فراتاب - گروه دانش: در علم روانپزشکی به موضوع خواب اهمیت زیادی داده شده و در مطب یک روانپزشک حتما از میزان خواب و کیفیت آن سوال خواهد شد.
خواب به مراحل چهارگانه ایی تقسیم می شود، که در هر مرحله عملکرد مغز یک انسان بالغ، کاملا متفاوت است و این مراحل و تغییر زمان و کیفیت آن نشان دهنده ی نوعی اختلال در عملکرد ذهن است.
شاید گاهی برای خودتان پیش آمده باشد که باکابوسی ترسناک بیدار شده اید و یا اینکه برعکس گاهی خوابتان آنقدر لطیف و زیبا بوده که در همان عالم خواب، آرزو کرده اید که ای کاش این خواب تمام نشود. گاهی هم خوابی فرای واقعیت دیده اید، مثلا به راحتی از شهری به شهری پرواز کرده اید و یا کاری شجاعانه و یا بد برخلاف شخصیت واقعی تان انجام داده اید.
در نگاه فردی که مراحل و خصوصیات خواب را نمیداند، خواب ها برایش یک نوع نشانه از اتفاقی است که به احتمال زیاد در آینده ایی نزدیک روی می دهد و خیر و شری در آن نهفته است.
شاید در اکثر موارد این معنایی که شخص برای خود تعبیر می کند، بر عکس تصورات اوست. چون معمولا ما هر نوع رویایی را بر اساس کیفیت اتفاقات خوشایند یا ناخوشایندی که در روز و هفته و ماه گذشته برایمان اتفاق افتاده است، مجددا در حین خواب به صورت دیگری تجربه می کنیم. البته که صد در صد اینگونه نیست، اما باید متذکر شوم که بیشتر خواب های خوب و یا بد ما نشان از روزهایی دارد که بر ما گذشته است.
متاسفانه رشته ی روانپزشکی و روانشناسی برای عده ی زیادی از مردم ما ناشناخته است و حتی خیلی از افراد فرق این دو رشته را هم نمی دانند و گاهی حتی مراجعه به روانپزشک را مایه ننگ و بی آبرویی خود می دانند.
در حالیکه در فرهنگ هایی که تابویی وجود ندارد یا تابوها خیلی کم است، مراجعه به روانشناس و روانپزشک، امری طبیعی و حتی به نظر من، رفتاری کاملا متمدنانه است.
هنوز در فرهنگ شرق، مردم به تعابیر نادرست از یک فال بین و کف بین اعتماد بیشتری دارند و پول های زیادی راهم در این راه خرج می کنند، در حالیکه تفسیر خواب فقط و فقط، کار روانپزشک و روانشناس است.
اصلا هدف از خوابیدن چیست و چرا ما به آن نیاز داریم؟
ساده ترین جوابِ ممکن شاید رفع خستگی و تمدد آرامش باشد و اکثرا هم اینگونه است. البته بعضی افراد پرخواب تر و بعضی کم خواب ترند و این موضوع اصلا غیر طبیعی نیست.
آیا چیزها و مفاهیم مهم تری نیز در خواب پنهان است، اما فرد به صورت ناخودآگاه متوجه آنها نمی شود؟
شکایت از بیدار شدن از خواب با حالتی کسالت آمیز و خسته مشکل بسیاری از بیمارانی است که یک روانپزشک باید برای آن راهی پیدا کند.
این عبارت مراجعینم را هر روز می شنوم که «وقتی از خواب بلند می شوم، احساس خستگی می کنم و انگار کوه کنده ام و تمام بدنم کوفته است.» در اینجاست که می بینیم کیفیت خواب چقدر در زندگی روزانه افراد موثر است.
گاهی فرد از آنچه که در ناخودآگاهش می گذرد خبر ندارد، و حتی به پزشک، خود را آدم قوی و سالم معرفی می کند، اما در حین مصاحبه ی بالینی، درمانگر از روزهایی که بر این فرد گذشته، از اضطراب های روزانه، از دلتنگی ها و از دست دادن هایش، از افکار مزاحمی که در شب و هنگام خواب به او هجوم می آورد، پرسش می کند، و آرام آرام به او یاد می دهد که «ناخوداگاه»، نادیدنی ترین بخش ذهن و روان هر انسانی ست که باید از زخم های گذشته و حال، با کمک یک درمانگر، رها شود و بداند که هر گاه هیچ علت پزشکی برای دردهای بدنی او نیست، شاید آلام و دردهای روحی اوست که خودش متوجه آن نیست و در ناخودآگاه او لانه کرده است، اما با کمکِ یک مشاورِ خوب، این دردها و رنج ها به حیطه ی آگاهی راه پیدا می کند، تا بتواند از یک زندگی کسالت بار و فاقد کیفیت رهایی یابد. خواب هم یک موهبت الهی ست که باید بهترین کیفیت ممکن را داشته باشد.
دکتر شهپر شهرکی روانشناس و عضو شورای نویسندگان فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
