فراتاب - گروه ترجمه: ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قرار است که در 28 سپتامبر 2017 در آنکارا با رجب طیب اردوغان دیدار کند. دو رهبر درصدند قبل از این که نیروهای ویژه ترکیه در ادلب ؛ آخرین سنگر نیروهای ستیزه جوی مخالف سوریه مداخله کنند مواضع خود را در مورد مسائل منطقه هماهنگ کنند. دیدار پوتین به آنکارا چند روز قبل از دیدار پوتین با ملک سلمان بن عبدالعزیر پادشاه عربستان سعودی در روز 5-7 اکتبر 2017 می باشد. پس از رفع اختلافات و مناقشات دو کشور ترکیه – روسیه در مورد سرنگونی جنگنده روسیه در مرزهای سوریه از سوی ترکیه در نوامبر 2015؛ رهبران دو کشور متعهد به اعاده و بهبود روابط سیاسی و اقتصادی خود به سطح قبل از بحران شدند. دلیل روابط نزدیک فعلی روسیه – ترکیه محصول روابط تنش آمیز آن ها با غرب به طور خاص ایالات متحده آمریکا بوده است که عمدتا به دلیل شکست آن ها در شکل گیری کودتای ترکیه در جولای 2016 بر می گردد. پس از آن توافقات غیر رسمی بین دو کشور شکل گرفت که ترکیه متعهد به توقف حمایت از گروه های مخالفی شد که منافع روسیه را در سوریه مورد تهدید قرار می دادند و از سوی دیگر روسیه هم متعهد شد که از حمایت گروه های کرد در نزدیکی مرزهای ترکیه – سوریه ( الباب، ادلب و حلب) و از تحریک جدایی طلبان کرد در داخل کشور ترکیه خودداری کنند. اما روسیه در منطقه درصدد این نبود که از کنترل نیروهای ترکیه بر مناطق مرزی سوریه که تحت کنترل داعش و کردها هستند جلوگیری کنند.
مداخلات خارجی
در طول سالهای گذشته دولت روسیه ؛ ترکیه را به حمایت از شبه نظامیان مخالف دولت بشار اسد و تجهیز گروه های تروریستی در داخل کشور روسیه متهم می کرد در حالی که دولت ترکیه با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و متحدان سوریه ( پ.ک.ک) در جنگ بوده است. آنکارا برای تامین مرزهای خود از مداخله خارجی در امور داخلی کشور خود درصدد کسب حمایت دولت روسیه بوده است. رهبران ترکیه با از دست دادن متحد غربی خود درصدد تعقیب روابط استراتژیک با روسیه هستند و به تعبیر دیگر آنکارا به دلیل مجاورت به منطقه، همپوشانی منافع و ارزش های فرهنگی و زبان مشترک در این منطقه به سمت اتخاذ جهت گیری اوراسیایی حرکت می کند. دولت روسیه پس از موفقیت هایی در تحولات میدانی سوریه به دنبال تضمین صلح است که این ماموریت هم از مشارکت آن ها در جنگ آسان تر نیست. دولت روسیه از ترکیه به عنوان یک شریک کلیدی برای برقراری آتش بس و پیوستن گروه های مخالف مسلح به مذاکرات صلح برای رسیدن به توافق سیاسی یاد کرده است. مسکو خواستار برگزاری کنفرانس صلح در شهر آستانه پایتخت قزاقستان شد که در آن دو کشور ترکیه و ایران هم حضور داشتند و این دولتها یک مثلث دیپلماتیکی را برای ایجاد یک منطقه عاری از تنش در سوریه به منظور پایان دادن به جنگ و توقف اختلافات طرفین بوده است. هدف دولت روسیه از انتخاب آستانه به عنوان محل برگزاری کنفرانس صلح ارسال پیامی به دولت امریکا بود که نباید آن ها از طریق جمهوریهای سابق اتحاد شوروی به مرزهای روسیه نزدیک شوند. دو کشور روسیه و ترکیه نسبت به مسئله رهبری دارای مواضع و رویکرد مشترک هستند و هر دو خواهان احیای سیاست داخلی ناسیونالیستی و محافظه کارانه هستند. دو کشور روابط ناخوشایندی با اروپا هستند. دو کشور ترکیه – روسیه دارای چندین خصوصیات مشترک هستند: پراگماتیسم، چندجانبه گرایی، اشتراکی بودن، اتکا به منابع انرژی، قدرت ژئوپلتیک، عملکرد نظامی و احتیاط نسبت به غرب است. تمامی این عوامل باعث شده است که دو کشور ترکیه و روسیه نقش مرکزی و مهمی را در مسائل و چشم انداز اوراسیا و خاورمیانه ایفا می کنند.
فاکتور اقتصادی
پوتین و اردوغان در سال 2014 چندین موافقت نامه تجاری بین دو کشور امضا کردند و آنها امیدوار بودند که تجارت سالانه بین دو کشور را تا سال 2020 به ارزش 100 میلیارد دلار برسانند. اما مهمترین دستاورد این موافقت نامه همکاری دو کشور در گسترش تجارت گاز طبیعی بوده است. هدف روسیه از انعقاد این موافقت نامه افزایش صادرات گاز به ترکیه بوده است که این کشور نیاز روزافزونی به انرژی دارد که به بیش از سه میلیارد متر مکعب رسیده است. نیازهای انرژی 93 درصد از واردات کشور ترکیه است که 97 درصد آن گاز طبیعی است که آنکارا 60 درصد آن را از کشور روسیه خریداری کرده است که دومین واردکننده بزرگ گاز طبیعی روسیه پس از آلمان است. ارزش صادرات ترکیه به روسیه هم بیش از 6 میلیارد دلار نمی رسد. پوتین و اردوغان به صورت رسمی با یکدیگر بیش از 30 بار با یکدیگر دیدار کردند حتی زمانی که روابط آن ها با یکدیگر خوب نبوده است. از یک دیدگاه صرفا اقتصادی ترکیه نمی تواند از ایالات متجده امریکا و اتحادیه اروپا در تحریم علیه روسیه همکاری کند. در موج بی ثباتی ناشی از عراق و سوریه، آنکارا گزینه های بدیلی برای بخش انرژی ندارد جز این که انرژی خود را از روسیه تامین کنند. دولت ترکیه به دلیل نیازهای صنایع خود به منابع انرژی قادر نیست که ماجراجویی های سیاسی خود را ادامه دهد. نرخ مبادله تجاری بین دو کشور تا پایان سال 2016 به 40میلیارد رسیده است و در سال جاری افزایش پیدا کرده است.
فاکتور امنیتی و نظامی
عامل اصلی تلاش روسیه برای بهبود مناسبات خود با ترکیه ، تامین منافع امنیتی و نظامی است. پوتین عمیقا در مورد شرایط امنیتی در سوریه به طور خاص حضور نیروهای نظامی روسیه در سوریه و مبارزه آن ها با داعش و گروه های تروریستی نگران می باشد. رئیس جمهور روسیه درصدد تعقیب کمک ها و حمایت های ترکیه در این زمینه است تا مطمئن شود که هیچ یک از افراط گرایان در عراق و سوریه به خانه بازنگردند و نگرانی دولت ترکیه هم منازعه و اختلاف بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ می باشد. روابط بین دو کشور روسیه – ترکیه از سال 2014م تاکنون دچار تحولات چشم گیری بوده است و هر دو خواهان همکاری با یکدیگر برای تامین منافع مشترک هستند. نزدیکی نظامی فعلی بین آنکارا – مسکو در زمینه موافقت نامه اس 400 شد که به دلیل ناسازگاری ناتو با این سیستم دفاعی ضد هوایی منجر به نارضایتی آن ها شده است. با این توافق روسیه به سومین صادرکننده بزرگ تسلیحات بعد از آلمان و آمریکا به ترکیه تبدیل شده است. بنابراین اردوغان قصد دارد که در ماه اکتبر به ایران بیاید تا با ایران برای تقویت همکاری نظامی همکاری کنند و در مورد مسائل پیامد تشکیل دولت مستقل کرد که می تواند زمینه تجزیه طلبی در کشورهای ترکیه، ایران، عراق و سوریه بحث کنند.
برگردان به فارسی: علیرضا علیپور
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
