فراتاب - گروه بین الملل: شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر و ینس استولتنبرگ دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در مقر این سازمان قراردادی امضا کردند که طبق آن قطر به نیروهای ناتو اجازه ورود به این کشور و استفاده از پایگاه هوایی العبید را خواهد داد. روز بعد از آن وزارت خارجه آمریکا مجوز فروش 197 میلیون دلار سلاح و تجهیزات نظامی به قطر را صادر کرد. دولت آمریکا در بیانه ای این صادرات را به منظور ارتقای نیروی هوایی و تقویت مرکز عملیاتی قطر اعلام کرد. در نوشتار پیش رو ابتدا به مرور کلی توافق نامه های نظامی قطر و سپس علل و انگیزه های این شیخ نشین کوچک برای تقویت بیینه نظامی از طریق معامله و رابطه با قدرت های فرامنقه ای پرداخته می شود.

جغرافیای قطر

قطر در جنوب غرب قاره آسیا در منطقه خاورمیانه و در شرق شبه جزیره عربستان و در بخش جنوبی خلیج فارس واقع شده است. این کشور مرز مشترک زمینی با عربستان سعودی و مرز آبی با کشورهای ایران، کویت، عراق، عربستان، بحرین و امارات متحده عربی دارد.

تاریخچه قراردادهای نظامی قطر

یکی از مهمترین قراردادهای نظامی در ابتدای سال 1992 میان دوحه و واشنگتن امضا شد. از جمله پایگاه های نظامی آمریکا در این کشور می توان به پایگاه هوایی العدید و پایگاه بین المللی هوایی دوحه و پایگاه نظامی سیلیه اشاره کرد. در سال 2014 آمریکا 11 میلیار دلار تجهیزات نظامی به قطر فروخت. همچنین از قراردادهای جدید این کشور می توان به قرارداد همکاری نظامی بین روسیه و قطر در خصوص مسائل نظامی و فنی که در دوحه امضا شد و قرارداد خرید هواپیما جنگی که در روزهای اخر سال 2017 بین قطر و انگلستان که در چارچوب آن قطر از انگلستان 24 فروند هواپیما جنگی یورفاتیر تابفون خریداری کرد اشاره کرد.

 اختلافات قطر و عربستان

قطر و عربستان به مدت طولانی اختلافات مرزی دارند که شامل باریکه ای از زمین های جنوبی قطر می شود. این دو کشور در مورد مرزهای جنوب غربی نیز با یکدیگر اخلاف ارضی دارند. در سپتامبر 1992 نیروهای نظامی عربستان سعودی به بخشی از خاک قطر ورود کردند و آنجا را به تصرف در آوردند. به دنبال آن قطر اجرای قرارداد مرزی 1965 با عربستان سعودی را به حال تعلیق در آورد و به عنوان اعتراض از شرکت در نشست های شورای همکاری خلیج فارس خودداری کرد

از سوی دیگر اختلافات و رقابت های قطر با همسایه بزرگ و قدرتمندش تا به امروز ادامه داشته است که مهمترین آنها در سال گذشته روی داد و طی اقدامی هماهنگ عربستان سعودی، مصر امارات متحده عربی و بحرین مدعی شدند که قطر از گروه های تروریستی پشتیبانی می کند و با رقیب عربستان یعنی ایران روابط خوب و نزدیکی دارد. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین روز دوشنبه 5 ژوئن 2017 اعلام کردند که روابط خود را با قطر قطع می کند. عربستان سعودی در پی این اعلام مرزهای زمینی، دریایی و هوایی خود را با شبه جزیره قطر بست.

سیاست درهای باز

قطر از ابتدای تاسیس اش در عرصه دیپلماسی و روابط با کشورهای خارجی، سیاست درهای باز را در پیش گرفت. این کشور حتی اقداماتی متفاوت و تابوشکنانه در برابر تل آویو در پیش گرفت و از معدود کشورهایی شد که بطور آشکارا روابط نزدیک و دوستانه ای با اسرائیلی ها برقرار کرد امری که باعث خشم بسیاری از مسلمانان و واکنش منفی برخی کشورهای اسلامی شد. همچنین این کشور کوچک همچنین از گروه فلسطینی حماس حمایت می کند. یعنی گروهی که از نظر عربستان و مصر و حتی از نظر اسرائیل رابطه نزدیکی با اخوان المسلمین و القاعده دارد. از طرفی ایران و قطر مالک یک میدان بزرگ و مشترک گاز در خلیج فارس هستند و این مسئله خود یکی از دلایل دوستی ایران و قطر می باشد. قراردادهای مخلفت نظامی قطر و با آمریکا، کشوهای اروپایی و روسیه نشان دهنده این امر است که قطر با این کشورها نیز روابط نزدیکی دارد.

معاملات دو سر سود

یکی از نگرانی های قطر این است که این میکرو استیت در کنار همسایگان و بازیگران منطقه ای قدرتمندی قرار دارد و بالقوه در معرض خطرات و تهدهایی از طرف این کشورها می باشد. با توجه به این مسئله کشورهای همچون آمریکا با پاسخ دادن به این نیاز قطر نفوذ خود در خاورمیانه را نیز حفظ می کنند و از طریق پایگاه های مختلف نظامی در این شبه جزیره کنترل خود بر این بخش از جهان تثبیت می کند. همچنبن کشورهای حاشیه خلیج فارس در حال بررسی طرحی هستند تا به تحریم های قطر به رهبری عربستان سعودی پایان دهند.بریتانیا و ایالت متحده آمریکا نیز از عربستان سعودی خواسته اند تا به تحریم ها که تنها باعث آسیب رسیدن به اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس شده و تغییری در خط و مشی سیاسی قطر ایجاد نکرده پایان دهند. از دلایل این کشورها برای آشتی بین عربستان و قطر می توان به تلاش برای همسویی قطر با کشورهای حاشیه خایج فارس برای اتحاد ضد ایران اشاره کرد. از طرفی این شبه جزیر کوچک برای حفظ امنیت خود به تمامی ریسمان ها چنگ می زند.

الهه قربان زاده کارشناس ارشد روابط بین الملل

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است