فراتاب – گروه اجتماعی / شیما حیدری: ازدواج کودکان که امروزه آمارهای فزایندهای درخصوص آن اعلام میشود، به یکی از معضلات مهم و آسیب های اجتماعی حوزه کودکان تبدیل شده است. در قوانین ایران با توجه به ماده 1041 قانون مدنی مصوب 14/8/1370، ازدواج کودکان با اجازه ولی و مجوز دادگاه امکانپذیر است. در این قانون عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال و پسر قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی با موافقت ولیو با تشخیص دادگاه امکانپذیر است. در صورتی که طبق قوانین بین المللی سن قانونی کودک 18 سال تعیین شده است. فراتاب در این گزارش کاهش آمار ازدواج کودکان در دنیا و چرایی افزایش آن در ایران را بررسی میکند.
تلاش دنیا برای کاهش ازدواج کودکان
با توجه به اینکه روانشناسان ابعاد مختلفی از بلوغ را برای تکامل شخصیت یک فرد در نظر گرفتهاند، اما در کشور و یا دست کم در بخش هایی از کشور گویا فقط بلوغ جنسی برای تعیین سن ازدواج در نظر گرفته شده است. طبیعی است که این نگاه تک بعدی قانون همراه با نگاههای عرفی و فرهنگی مردم برخی از شهرها و روستاها معضلات جبران ناپذیری را برای کودک و جامعه به همراه دارد.
طبق آخرین آمار رسمی صندوق کودکان ملل متحد، در سطح جهان در یک دهه گذشته از 25 میلیون مورد ازدواج کودکان پیشگیری شده است و اکنون از هر پنج دختر تنها یک نفر پیش از سن 18 سالگی ازدواج میکند و تلاش میکنند تا سال 2030 به معضل ازدواج کودکان پایان دهند.
در حالی که در ایران طبق آخرین آمار رسمی اعلام شده از سوی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در سال 1395، 5/5 درصد ازدواج کشور مربوط به کودکان بوده است. اما مونیکا نادی، وکیل و فعال حقوق کودک، در گفت و گو با خبرنگار فراتاب، از آمار غیر رسمی دیگری خبر میدهد و میگوید: «در سمینار بررسی عوامل تسهیل کننده ازدواج زودهنگام کودکان با محوریت صیغه محرمیت که به تازگی برگزار شده، حدود 24 درصد از ازدواجهای کشور مربوط به کودکان اعلام شده است!»
قانون جدید، در راه
اما به تازگی اعضای فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در صدد تغییر این قانون بر آمده اند، اما این طرح هنوز پا به صحن علنی مجلس نگذاشته است و همچنان فقط از آن صحبت میشود. نادی، میگوید: «در این طرح که به صورت اصلاحیه ماده 1041 قانون مدنی در نظر گرفته شده، سن قانونی ازدواج برای دختران 15 و برای پسران 18 سال تعیین شده و ازدواج زیر 15 سال به طور کلی منع شده است. البته این سن هم از نظر روانشناسی و استانداردهای بین المللی مناسب نیست و میتواند برای کودکان و جامعه معضلاتی چون ترک تحصیل، سقط جنین، بارداری های ناخواسته، کودک بیوگی، عدم رضایت از زندگی، تحمل مسئولیتهای خارج از توان، طلاق عاطفی و ... را به همراه داشته باشد.»
فرهنگ سازی به کمک قانون بیاید
شرایط بد اقتصادی خانوادهها، نبود قوانین صحیح با ضمانت اجرایی و راههای مناسب، زیر ساختهای فرهنگی به خصوص عرف و رسوم متداول در جامعه از جمله عواملی ست که منجر به افزایش ازدواج کودکان در کشورمان میشود.
حتی اگر این قوانین تصویب شود، ممکن است چنین ازدواج هایی به شکلهای دیگر صورت گیرد و عرف حاکم با این قوانین مبارزه کند. در کنار تغییر قوانین و افزایش قانونی سن ازدواج باید به دنبال بسترسازی فرهنگی و اجتماعی باشیم تا بتوانیم جامعه را برای این تغییر آماده کنیم.
کودک 13 یا 15 ساله بلوغ و رشد عقلی ای که لازمه یک ازدواج است را ندارد. با این مقتضیات زمانی و مکانی پیچیده، بلوغ جنسی نمی تواند به تنهایی برای تعیین سن ازدواج کافی باشد و نباید رشد و تکامل فردی نادیده گرفته شودو البته این واقعیات را نیز باید در نظر گرفت در جهان امروز، انسان ها و زندگی آنها ولو در روستاها نسبت به گذشته از پیچیدگی ها و نکات جدید رو به گسترشی روبروست امری که باعث می شود تا فردی که می خواهد ازدواج کند، مهارت های بیشتری نسبت به زنان و مردان گذشته داشته باشد و همین امر لازمه محدود و منع کردن ازدواج در سن کودکی را دو چندان می کند، ازدواجی که می توان به نوعی «مرگ کودکی» نامیدش!
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است