فراتاب - گروه بین الملل: به لطف تاثیرگذاری فضای مجازی در جامعه، امروزه در بین مردم و حتی برخی تحلیلگران مسائل سیاسی صحبت هایی از جنگ آمریکا با ایران مطرح است که با آمدن ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن به منطقه که به ادعای جان بولتون، جنگ­ طلب­ ترین فرد روزهای کنونی کاخ سفید، برای دادن هشدار به ایران صورت گرفته است، دامنه حرف و حدیث­ها پیرامون جنگ گسترش یافته است. اما آیا واقعاً جنگ نظامی در راه است؟ اگرچه عدم قطعیت یک اصل اساسی در روابط بین­الملل است و در این عرصه هر چیزی امکان­پذیر است، اما با کمی چاشنی قاطعیت می­ توان گفت جنگی در کار نیست و به نظر می ­رسد ترامپ با همه این تهدیدها و فشارها علیه جمهوری اسلامی ایران دنبال یک هدفی است و آن هم رسیدن به یک توافق بزرگ با ایران برای بهره­ برداری سیاسی در داخل آمریکا.

ترامپ که با شعارهای متفاوت از پیشینیان خود وارد کاخ سفید شد، با نشان دادن رفتارهای عملگرایانه­ به بیشتر شعارها جامه عمل پوشاند. ترامپ اگرچه در سیاست خارجی منتقدان جدی دارد اما در سیاست داخلی موفق عمل کرده و چنانچه با همین عملکرد مورد ارزیابی قرار گیرد، طبیعی است قدرت را مجدداً در سال 2020 در اختیار خواهد گرفت. با وجود این که سیاست های داخلی رئیس جمهور برای افکار عمومی در آمریکا اهمیت دارد اما سیاست خارجی بیش از سیاست داخلی دارای اهمیت است چرا که آمریکا به عنوان قدرت برتر نظام بین ­الملل در بیشتر تحولات منطقه ­ای و بین ­المللی تاثیر­گذار است و چنانچه ترامپ در این زمینه نیز عملکرد خوبی داشته باشد تضمینی بر انتخاب مجدد وی خواهد بود.

به نظر می ­آید ترامپ در حوزه سیاست خارجی نه تنها دستاورد مهمی نداشته بلکه مورد انتقاد جدی در داخل و خارج آمریکا هم هست. خروج از معاهدات و نهادهای بین­ المللی، رفتارهای مغایر با حقوق بین ­الملل و قطعنامه ­های سازمان ملل از مهمترین اقدامات ترامپ در سال­های اخیر بوده و طبیعی است این وضعیت در دوره بعدی انتخابات نمی ­تواند کمک حال وی باشد. بنابراین تمام توان خود را برای رسیدن به یک دستاورد مهم در حوزه سیاست خارجی به کار گرفته تا در انتخابات 2020 از آن بهره ­برداری کند. یکی از موضوعات مدنظر ترامپ  در این حوزه حل مشکلات با کره شمالی بود اما با وجود چندین مرحله مذاکره، عملاً اتفاق خاصی نیفتاد که البته رویکرد منفعت محوری و نگاه برد – باخت ترامپ عامل اصلی در عدم موفقیت ایشان بود و  با این نگاه بعید است در آینده نزدیک هم اتفاق خاصی در روابط این دو کشور صورت بگیرد.

اگرچه از روز اول ریاست جمهوری ترامپ، موضوع ایران همچون دوران گذشته در صدر سیاست خارجی آن کشور مطرح بوده اما به نتیجه نرسیدن مذاکرات با کره شمالی و نداشتن دستاورد دیگری در حوزه سیاست خارجی، مسئله ایران را بیش از پیش برای ترامپ دارای اهمیت کرده تا شاید از این طریق به دستاوردی که مد نظرش است، برسد. ترامپ با بیان اینکه برجام توافقی به ضرر آمریکا است از آن خارج شد و با سیاست «فشار حداکثری» تلاش می­ نماید ایران را مجدداً به میز مذاکره برگردانده تا به یک توافق بزرگی برسد که تمامی مسائل هسته­ ای، موشکی و منطقه­ ای ایران را شامل شود. امروزه تلاش برای به صفر رساندن فروش نفت ایران، عدم تمدید معافیت کشورهای وارد کننده نفت از ایران، تحریم ­های سختگیرانه و در عین حال هوشمندانه، تهدیدات لفظی خصوصاً از سوی بولتون و پمپئو و تحرکات نظامی در پیرامون جمهوری اسلامی ایران در همین زمینه ارزیابی می­ شود که آمریکا تلاش می­ کند با گسترش دامنه فشارها، ایران را با دست بسته به مذاکره کشانده تا بتواند به توافق بزرگی که مدنظرش است، برسد و تمایل ترامپ به تماس مسئولین ایران با وی و در نهایت مذاکره بین دو کشور برای رسیدن به یک دستاورد در حوزه سیاست خارجی است که در  انتخابات سال 2020 از آن به عنوان یک موفقیت استفاده ابزاری نماید.

اگرچه مذاکره برای حل مشکلات یک امر مطلوب و پسندیده ­ای بوده و در تحولات پویا و سیال نظام بین­ الملل به عنوان یک ساز و کار جدی مطرح است و جمهوری اسلامی ایران هم با همین نگاه مذاکراتی که منجر به برجام شد را انجام داد، اما رفتارهای آمریکا بعد از برجام غیر قابل اعتماد بودن آن کشور را بیش از گذشته نشان داده و طبیعی است با چنین وضعیتی مذاکره برای ایران نتیجه مثبتی نخواهد داشت مگر اینکه تغییرات جدی در رویکرد و نگاه آمریکا صورت گرفته باشد که تاکنون چنین تغییری هم دیده نمی ­شود.

در کل می­ توان گفت، جنگ نظامی در کار نیست و ترامپ که با نگاه تاجرمابانه خود همه چیز را در سود و زیان می ­بیند بهتر از هر کسی می ­داند جنگ نظامی با ایران سودی برای آن کشور نخواهد داشت و فشارهای اقتصادی، تحرکات نظامی و لفاظی­ های تهدید آمیز آمریکایی ­ها تنها برای کشاندن ایران به پای مذاکره برای رسیدن به یک توافق بزرگی است که ترامپ برای انتخابات 2020 در حوزه سیاست خارجی نیاز دارد. ترامپی که منتظر تماس از جانب ایرانیان است ولی اظهارات وزیر خارجه کشورمان مبنی بر اینکه ما نمی ­توانیم با کسی ملاقات کنیم که قابل احترام نیست و تعهدات بین ­المللی کشورش را نقض کرده و از توافقنامه ­ها خارج می شود، بیانگر این است که در حال حاضر اراده جدی از سوی جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره با آمریکا وجود نداشته و در چنین شرایطی ترامپ تنها فشارها را بر ایران تشدید کرده و دست به اقدام نظامی علیه ایران نخواهد زد و چنانچه ایران بتواند با مدیریت مناسب خصوصاً در حوزه اقتصاد فشارها را تحمل کند، ترامپ رسیدن به دستاوردی مهم در سیاست خارجی را باید در جای دیگری دنبال کند که به نظر می آید اجرای طرح «معامله قرن» در منطقه دستور کار بعدی ترامپ در این زمینه خواهد بود.  

 دکتر رهبر طالعی حور – استادیار روابط بین الملل

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است