روابط ایران و بریتانیا از همان ابتدای شکل گیری و آغاز روابط سیاسی بین دو کشور با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده است. شاید بتوان گفت که روابط بین دو کشور علیرغم داشتن پتانسیل های بسیار زیادی که به خصوص از نظر اقتصادی دارد همواره زیر سایه مسائل سیاسی قرار داشته است. روابط بین دو کشور از سال 2011 که مجلس شورای اسلامی ایران طرح کاهش روابط با بریتانیا را تصویب کرد بر اساس این طرح ایران موظف به کاهش روابط با بریتانیا تا سطح کاردار شد در پائین ترین سطح خود قرار داشت.
با این حال در دولت یازدهم سیاست های خارجی دولت تغییر کرد و افزایش سطح روابط و تبادل سفیر در دستور کار دو کشور قرار گرفت. پس از انعقاد توافق هسته‌ای برجام، در ۱ شهریور ۱۳۹۴، سفارت بریتانیا در تهران با حضور فیلیپ هموند، وزیر خارجه بریتانیا و سفارت ایران در لندن نیز با حضور افراد مختلفی از جمله اعضای هیئت دوستی ایران و بریتانیا، بازگشایی شد. این در حالی بود که قبل از آن وزرای خارجه ایران و بریتانیا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با یکدیگر دیدار کرده و از عزم دو کشور برای بازگشایی سفارتخانه بریتانیا در تهران خبر داده بودند.
اما علیرغم تمام این گشایش های به وجود آمده موانعی بر سر راه افزایش روابط همه جانبه دو کشور در زمینه های مختلف به خصوص از نظر اقتصادی وجود دارد. این موانع از آنجایی بیشتر نمود پیدا می کند که بریتانیا سال گذشته در همه پرسی که در این کشور برگزار شد تصمیم به خروج از اتحادیه اروپا گرفت و این تصمیم موجب خواهد شد که این کشور از نظر اقتصادی خارج از قوانین بعضا محدود کننده اتحادیه اروپا حرکت کند.
شاید بتوان گفت که یکی از عواملی که باعث بروزمشکل در روابط بین دو کشور شده است مسائل مربوط به روادید است. در حال حاضر سفارت بریتانیا در تهران برای متقاضیان ایرانی روادید صادر می کند اما شرایط صدور ویزا برای ایرانیان بشدت دشوار و گاها نوبت دهی های طولانی از سوی سفارت بریتانیا باعث شده که گاها افراد برای ماه ها در انتظار جواب روادید بمانند یا به کنسولگری بریتانیا در کشورهای دیگری مانند امارات متحده عربی و ترکیه مراجعه کنند. بعضا گزارش هایی در مورد لغو نوبت مراجعه کنندگان و حتی امتیاز ویژه برخی از آژانس ها نیز از سوی بخش ویزای سفارت مطرح شده بود.
یک فعال بخش گردشگری با اشاره به سختگیری هایی که در مورد اعطای روادید به اتباع ایران این امر را ناشی از سیاست های واحد کشورهای اروپایی در مورد اعطای روادید دانست.
محمد حسن کرمانی از فعالان بخش گردشگری در گفتگو با عصر اقتصاد با اشاره به سختگیری هایی که در مورد اعطای روادید به ایرانیان می شود گفت:" علت این امر به دلیل سیاست های واحدی است که کشورهای اروپایی که عضو پیمان شینگن هستند در مورد اعطای روادید اعمال می کنند و این سختگیری در مورد اعطای روادید جز مقررات آنها است."
کرمانی افزود:" متاسفانه باید گفت که در بین ایرانیان موضوعی به نام انظباط رفتاری در زمینه دریافت روادید وجود ندارد و گاها افراد با دریافت روادید توریستی به کشور مقصد مرتکب اقامت غیر مجاز می شوند. به همین دلیل شاهد این هستیم که کشورها در مورد اعطای روادید به ایرانیان سختگیری بسیاری می کنند."
این فعال گردشگری با اشاره به مقررات مشابه ای که در مورد اعطای روادید به خارجیان در ایران وجود دارد گفت:" کشور مقصد سفر ایرانیان باید از این موضوع مطمئن شود که فرد مسافر از تمکن مالی برخوردار است و با توجه به مدارکی که این افراد ارائه می کنند سفارت کشور مورد نظر از بازگشت این افراد به ایران بعد از سفر اطمینان حاصل کند."
وی در پایان گفت:" صحبت هایی که در مورد افزایش تعداد روادید صادر شده از سوی سفارت بریتانیا در تهران بسیار خوب و مثبت است زیرا صنعت توریسم باعث می شود که دو کشور به یکدیگر نزدیکتر شوند. در حقیقت صنعت توریسم پرچم دار صلح است و دو کشوری که تعداد زیادی توریست با یکدیگر مبادله می کنند کمتر با یکدیگر مشکل پیدا می کنند."
روز شنبه علیرضا رحیمی عضو کمیسیون امنیت ملی در کانال تلگرامی خود از اعزام یک هیات از وزارت امور خارجه انگلیس برای مذاکرات کنسولی به تهران خبر داد. در این خبر به نقل از مسئول میز ایران در وزارت خارجه انگلیس هم در این دیدار آمده بود که در حال حاضر به طور هفتگی یکصد و پنجاه ویزا توسط کنسولگری بریتانیا در تهران برای شهروندان ایرانی صادر می‌شود که با افزایش تعداد پرسنل بخش صدور ویزا به زودی صدور دویست و پنجاه ویزا در هفته را برای ما امکانپذیر می‌کند. براساس توافق‌های انجام شده بین مقامات کنسولی دو کشور، اوائل مهرماه هیاتی از وزارت خارجه بریتانیا برای مذاکرات کنسولی به تهران اعزام و همزمان با ورود این هیات افزایش ویزاها در سفارت بریتانیا در تهران آغاز خواهد گردید.
این اقدام در صورتی که به اجرا در بیاید می تواند باعث بروز تغییراتی عمده در روابط بین دو کشور شود. یکی از این تغییرات که می تواند در روابط بین دو کشور از طریق تسهیل و افزایش تعداد روادید اعطایی به ایرانیان شود حضور بیشتر بازرگانان و گردشگران بین دو کشور است. این امر در صورت تحقق می تواند روابط اقتصادی بین دو کشور را که علیرغم داشتن ظرفیت های بسیار زیاد دو طرف در کمترین حد خود است بهبود بخشیده و بازرگانان بین دو کشور می توانند به راحتی کالا و خدمات خود را به دو کشور ارسال نمایند.
از سویی دیگر می توان این افزایش تعداد روادید بین ایران و بریتانیا را به نوعی آغازگر اقدامات مشابه بین ایران و سایر کشور های اروپایی دانست که در صورت محقق شدن می تواند ثمرات بسیاری برای اقتصاد کشور داشته باشد و به نوعی نقشی که قرارداد هایی مانند توتال در زمینه انرژی داشته برای اقتصاد ایران داشته باشد.
