور ترامپ در کاخ سفید ائتلافی فراگیر، جدی و منسجم در برابر ایران و خطر آنچه که بسط شیعه گرایی در منطقه است، ایجاد کنند. اظهارات انتقاد آمیز و منتشر شده امیر قطر طی هفته گذشته علیه توافق نظامی آمریکا- عربستان، در کنار تمایل وی به گسترش روابط با ایران، تداوم سیاست های به زعم سعودی ها خصمانه و غیرسازنده الجزیره، عدم هماهنگی در سوریه، نزدیکی بیشتر به آنکارا در برابر ریاض و افزایش عنصر تصمیمات عجولانه در هیات حاکمه فعلی سعودی ها همگی دست به دست هم داده اند تا تصمیم امروز صبح گرفته شده و قطر در یک فشار و انزوای همه جانبه قرار گیرد!

 

 اردشیر پشنگ – سردبیر فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار