بعد از اینکه شامگاه سه شنبه، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به طور رسمی خروج این کشور را از توافق هسته ای موسوم به برجام اعلام کرد در میان محافل سیاسی بحثی که بیشتر از همه نمود پیدا کرد امکان ادامه این قرارداد با حضور ایران و 5 کشور دیگر حاضر در این قرارداد بود.
در این بین بیش از همه فرانسه و آلمان به عنوان طرف‌هایی که در ایران بیشترین سهم را از تجارت خارجی دارند تاکید خود را بر ادامه برجام اعلام کردند. فرانسه که بعد از لغو تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته ای ایران تلاش کرده بود که جای پای خود را در صنایع ایران از جمله انرژی و خودروسازی محکم کند یکی از کشورهایی است که ممکن است به دلیل خروج آمریکا از برجام منافع اقتصادی خود را در ایران از دست بدهد.
اهمیت همکاری گسترده ایران و اروپا برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای
حسن روحانی عصر چهارشنبه و در تماس تلفنی «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه با با اشاره به زحماتی که برای رسیدن به این توافق کشیده شده اعلام کرد که برجام در نتیجه تلاش‌های طولانی و مستمر از سال 2003 تا 2015 حاصل شد و به واسطه تایید آن در شورای امنیت سازمان ملل متحد، توافقی بین المللی است.
در این تماس تلفنی روحانی با تقبیح اقدام رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر اعلام خروج از برجام، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران ضمن پایبندی صد در صدی به تعهدات خود در برجام، دستیابی به منافع ملی را دنبال کرده و خواهد کرد؛ اما متاسفانه طرف مقابل در اجرای تعهدات، عملکرد رضایت بخشی نداشته است. رئیس جمهوری با اشاره به اینکه وزرای خارجه و گروه‌های کارشناسی ایران و کشورهای اتحادیه اروپا باید در مدت کوتاه چند هفته‌ای با جلسات مکرر مسائل مربوط به حفظ برجام را بررسی و به تصمیمی واضح و شفاف برسند، گفت: باید منافع ایران در موضوعات و مسائل مهم مرتبط با برجام مانند فروش نفت، روابط بانکی، سرمایه گذاری‌ها و بیمه به طور روشن و صریح مشخص و تضمین شود.
رییس جمهوری تصریح کرد: رایزنی و همکاری ایران و فرانسه در راستای حفظ منافع مشترک و امنیت وثبات منطقه ادامه خواهد داشت.
رییس جمهوری نقض عهدهای مکرر آمریکا از ابتدای توافق مهم برجام را سرشکستگی تاریخی برای دولت این کشور برشمرد و تاکید کرد: اروپا در شرایط کنونی فرصت بسیار محدودی برای حفظ برجام در اختیار دارد و باید هرچه سریعتر موضع روشن و قاطع خود را نسبت به تعهداتش در برجام مشخص و اعلام کند. «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه نیز در این گفت وگوی تلفنی با ابراز تاسف از تصمیم ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام، گفت: کشورهای اروپایی در عکس العملی جمعی اعتراض خود را نسبت به این تصمیم اعلام کردند.
رییس جمهوری فرانسه با بیان این که تصمیم ترامپ حتی موجب ایجاد تضاد بزرگی در آمریکا شده است، بر ضرورت حفظ چارچوب برجام و پایبندی همه طرف‌ها به تعهداتشان تاکید کرد و افزود: اروپا به طور منسجم برای پایداری و حفظ برجام تلاش خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه با گسترش همکاری‌ها می توانیم در زمینه چگونگی فعالیت‌های فراتر از برجام برنامه‌ریزی کنیم، اظهار داشت: همکاری گسترده ایران و اروپا برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای بسیار حائز اهمیت است.
اتحادیه اروپا همچنان به برجام پایبند خواهد بود
آلمان هم از جمله کشورهایی است که همواره به عنوان یکی از شرکای اقتصادی ایران مطرح بوده و حضور گسترده شرکت‌های آلمانی در این کشور به خصوص بعد از برجام بسیار پر رنگ بوده است. به همین دلیل خروج آمریکا از برجام این کشور را با چالشی در مورد حضور یا عدم حضور در ایران مواجه کرده است.
رئیس جمهوری اسلامی ایران در تماسی که با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان داشت با تاکید بر اینکه «منافع تهران در برجام باید به طور دقیق و صریح، مشخص و تضمین شود»؛ از اتحادیه اروپایی و بویژه آلمان، فرانسه و انگلستان خواست در فرصت محدود، موضع قاطع خود را درباره چگونگی تامین و تضمین منافع ایران در برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق، اعلام کنند.
حسن روحانی عصر پنجشنبه و در تماس تلفنی «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان با وی، تصریح کرد: منافع ایران در موضوعات و مسائل مهم مرتبط با برجام مانند فروش نفت، گاز، پتروشیمی و روابط بانکی، به طور روشن و صریح باید مشخص و تضمین شود.
روحانی اظهارداشت: این موضوعات که می تواند به حفظ برجام کمک کند، باید در فرصت چندهفته ای، در نشست وزرای خارجه و گروه‌های کارشناسی ایران و کشورهای اتحادیه اروپا بررسی و نهایی شوند.
روحانی با اشاره به نقش سازنده و تاثیرگذار آلمان در مذاکرات برجام به عنوان یک قرارداد مهم چند جانبه، خروج یکجانبه آمریکا از این توافق را اقدامی خلاف مقررات بین المللی، ناپخته و خارج از عرف دانست و تصریح کرد: اگر بنا باشد توافقی که با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شده، با یک بدعهدی و این گونه زیرپا گذاشته شود، تبعات آن در عرصه بین الملل زیانبار خواهد بود.
صدراعظم آلمان نیز در این تماس تلفنی با ابراز تاسف از خروج آمریکا از برجام تاکید کرد: موضوع خروج آمریکا از برجام مشکلی است که ایجاد شده اما باید با آن منطقی برخورد کرد و اتحادیه اروپا همچنان به این توافق پایبند خواهد بود و از ایران نیز درخواست دارد به آن پایبند بماند.
روسیه به برجام پایبند است
سرگئي ريابكوف معاون وزير خارجه روسيه روز پنجشنبه به تهران سفر كرد و با سيد عباس عراقچي معاون سياسي وزارت امور خارجه کشورمان دیدار و گفتگو كرد.
آخرين وضعيت اجراي برجام و چگونگی تداوم این توافق بدون حضور آمریکا موضوع اصلی این دیدار بود. طرف روسي در اين ديدار ضمن اظهار تاسف از اقدام دولت آمريكا در خروج از برجام، اين اقدام را تهديدی علیه صلح و امنيت بين المللي دانسته و بر تعهد اين كشور بر اجراي كامل برجام و همكاري با سایر كشورهاي عضو براي حفظ برجام تاكيد کرد. معاون وزير خارجه روسيه همچنين تصريح كرد كه آن كشور به تعميق روابط خود با ايران در تمامی ابعاد ادامه خواهد داد.
سيد عباس عراقچي، معاون سياسي وزارت امور خارجه كشورمان نيز در این دیدار ضمن اشاره به موارد بدعهدی و نقض تعهدات آمريكا در طول اجرای برجام، اعلام كرد جمهوری اسلامی ایران به گفتگو با تمام طرف‌هاي اروپايي، روسيه و چين براي بررسی امکان ادامه برجام ادامه خواهد داد. وي تاکید کرد در صورت ارائه تضمين‌هاي قطعی از سوي ساير طرف‌هاي برجام نسبت به تامین منافع ایران و جبران آثار خروج آمریکا از اين توافق، حفظ برجام ممكن خواهد بود.
حال با توجه به این اعلام موضع صریح طرف‌های درگیر در برجام باید دید که در دیدار‌های این هفته محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و همتایان بریتانیایی، آلمانی و فرانسوی چه خواهد گذشت و آیا این کشورها برای ادامه برجام می توانند تضمین‌های لازم را به ایران بدهند یا خیر؟
