فراتاب: در آستانه انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری در دور دوم، حال و هوای جدیدی بر فضای سیاسی کشور حاکم شده است. مباحث داغ بر سر میزان مشارکت و نقش جریان‌های سیاسی در تأثیرگذاری بر این روند، به یکی از اصلی‌ترین محورهای گفت‌وگو و نزاع در فضای سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. اینکه کدام جریان سیاسی و چگونه مطالبات مردم را پیگیری خواهد کرد و راه‌کارهای کنش‌گری سیاسی چگونه باید باشد، از سوالات کلیدی این دوران به شمار می‌رود. تحلیل‌های متنوعی در مورد میزان مشارکت جامعه در انتخابات و اینکه آیا راه تغییر و تحول از صندوق رأی می‌گذرد، در جریان است. این مباحث نه تنها در محافل سیاسی، بلکه در بازارها و خانواده‌ها نیز مورد بحث قرار می‌گیرد؛ همه سعی دارند تبیین کنند که جریان‌های سیاسی چگونه می‌توانند شرایط مطلوب را فراهم آورند.
در این میان، کتاب «جامعه‌شناسی سیاسی» دکتر حسین بشیریه، یکی از اساتید برجسته این حوزه، بار دیگر توجه‌ها را به خود جلب کرده است. این کتاب با بررسی جریان‌های سیاسی و نقش آن‌ها در جامعه و زندگی سیاسی، منبع ارزشمندی برای کسانی است که دغدغه جریان‌شناسی و شناخت نیروهای اجتماعی را دارند. در این نوشتار کوتاه، قصد دارم این اثر را به تمام افرادی که به دنبال درک عمیق‌تری از نیروهای اجتماعی و نقش آن‌ها در تحولات سیاسی هستند، معرفی کنم.
کتاب جامعه‌شناسی سیاسی با عنوان کامل «جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی»، برای اولین بار در سال ۱۳۷۴ در ایران منتشر شد و وظیفه انتشار آن بر عهده نشر نی بوده است.
این کتاب تلاش دارد تا وظیفه جامعه‌شناسی سیاسی را که بررسی روابط میان قدرت دولتی و گروه‌ها و نیروهای اجتماعی است، مورد بررسی قرار دهد. این بررسی شامل مجموعه‌ای از سوالات اساسی است؛ نظیر اینکه سیاست به چه معناست و زندگی سیاسی چه معیارهایی دارد، دولت به چه معناست و منشأ آن چیست، نقش آن در زندگی اجتماعی و سیاسی چه می‌تواند باشد و اینکه گروه‌های اجتماعی چه روابطی با دولت‌ها شکل می‌دهند.
کتاب با دیباچه‌ای و پنج گفتار اصلی به ارائه محتوای عمده خود پرداخته است:
- گفتار اول: درباره سرشت، پیشینه و تاریخچه جامعه‌شناسی سیاسی است.
- گفتار دوم: مروری کلی بر الگوهای نظری جامعه‌شناسی سیاسی دارد.
- گفتار سوم: با پیوستگی به گفتار دوم، الگویی کلی از جامعه‌شناسی سیاسی هم در سطح کلان و هم در سطح خرد ارائه می‌کند.
- گفتار چهارم: هسته‌ی اصلی کتاب است و نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی را با نگاهی تاریخی بررسی می‌کند. هدف این بخش، تجزیه جامعه سیاسی به نیروهای تشکیل‌دهنده آن برای فهم بهتر است.
- گفتار پنجم: درباره‌ی ترکیب نیروهای تشکیل‌دهنده جامعه سیاسی در رژیم‌های سیاسی مشخص و ارائه انواع مثال از جامعه سیاسی است.
مطالعه این کتاب کمک قابل توجهی به دانشجویان رشته جامعه‌شناسی و علوم سیاسی، و همچنین تمامی علاقه‌مندان به تحولات سیاسی بر اساس فعالیت‌های اجتماعی خواهد کرد. این کتاب با بررسی‌های تاریخی خود، تصویری جالب از شکل‌گیری زندگی سیاسی در جهان را ارائه می‌دهد و به درک بهتر تاریخ سیاسی کمک می‌کند.
لازم به ذکر است نویسنده کتاب دکتر حسین بشیریه است که پدر جامعه شناسی سیاسی ایران و برجسته‌ترین و موثرترین اساتید رشته‌ی سیاست ایران به شمار می‌رود که خود او پس از تحولات سال 1388 از دانشگاه تهران کنار گذاشته شد و بلافاصله از سوی یکی از دانشگاه‌های برجسته‌ی آمریکایی دعوت به کار شد و اینک سال‌هاست که دور از کشور است.
گزارش از امیرحسین شعبانی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
