فراتاب_ گروه بین الملل: تعيين جايگاه روسيه در جهان كنوني دشوار است. اين كشور بزرگترين كشور دنيا به لحاظ مساحت مي باشد، و شايد بتوان گفت كه مهم ترين ويژگي اش اين باشد كه بر شانه هاي شوروي ايستاده است. روسیه نيز از جمله قدرت هاي بزرگي است كه امكان اين را داشت تا بعد از پايان جنگ سرد در ائتلاف با ساير قدرت ها به موازنه عليه ايالات متحده دست بزند؛ اما مشكلاتي زيادي بر سر راه اين كشور قرار داشت كه مانع مي شد تا به موازنه دست يابد. روسيه در شكل كنوني خود وضعيتي نسبتا نامناسب دارد. آنچه امروزه به نام دموكراسي در اين كشور وجود دارد شباهت هايي با دموكراسي غربي ندارد، زيرا انتخابات و توجه به افكار عمومي تا حدودي به علت نا مشخص بودن مشروعيت نظام در آن سرزمين ضعيف است . وضعيت اقتصادي بيشتر مردم در مقايسه با عصر حاكميت شوراها وخيم تر شده است. با اين ضعف ها روسيه كه وارث شوروي كمونيست با قدرت نظامي بالا بود وارد نظام جديد بين الملل شد. در نتيجه ي فروپاشي شوروي و از دست دادن بخش وسيعي از سرزمين خود روس ها دچار مشكلات عديده اي در ابعاد مختلف شدند لذا آنها مي بايستي توجه خود را به حل اين مشكلات جلب مي كردند كه اين خود باعث مي شود كه در پي موازنه با ابرقدرت نظام جهانی نباشند كه جزء عقب ماندگي چيزي حاصل آن ها نمي كرد.
از سوي ديگر آمريكا بعد از فروپاشي شوروي كمك هاي زيادي را در اختيار روسيه قرار داد و سعي كرد اين كشور را به سمت دموكراسي و بازار آزاد ياري كند. روسيه با توجه به اين همكاري هاي ايالات متحده و عدم تحقير اين كشور از سوي يانكي ها به نتيجه رسيد كه احتمال جنگي از سوي آمريكا با اين كشور وجود ندارد، چون سلاح هاي اتمي روسيه يك عامل بازدارنده بودند و آمريكا هم يك هژمون دموكرات خوش خيم بود، در نتيجه اين عوامل روس ها توسعه يافتگي خود را آغاز كرده و از ماجراجويي برحذر شدند. رهبران آمريكا به گونه اي با روسيه برخورد مي كردند كه گويي خودشان از طرفداران سياست هاي روسيه هستند، در طول رياست جمهوري بوريس يلتسين، وي را مورد تحسين و تمجيد بسيار قرار داده، تعهد وي را به انجام اصلاحات تاييد كردند. كلينتون به مناسبت استعفاي يلتسين، از روسيه به عنوان كشوري سخن راند كه: « به صورت يك نظام سياسي كثرت گرا در آمده و جامعه ي مدني در آن استقرا يافته است و با بازارهاي جهاني درحال رقابت بوده و اينترنت رواج پيدا كرده».
روسيه به محض آن كه فرصتش را بيابد سعي مي كند عليه آمريكا موازنه را ايجاد كند ولي اين شرايط هنوز براي روسيه فراهم نشده است؛ بالاخص ضعف هاي سياسي و اقتصادي اين كشور در سال هاي اخير در برابر آمريكا دليلي شده تا همچنان از موازنه عاجز بماند. همچنين روسيه با يك مشكل ديگر روبه رو است آن نيز قدرت يابي همسايه اش چين مي باشد. روسيه بايد قسمتي از توان خود را معطوف به قدرت همسايگانش كند و ممكن است آن ها توازن در منطقه ي آسيا را به نفع خود تغيير دهند و روسيه را از حالت قدرت به زير آورند. همانطور كه برژينسكي اشاره مي كند، چين و روسيه بر سر رهبري براي مقابله با قدرت آمريكا با هم اختلاف نظر دارند. چين نمي خواهد مانند دوران جنگ سرد زير دست روسيه باشد و غرور ملي اش را خدشه دار كند، آن ها اكنون از روسيه قدرتمندتر مي باشند و دوست دارند كه رفتار ديگران را تعيين كنند. مشكلات روسيه با اروپا نيز باعث شده به طور كلي توان اين كشور براي موازنه كاهش يابد. علاوه بر اين متحدين سابق روسيه اكنون دوستان ايالات متحده هستند كه اين خود قدرت آمريكا را چند برابر كرده و توان روسيه را كاهش داده است. پس از فرو پاشي اتحاد شوروي، ايالات متحده به كشورهاي جديد اوراسيايي كه در امتداد مرزهاي فدراسيون روسيه واقع شده اند، چشم دوخت. ايالات متحده مطابق با نظريه ي موازنه نيروها كه اساس راهبرد امنيت ملي اين كشور به حساب مي آمد، حضور خود را در فضاي اوراسيايي به عنوان وسيله اي براي جلوگيري از تغيير تعادل نيروها در مناطق مجاور با اوراسيا تلقي مي شد در نتيجه هرگونه حركت موازنه جويانه وچالش برانگيز از سوي روسيه با مهار آن از سوي آمريكا و متحدانش در همسايگي روسيه روبه رو مي شد.
بابک صفری
دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل
عضو شورای نویسندگان فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
