چرا اندیشه چپ در جهان غرب به گونه ای دیگر موثر بوده است و در جهان شرق کارنامه ای دیگر از خود بجای گذاشته است؟ علت این اختلاف در چیست؟

مارکسیسم چنان جریان غالب در تاریخ را دگرگون کرده که امروزه مشکل بتوان گفت که اثر خاصی را یک مارکسیست نوشته یا غیرمارکسیست؛ مگر اینکه مؤلف خود موضع ایدئولوژیکش را تبلیغ کرده باشد.