چراغی که به شهرستان رواست به تهران حرام است | فراتاب
کد خبر: 5038
تاریخ انتشار: 28 آذر 1395 - 12:49
علی میرزاخانی سردبیر روزنامه ی دنیای اقتصاد در گفت و گو با فراتاب:
فرار سرمایه و ثروت از شهرستان ها به سوی تهران و انباشت سرمایه در پایتخت یکی از مباحث مهم اقتصادی‌ست که باید به تبعات آن و نتایجی که روانه شدن سرمایه استان ها به پایتخت برجای خواهد گذاشت، توجه بیشتری کرد.

فراتاب - گروه اقتصادی: پدیده ماکروسفالی معمولا در همه کشورها و بخصوص کشورهای در حال توسعه به چشم می آید، پدیده ای که به معنای تمرکز ثروت و فرصت تنها در یک یا دو شهر در یک کشور است. در ایران نیز تهران به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی کشور در جذب ثروت سایر شهرها چونان یک «ابرماکروسفالی» عمل کرده و توانسته سهم بسیاری از سرمایه گذاری هایی که منفعل هستند را به خود اختصاص دهد. در بسیاری در شهرها شرکت های مهم و کارخانه های بزرگ صنعتی مستقر هستند که دفاتر آن ها را در تهران مشاهده می کنیم و اکثر صاحبان صنایع ترجیح می دهند درآمد، سود و سرمایه های به دست آورده را در تهران سرمایه گذاری نمایند در صورتی که به کارگیری دوباره ی این سرمایه ها برای شهر مورد نظر منجر به کارآفرینی و رونق اقتصادی بسیاری خواهد شد. ابتدا باید سنجید که چه عواملی باعث فرار سرمایه به سوی پایتخت می شود و در ادامه به راهکارهای موجود در خصوص حفظ سرمایه برای شهرستان ها پرداخت. تهران به این واسطه که پایتخت اقتصادی کشور است به مرکز تعاملات اقتصادی مدیران، مرکز بازاریابی و همکاری های اقتصادی تبدیل شده که شاید این موضوع اصلی ترین دلیل استقرار دفاتر مدیرها در تهران و همچنین دلیل قابل قبولی برای تطبیق مدیران با مراکز تصمیم گیری و سیاست گذاری است. اما چرا باید مدیران و صاحبان صنایع به مراکز سیاسی نزدیک باشند؟ در خصوص این موضوع گفتگویی را با علی میرزاخانی سردبیر روزنامه ی دنیای اقتصاد و تحلیلگر اقتصادی ترتیب داده ایم که مشروح آن در ادامه خواهد آمد:

 

فراتاب - چرا مدیران و فعالان اقتصادی استان ها برای فعالیت و سرمایه گذاری گرایش بیشتری به تهران نسبت به شهر خود دارند؟

میرزاخانی: برای این موضوع سه دلیل را می توان مطرح کرد؛ تهران علاوه بر پایتخت سیاسی، پایتخت اقتصادی کشور نیز محسوب می شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته پایتخت های سیاسی، اقتصادی، دینی، تفریحی و توریستی تفکیک شده است اما در ایران، پایتخت سیاسی و اقتصادی در یک استان متمرکز شده و این موضوع نخستین دلیلی است که مدیران برای تعامل بهتر و بیشتر با مراکز تصمیم گیری و سیاست گذاری ترجیح می دهند در تهران دفتر کار داشته باشند.

دومین عامل شرایط اقتصادی خاص کشور ایران است که متاسفانه بر جذب رانت متمرکز شده است نه بر کارآفرینی و خلق ارزش افزوده، سیستم اقتصادی کشور دولتی بوده و در حال توزیع رانت است؛ در ایران برای کسب سود حتما باید جذب رانت را الگوی کار قرار داد در حالی که در تمام دنیا و در اقتصاد مرسوم است که برای کسب سود با خلق ارزش افزوده و عرضه آن در جامعه ثروت و سود به دست آورد.

میرزاخانی: سه عامل عدم تفکیک پایتخت سیاسی و اقتصادی، وجود رانت های گسترده و سفته بازی از جمله علل اصلی گرایش بیشتر سرمایه گذاران اقتصادی برای حضور در تهران بجای شهرستان هاست

رانت شویی و رانت خواری به شیوه های مختلف قابل انجام است که در ایران می توان به مواردی مانند اعطای وام ارزان، منابع ارزی ارزان و مجوزهای انحصاری و ... اشاره کرد. به طور معمول قوانین و عوامل سیاسی در اقتصاد نقش داور را ایفا می کند و دور و نزدیک بودن به داور نباید چندان مهم باشد زیرا داور تنها باید بر اساس مقررات تصمیم بگیرد، اما در اقتصاد رانتی و ناسالم داور نیز در بازی نقش دارد و این مهم ترین دلیل برای نزدیک شدن به مرکز سیاسی کشور است.

سومین دلیل سفته بازی فعالان اقتصادی می باشد از روشن نبودن چشم انداز سرمایه گذاری نشات گرفته است؛ این سفته بازی در بخش املاک، ارز و طلا بیشتر دیده می شود. در تمام دنیا سرمایه گذاری در بخش املاک هزینه مالیات و عوارض دارد به طوری که داشتن ملک به عنوان سرمایه هزینه ی زیادی را در بر دارد. اما در ایران املاک برای انباشت سرمایه نه تنها هزینه ندارد بلکه به دلیل اساس سفته بازی در اقتصاد بسیار مطلوب و پر سود است که نتیجه ی آن سرمایه گذاری سود بدست آمده استان ها در املاک و مستقلات تهران است و به صورت دفتر کار، ساخت و ساز و شکل های دیگر پدیدار شده، این سه مورد اصلی ترین دلیل گریز به مرکز کشور است.

 

فراتاب - فرار سرمایه و ثروت به تهران از لحاظ اجتماعی چه نتایجی را به دنبال خواهد داشت؟

میرزاخانی: دلایلی که فعالان اقتصادی را برای سرمایه گذاری در تهران ترغیب کرده، باعث ایجاد یک مانع ذهنی در مسیر کارآفرینی در سایر استان ها شده است به طوری که فعالان اقتصادی و افراد سرمایه دار کارآفرینی را ارتباط با مراکز سیاسی و اقتصادی دیده و به رشد در باندهای خاص متعقد هستند و به خلق ارزش افزوده اعتقادی ندارند، این مانع ذهنی از نظر اقتصادی و اجتماعی می تواند صدمه بسیاری را برای استان ها و شهرستان ها در پی داشته باشد.

 

فراتاب - هجوم سرمایه به تهران برای این شهر نیز مشکلاتی اعم از فساد مالی به وجود آورده است، برای جلوگیری از این امر و ساماندهی سرمایه ها چه راهکارهایی وجود دارد؟

میرزاخانی: اصلی ترین راه از بین بردن موانع سرمایه گذاری سالم است، اگر موانع موجود در تهران و شهرستان ها از بین برود، گرایش سرمایه گذاری در شهرستان ها قطعا بیشتر خواهد بود که علت آن گران بودن سرمایه گذاری در تهران است. تا زمانی که توزیع رانت وجود داشته باشد مرکز آن، مرکز سیاسی کشور خواهد بود و تمرکز بر روی پایتخت از بین نخواهد رفت. ابتدا باید موانع سرمایه گذاری سالم از بین برود و سپس با افزایش هزینه های سرمایه گذاری در تهران و ایجاد مشوق های سرمایه گذاری در شهرستان ها به کاهش فرار سرمایه از شهرستان ها کمک کرد.

 

فراتاب - چه راهکارهایی برای از بین رفتن رانت و برداشتن موانع از سر راه اقتصاد سالم وجود دارد؟

میرزاخانی: طبیعتا افراد ذی نفع به دنبال رانت هستند اما متاسفانه افراد متضرر نیز به دلیل ناآگاهی با افراد ذی نفع هم سو می شوند در این میان رسانه ها باید مردم را آگاه کنند که رانت های موجود با حسن نیت صورت می گیرد. به عنوان مثال بسیار شنیده ایم که می گویند با اعطای وام ارزان، قیمت ها کاهش می یابد، اعطای نرخ ارز به فعالان اقتصادی با نرخ پایین تر در شرایط تورم باعث کاهش تورم می شود که این تجربه نشان می دهد همچین مواردی جز اینکه برخی از افراد را بدون تلاش به پول های باد آورده برساند نتیجه ای برای مردم نخواهد داشت و مردم به دلیل ناآگاهی طرفدار این روش ها بوده و هستند، در این میان وظیفه رسانه ها آگاه سازی و وظیفه ی نمایندگان تحت فشار قرار دادن دولت برای لغو مقررات رانت زا است.

 

 

گفت و گو از نیلوفر فلاح

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار