فصل الخطاب وزارت نفت در بخش تجهیزات نفتی ،ساخت و یا بومی سازی قطعات، ماشین الات و ابزار دقبق این صنعت در داخل کشور است .ساخت 10 گروه کالایی تجهیزات مورد نیاز برای توسعه و رشد صنعت نفت رویکردی است که چند سال است به شکلی جدی در وزارت نفت دنبال می شود و بر این اساس بسیاری از برنامه ریزان شرکت های مهم فعال در مناطق نفتی کشور با این نگاه که بتوان از شر وابستگی به کشورهای صاحب تکنولوژی و تولید کننده اقلام مورد بحث خلاص شد به تولید کنندگان داخلی امید بسته اند.
اما در همین حال بسیاری از شرکت های نیازمند به تجهیزات حیاتی شاید چندان در جریان تحولاتی که در این بخش صورت گرفته است قرار ندارند.در حال حاضر بسیاری از نیازهای صنعتی حوزه نفت مانند ماشینهای دوار و آلات اندازه گیری، مواد شیمیایی، ولوها و لوله ها،تجهیزات انتقال، توربین های گازی و ملحقات و قطعات سرد و گرم آن، تجهیزات سرچاهی و قطعات درون چاهی، انواع شیرهای هوشمند،روتور ها، مته های حفاری،توربو کمپرسورها، الکتروموتورهای ضد انفجار و پمپ های فرایندی ودهها و صدها قطعه دیگر در داخل تولید می شود و این در حالی است که بسیاری از فعالان حوزه تولید و پالایش و پخشو انتقال هنوز از این موضوع اطلاعات و یا اطمینان درستی ندارند.
این موضوع وقتی حسرت برانگیز می شود که مشاهده می کنیم مدیران کلان نفتی کشور با سرعت هرچه تمام تر آن رویکرد بومی سازی تجهیزات را دنبال می کنند بدون آنکه به عرضه آن به شرکت های نیازمند فکر چندانی کرده باشند.
همین چندی پیش حبیب الله بیطرف معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری از رسیدن مجموع ارزش قراردادهای ساخت داخل در ۱۰ گروه کالایی پرمصرف و اولویت دار صنعت نفت به ۱.۵ میلیارد یورو به خبر داد و گفت: در این قراردادها، برای سازندگان داخلی برنامه انتقال فناوری در نظر گرفته شده است.
وی گفت: برای طرح بومی سازی 10 گروه کالایی صنعت نفت، نیازها تجمیع شده و تاکنون برای هفت گروه، مناقصه خرید برگزار شده است و برای پنج گروه کالایی، 55 قرارداد ساخت داخل به ارزش یک میلیارد و 500 میلیون یورو امضا شده است.
این مقام مسئول اشاره کرد که "در این قراردادها، برای سازندگان داخلی برنامه انتقال فناوری در نظر گرفته شده است که بر اساس آن باید فناوری را از طریق شرکت های خارجی به داخل منتقل کنند"، گفت: توانمندی این شرکت ها، پیش از برگزاری مناقصه توسط دانشگاه صنعتی شریف سنجیده شده و در زمان اجرا نیز دانشگاه تهران بر این روند نظارت می کند.
بیطرف در پاسخ به اینکه "فاز دوم شناسایی کالاهای اولویت دار ساخت داخل در صنعت نفت در چه مرحله ای است"، گفت: 17 گروه دیگر کالایی در صنعت نفت برای فاز دوم بومی سازی کالاهای پرکابرد این صنعت شناسایی شده اند.
معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری با تأکید بر حمایت از ساخت داخل و حضور سازندگان داخلی در نمایشگاه های داخلی و خارجی گفت: در نمایشگاه های تخصصی، تحولات و دستاوردهای شرکت ها و صنایع عرضه شده است و ضمن بازاریابی، بازدیدکنندگان با این توانمندی ها آشنا می شوند.
وی افزود: آشنایی سازندگان و فعالان با تازه ترین فناوری ها، افزایش تعامل میان سازندگان و دستگاه های مصرف کننده در صنعت نفت و مشخص شدن نیازهای واقعی صنعت از دیگر مزایای برگزاری این نمایشگاه هاست.
این در حالی است که علی کارد نیز در گفتگو با تسنیم به تازگی با بیان اینکه "داخلی سازی کالاهای پرکاربرد و اولویت دار صنعت نفت در طرح 10 گروه کالایی با قوت در حال پیگیری است"، گفته است : تا امروز بیش از نیمی از این مسیر طی شده و در تلاشیم تا با همکاری شرکت های دانش بنیان و شناسایی ظرفیت های ملی در هر بخش، زودتر به نتایج قابل قبولی در این بخش برسیم که برداشت من این است که در همین دولت خبرهای خوبی در این زمینه خواهیم شنید.
کاردر از تعریف 17 گروه کالایی جدید برای مرحله بعدی داخلی سازی کالاهای پرکاربرد و اولویت دار نفتی خبر می دهد و می گوید: در حال حاضر ورود جدی به داخلی سازی پمپ های مورد استفاده در صنعت نفت داشته ایم به طوری که اطلاعات شرکت های سازنده خارجی و شرکت های ایرانی توانمند در داخلی سازی این کالاها گرفته شده و در حال برنامه ریزی در این زمینه هستیم.
این خبر و اخباری از این دست نشان دهنده این موضوع است که در نگاه این مدیران موضوع بومی سازی تجعیزات صنعت نفت بسیار جدی تلقی می شود اما به نظر می رسد سودی که از این هدف می تواند برای مجموعه صنعت نفت عملیاتی شود هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
برای نمونه ی توان به اظهارات رضا پدیدار فعال حوزه تولید تجهیزات صنعت نفت اشاره کرد که چندی پیش گفت: پیمانکاران صنعت نفت ازتوان تولید داخل بی‌اطلاع‌اند.
پدیدار، با بیان اینکه وزارت نفت همواره در حکم هدایت کننده و راهبر به سیاست گذاری در این صنعت می پردازد، ادامه داد:وزارت نفت به عنوان نهادی حاکمیتی و در راستای حمایت از تولید داخل طرحی را تحت عنوان بومی سازی ۱۰ قلم گروه کالایی تجهیزات صنعت نفت مطرح و به تصویب رساند که مورد استقبال نیز قرار گرفت.
وی افزود : وزارت نفت با تهیه یک فهرست جامع از تجهیزات تولید شده مورد نیاز صنعت نفت در داخل کشور تلاش کرد تا یک مجموعه کامل از تولیدکنندگان تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در داخل کشور را گرد هم آورد. استفاده از این سامانه مشمول ۱۳۵ شرکت تابعه وزارت نفت نیز می شد، اما متاسفانه وزارت نفت به دلیل ضعف در نظارت نتوانست این طرح را به طول کامل جامه عمل بپوشاند.
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی اجرایی شدن این طرح را به پشتوانه سفارش کالا از سوی شرکت های داخلی دانست و تصریح کرد: تدوین این سامانه ۴ سال زمان برد ولی هنوز برخی از شرکت های زیر مجموعه وزارت نفت عضو آن نیستند و از سامانه خود که اسامی محدودی از تولیدکنندگان داخلی را در می گیرد، استفاده می کنند. همین تمایز در فهرست تولیدکنندگان می تواند علت بسیاری از مشکلات تولیدکنندگان تجهیزت نفتی باشد.
به گفته پدیدار یک شرکت پتروشیمی و یک پالایشگاه اقدام به واردات تجهیز کنترل ولو و پمپی کرده بودند که نمونه داخلی آن وجود داشت، زمانی که علت را جویا شدیم، متوجه شدیم به دلیل اختلافی که سامانه این شرکت ها با سامانه جامع وزارت نفت دارد چنین مشکلی ایجاد می شود.
وی افزود: برخی پیمانکاران وزارت نفت پیمانکارانی دارند که چون جزء شرکت های خصوصی محسوب می شوند خود را ملزم به استفاده از این سامانه جامع نمی دانند. بنابراین به نظر می رسد وزارت نفت در نقش یک نهاد حاکمیتی با تدوین یک نهاد صاحب صلاحیت و صاحب قدرت نظارت بر این روند از تولید و استفاده از تجهیزات داخلی را پیگیری کند.
با تکیه بر اظهارات پدیدار به خوبی می توان دریافت که موضوع اطلاع رسانی به شرکت های فعال نفتی چه بسا از عهده رسانه ها به تنهایی خارج خواهد بود و اینک نیاز به اراده ای است که این مهم را درمجموعه وزارت نفت و دستگاه های ذی ربط مد نظر قرار دهد.
اینک صنعت نفت ایران در آستانه برگزاری نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان قرار دارد که بی تردید یکی از مهم ترین نمایشگاه های تخصصی و حرفه ای در نفت محسوب می شود.این نمایشگاه هرساله با تلاش و هزینه شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در حالی برگزار می شود که فعالان نفتی باید از اتفاقات و تحولاتی که در این بخش طی یک سال گذشته رخ داده آگاه شوند.از سویی فضای اطمینان بخشی و حس اعتمادی که این نمایشگاه می تواند حین تعاملات فعالان و تولید کنندگان با شرکت های نیازمند کالا و تجهیزات ایجاد کند بسیار قابل اشاره خواهد بودو باید توجه داشت که از قضا این بخش موضوع در حقیقت می تواند تکمله ای باشد برآن هدفگذاری آرمانی.چنانچه شرکت های پیمانکاری و اجرایی طرح های توسعه ای نفت در کشور از این تحولات به خوبی آگاه شوند رویکرد تسریع رشد و ارتقا توسعه ای طرح های جدید نیز به منصه ظهور خواهد رسید و فضا برای برای تولید کننگان ایرانی تجهیزات صنعت نفت مهیا تر خواهد شد.باید به یاد داشت که حمایت از تولید داخل لزوما در ابعاد مالی و تسهیلاتی خلاصه نمی شود.محور های توسعه صنعتی در کشور ما در بخش نفت می تواند نقاط اتکایی فرهنگی داشته باشد و حرکت به سوی آگاهی بخشی و اطلاع رسانی در این گستره گامی در این مسیر خواهد بود.نمایشگاه نهم تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان که از 11 تا 14 آبان ماه در اهواز برگزار خواهد شد می تواند میعادگاه جدیدی برای رشد هم افزایی ها و همکاری های بیش از پیش فعالان بخش خصوصی و دولتی باشد و تجربه نیز نشان داده است ، استفاده از این امکان فرصتی مغتنم خواهد بود.
