بی هویتی در نمای ساختمان­ها هویت بارز امروز شهر مهاباد | فراتاب
کد خبر: 9057
تاریخ انتشار: 13 آذر 1397 - 17:21
محمد خضرپور

فراتاب گروه اجتماعی: «تئاتر بد را می­توان نگاه کرد،کتاب بد را می­توان مطالعه کرد، اما تنها کوری و یا بی حسی اجزای قوه باصره می­تواند ما را از نمای ساختمان­های واقع در خیابان حفاظت کند.» ویلیام لیسابی

نما به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت فضای شهری

نما یکی از تاثیرگذارترین عوامل موثر بر کیفیت بصری بنا و کیفیت فضای شهری است، که به دلیل عدم وجود ضوابط و مقررات بازدارنده و بی­توجهی مسئولان شهری مورد غفلت معماران و طراحان شهری قرار گرفته است. ناهماهنگی در تناسب اشکال، رنگ و مصالح نما در ساخت­ و سازهای جدید شهری در اکثر شهرهای ایران به چشم می­خورد، که به دلیل تبعیت از نسخه کلان شهر تهران به عنوان اولین شهر کشور که تکنیک­ها و روش­های جدید ساختمانی در آن مورد استفاده قرار می­گیرد، می­باشد. شهر مهاباد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و آشفتگی بصری در نما و سیمای شهری در شهر مهاباد و به ویژه بافت مرکزی و تاریخی شهر نمایان است.

در گذشته ساختمان­ها به صورت تک بنا مطابق با اصول زیباشناختی بصری طراحی می­شدند و همچنین متناسب با ساختمان­های مجاور در زمینه­ی طرح خود جای می­گرفتند، اما با ورود مفاهیم و عناصر مدرنیته به ایران، شهرسازی ایران دستخوش تغییرات شتاب­زده شد، که کاملا در جهتی مخالف با شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی بوده و عناصر و هویت­های بومی و محلی و شرایط اقلیمی شهرهای ایران مورد بی توجهی قرار گرفت.

ضوایط و مقررات نما در طرح­های شهری مهاباد

نمای ساختمان جرئی از حقوق عمومی است، که مالکان و معماران موظف به رعایت ضوابط و مقررات طراحی نما می­ باشند. اما ضوابطی که جنبه بازدارنده و مشخص کننده نوع مصالح، شکل و رنگ نمای یک ساختمان  به تفصیل در بافت­های مختلف شهر مهاباد باشد، در طرح­های تقصیلی و جامع مهاباد به آن توجه نشده و تنها به تعریف مفاهیم نما و همچنین ضوابطومقرراتارتقاءكيفيسيماومنظرشهري مصوب 25/9/1387 شوراي عاليشهرسازيومعماريايران بدون توجه به شرایط اقلیمی و هویت و فرهنگ منطقه و عدم بومی­سازی با توجه فرهنگ و تاریخ این منطقه تنها در این طرح ها ذکر شده است و هیچ­گونه کنترل و تعیین جریمه برای مالکانی که ضوابط و مقررات را رعایت نکنند، صورت نگرفته است.در اغلب قانون‌های اخیر، بند مربوط به لازم ‌الاجرا بودن در سطور ابتدایی ذکر شده است، ولی در صورت تخلف، هیچ­گونه پیگیری به صورت جدی انجام نمی‌‌شود. هرچند که صدور گواهی پایان کار ساختمان مشروط به انجام نماسازی نماهای اصلی و جانبی است.

آلودگی و اغتشاش بصری در ناهماهنگی نماهای شهر مهاباد

 در سال­های اخیر شاهد شیوه ­ای ترکیی که شامل شیوه ­های نماسازی پیشین و شیوه­ های پست مدرن و دی ­کانستراکشن غربی  در طراحی نمای شهری مهاباد هستیم، که سیمای شهر مهاباد به ویژه در بافت مرکزی بدون توجه به نما و سیمای عناصر و نشانه­های تاریخی این شهر همراه با اغتشاش، بی نظمی، عدم هویت و عدم تعادل و مطابق سلیقه مالک آن می­باشد، که باعث اغتشاش در زمینه بصری این اماکن تاریخی و توریستی شهر مهاباد شده است.

استفاده از نماهاي پرده­ اي، نماهاي آلومينيومي، شيشه ­اي، كامپوزيت در جداره ­هاي بيروني و قابل مشاهده از عرصه­ هاي عمومي، ضمن رعايت مبحث چهارم مقررات ملي ساختمان، براي كليه بناهاي دولتي و عمومي ممنوع و استفاده از اينم صالح صرفاً درون بناها مجاز است. اما امروزه این نماهای در بافت مرکزی شهر مهاباد یکی از نماهای اصلی است، که در ساخت ­و سازهای جدید مورد استفاده قرار می ­گیرد. این مصالح علاوه بر این­که با بافت فرهنگی و سلیقه ایرانی اسلامی همخوانی ندارد، عایق نبودن این مصالح به سرما، گرما و صدا باتوجه به شرایط اقلیمی سرد و کوهستانی شهر مهاباد نباید مورد استفاده قرار گیرد.

 به دنبال زلزله اخیر کرمانشاه، اهمیت نما و نوع مصالح مورد استفاده در آن بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. بیشترین موارد تخریب و خسارات در کرمانشاه مربوط به ریزش و جدایی نمای ساختمان­ها حتی در ساختمان ­هایی که از نظر سازه­ ای سالم باقی مانده بودند، به دلیل عدم رعایت ضوابط اتصال نما به جداره ساختمان و تنوع مصالح  و کیفیت پایین آن عنوان شده است. نما بخش ضعیف ساختمان در کشور تلقی می شود، که در شهر مهاباد نیز کنترلی  بر کیفیت مصالح و رعایت اصول فنی و ایمنی نما صورت نمی­گیرد.

نما به عنوان یک کل دارای اجزای گوناگونی است، که قرارگیری آن در راستای رسیدن به وحدت به سه عامل تعداد اجزا، نوع اجزا و سیستم نظم­ دهنده بستگی دارد. در مقیاس بزرگتر نما به عنوان جزئی از منظر خیابان باید با بدنه و زمینه خود به عنوان یک کل رابطه­ ای هماهنگ ایجاد نماید.

یکی دیگر از عوامل اغتشاش بصری شهر مهاباد ناهماهنگی در شکل و فرم تابلوهای فعالیت­های شهری اعم از تجاری، درمانی، خدماتی و اداری است، که به ابعاد، فرم، طرح و محل نصب تابلوها هیچ گونه توجهی نشده است. ساماندهی و ایجاد هماهنگی در شکل و اندازه این تابلوها در اختیار شهرداری می­باشد که در صورت تصویب در کمیته همه نهاد­ها، دستگاه­ ها، موسسات دولتی و عمومی و همچنین مالکان موظف به رعایت آن می­باشند. اما امروزه شاهد هیچ گونه عملی در جهت ساماندهی تابلوهای شهری که یکی از عوامل نا­هماهنگی سیمای شهری می باشد، نیستیم.

به همین دلیل مدیران شهر مهاباد باید نسبت به نماهای شهری حساس­تر بوده و ساماندهی نمای شهری به دلیل ارتقاء کیفیت فضای شهری و مطلوبیت چشم انداز شهری در اولویت کاری شهرداری مهاباد قرار گیرد، به ویژه در زمینه بافت و عناصر تاریخی شهر باید هماهنگی بیشتری در نمای ساختمان­های مجاور اماکن تاریخی مورد توجه قرار گیرد.

گزارش از محمد خضرپور

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار