فراتاب: ایل کَلهُر یکی از شعب اصلی ایلهای کُرد ایران و از کهنترین طوایف غرب ایران است، ایل کَلهُر بزرگترین ایل کرمانشاه میباشد. مردمان آن کُردتبار هستند و به گویش کُردی کلهری تکلم میکنند. ایوانغرب، گیلانغرب و اسلام آبادغرب مراکز اصلی ایل کلهر میباشند. در دانشنامه ایرانیکا، از ایل کلهر بهعنوان یکی از بزرگترین ایلات کُرد نام برده شده است. کلهرها مقارن با حکومتهای صفویه و عثمانی در تسخیر بغداد به فرماندهی ذوالفقارخان کلهر مشارکت کردند و برای مدتی در آن منطقه حاکم بودند.
سال تولد و پیشینه خانوادگی
داوود خان امیراعظم کلهر در 10 آبان سال 1230 خورشیدی در منطقه ویژنان گیلانغرب چشم به جهان گشود. او فرزند عباس اسدبگ و نوهی عبدالمحمد جد تیرهی عبدالمحمدی کلهر که از قدیم الایام یکی تیرههای صاحب نام گیلانغرب و کلهر بودهاند، میباشد.
اختلاف خانوادگی و مهاجرت
بزرگ شدن داوود خان همراه بود با اختلاف زینالعابدینخان ایلخان طایفه حاجیزادهگان کلهر با پدربزرگش به طوری که بر اثر این اختلاف پدربزرگش توسط ایلخان ایل کلهر به قتل رسید و باعث شد وی همراه با طایفهی پدری چندین سال در ترساق (استان دیاله کنونی) سکنی گزیند.
عشایرزادهای بیسواد اما پرذکاوت
داوود خان امیراعظم کلهر تحصیلات نداشته ولی از همان دوران کودکی پتانسیل تبدیل شدن به یک فرمانده نظامی بزرگ را داشت و از شم سیاسی بالایی برخوردار بود بطوری که سردار مقتدر علیاکبر خان سنجابی وی را فردی بزرگمنش، سخاوتمند، مهمان نواز، با همت و گذشت، بلند نظر و چشم و دل پاک توصیف میکند.
پیروزیهای امیراعظم
در کارنامه او پنج پیروزی بزرگ در جنگهای منطقهای ثبت شده است که عبارتند از
- شکست سنگین والی پشت کوه ایلام و باز پسستاندن منطقه ایوان
- شکست سپاه عثمانی در زمان حاکمیت طلعت پاشا بر بغداد به سال۱۲۸۲خورشیدی که خلعت دربار قاجار را برای داوود خان به همراه داشت.
- پیروزی در جنگ نهاوند و شکست سنگین سالار الدوله برادر شاه قاجار
- تصرف همدان و گردن زدن حاکم آنجا به دلیل نافرمانی از ایل کلهر
- لشکرکشی جهت تصرف تهران در دوران مشروطیت و جنگ تاریخی نوبران۱۲۹۰خورشیدی
پایان ماجراجوی امیراعظم ایل کلهر
جنگ صحنه در همراهی با شاهزاده قاجار برای تصرف تاج و تخت در تاریخ هشتم آبان 1291 به وقوع پیوست و در نهایت این جنگ باعث شکست ایل کلهر و کشته شدن داوودخان و فرزندش علیاکبرخان سردار جنگ در برابر قوای سه گانه و متحد دولتی به فرماندهی رضا خان میرپنج، بختیاری به فرماندهی سردار اسعد بختیاری و آذری به فرماندهی ستارخان و باقرخان را در پی داشت.
تاریخ او را فراموش نخواهد کرد
نویسندگانی مختلفی در آثار خود به داودخان امیراعظم پرداختهاند از جمله احمد مشیری، یحیی دولت آبادی، شیخ مردوخ کردستانی، اردشیر کشاورز و نیز در خاطرات سلیمان بهبودی، خاطرات اسکندرخان عکاشه، تاریخ مشروطه ایران احمد کسروی، تاریخ میرزا محمدخان تیمورپور، تاریخ ۱۸ساله آذربایجان احمد کسروی، تاریخ انتخابات مجلس شورای ملی در کرمانشاهان شهرام اردشیریان.
علل گمنامی نسبی
به رغم اشاره و بررسی زندگینامه او در کتب مختلفی که بدانها اشاره شد اما همچنان آنچنان که شایسته جایگاه و اثرات سیاسی او در تاریخ ایران و کردستان است او گمنام به نظر میرسد علت این امر را میتوان در عدمارتباط با حکومت مرکزی، عدمشناسایی مناسبات قدرت، نداشتن پایگاه مستقر در تهران و در نهایت شکست او از قوای مشروطه باعث شد تا به ایشان آنچان که شایسته اوست در سطح ملی پرداخته نشود.
نویسنده: سجاد پرنیان از اعضای کلاس روزنامهنگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است