بازها بر فراز آسمان شام | فراتاب
کد خبر: 7453
تاریخ انتشار: 1 اسفند 1396 - 20:02
اسراییل دیگر تنها پرنده نظامی خاورمیانه نیست
در حالی یک هفته از سقوط جت اف 16 اسرائیلی توسط نیروهای ارتش سوریه می گذرد که این اقدام ممکن است به بازنگری در استراتژی نظامی اسرائیلی و آمریکایی درباره اهداف و روش های دستیابی به آن اهداف در سوریه منجر شود.

فراتاب - گروه بین الملل: اسرائیل و آمریکا در سال های اخیر از اقدام به تهاجم تمام عیار و استفاده از نیروی زمینی در سوریه خودداری کرده اند، اکنون با تضعیف قدرت بازدارندگی نظامی اسرائیل این احتمال وجود دارد که دو طرف به سوی تشدید حملات و استفاده از نظامیان بیشتر در سوریه حرکت کنند.

این در حالی است که از هنگامی که روند اعتراضات مردمی در سوریه آغاز شد، اسرائیل تلاش کرده به طور مستقیم وارد بحران نشود. «آریل شارون»، در سال 2011 اعلام کرد: «موضع اسرائیل در قبال تحولات سوریه، نظارت دائمی و حفظ خط قرمزها بدون دخالت مستقیم است.» او همچنین چند ماه پس از آغاز اعتراضات در سوریه گفت: «اسد شیطانی است که ما می شناسیم و برای همین او را به شیاطینی که نمی شناسیم ترجیح می دهیم.» این مواضع محتاطانه سران اسرائیل البته با سیاست های اعمالی آن ها چندان هم همخوانی نداشته است.

نیروهای ارتش اسرائیل از نخستین ماه های بحران که به تضعیف اقتدار دولت مرکزی در شهرهای مرزی سوریه انجامیده بود، بارها مرزهای سوریه را نقض کردند و اقدام به عملیات محدود نظامی و به ویژه حملات هوایی محدود در مناطق نزدیک به جولان اشغالی کرده اند.

صهیونیست ها از این هراس داشتند که تضعیف اقتدار دمشق در نزدیکی مرزهای دولت یهود، باعث افزایش تنش در جولان و مناطق پیرامونی آن شود و همچنین گروه های ضد اسرائیلی از این مناطق برای ترتیب دادن حملات نظامی علیه صهیونیست ها استفاده کنند.

وقتی اسرائیلی ها دریافتند که «باراک اوباما» قصد ندارد در سوریه از الگوی لیبی استفاده کند، نسبت به تداوم یافتن آشوب در نزدیکی مرزهای خود بیمناک تر از قبل شدند. به همین دلیل استراتژی «حملات محدود» در مرزهای سوریه در سال های اخیر ادامه یافت.

در ضلع دیگر آمریکایی ها که یک بار از تهدید به حمله نظامی خود عدول کرده بودند، پس از مدتی بیشتر توش و توان خود در سوریه را به «ائتلاف جهانی ضد داعش» منتقل کردند. در نتیجه این روند، هرچه از آغاز بحران به سوی زمان حال حرکت کنیم میزان درگیری های مستقیم میان دمشق و نیروهای طرفدار آن و ائتلاف ضد داعش کاسته شده است.

با ورود نیروهای روسی به سوریه اصطکاک میان دمشق و واشنگتن از قبل نیز کمتر شد و رفته رفته دو طرف از طریق روس ها روابطی نیز با هم برقرار کردند.

 

شکستن رکورد اسرائیل پس از 30 سال

سرنگون ساختن جنگنده اسرائیلی می تواند کلیه محاسبات استراتژیک کشورهای درگیر در سوریه را به کلی برهم بزند. آخرین بار در سال 1988 یک جنگنده اسرائیلی در درگیری های شمال لبنان ساقط شده بود و صهیونیست ها در 30 سال اخیر رکورد بی نظیری را برست آورده بودند.

استراتژیست های نظامی اسرائیل که تأکید زیادی بر «قدرت بازدارندگی» دارند، اکنون دچار مشکل بزرگی شده اند؛ از یکسو این رویداد اعتماد به نفس گروه های مخالف اسرائیل را به شدت افزایش می دهد و باید از این به بعد منتظر تلاش های مشابه دیگری نیز باشیم و از سوی دیگر هراس صهیونیست ها از نزدیک تر شدن خطر ممکن است این رژیم را به سوی تدوین استراتژی جدیدی برای مداخله مستقیم در سوریه حرکت دهد.

حزب الله لبنان این موفقیت را «نقطه عزیمت یک دوره جدید» دانسته و اعلام کرده عمر برتری هوایی اسرائیل به سر آمده است. خبرگزاری «یو نیوز» در تحلیلی از سرنگونی جت اف 16 اسرائیلی با عنوان «معادله جدید بازدارندگی هوایی» یاد می کند. این خبرگزاری همچنین می نویسد: برای نخستین بار در تاریخ منازعات اعراب و اسرائیل، یکی از طرف های عربی موفق شده یک جنگنده صهیونیست را در حین عملیات ساقط کند. این امر به معنای از میان رفتن قدرت بازدارندگی اسرائیل است. صهیونیست ها دیگر تنها پرنده نظامی منطقه نیستند و معادله جدیدی برای بازدارندگی هوایی در منطقه پدیدار شده است.

این در حالی است که مسکو و واشنگتن نیز در نخستین واکنش های خود به سرنگونی جنگنده اسرائیلی از دو طرف خواسته اند خوددار باشند و از هرگونه اقدام تحریک آمیز پرهیز کنند. این امر نیز در نوع خود کم سابقه است، زیرا معمولاً طرف آمریکایی تنها به محکومیت حمله علیه اسرائیل می پرداخت و از تل آویو دفاع می کرد، اما همچنان که گروه اوراسیا (فعال در زمینه مشاوره و ارزیابی خطرات سیاسی مستقر در نیویورک) اعلام کرده:

«واشنگتن از روند حوادث به شدت نگران شده است. زیرا شرایط سوریه نسبت به ماه گذشته خطیر تر است. به طور سنتی اسرائیلی ها در واکنش به چنین تهدیدات و حملاتی سعی می کنند با حملات بیشتری به دشمن پاسخ دهند. این بار نیز آن ها قصد دارند به تهران، حزب الله و دمشق نشان دهند که تل آویو با این حمله چیزی را از دست نداده است. اما تغییری که در توازن قوا به وجود آمده ممکن است هرگونه تلاش از سوی تل آویو را به یک منازعه منطقه ای مبدل سازد.»

الجزیره نیز در گزارشی تحلیلی می نویسد: «اگرچه اسرائیل از ابتدای شروع بحران در سوریه، اعلام کرده بود که اجازه نخواهد داد محموله های تسلیحاتی از نزدیکی مرزهایش برای حزب الله لبنان و حماس ارسال شود و تا کنون بیش از 100 حمله هوایی موفق برای جلوگیری از این امر داشته، اکنون دیگر نخواهد توانست مثل قبل فعال مایشاع باشد.»

این گزارش همچنین عنوان می کند که استراتژی فعلی اسرائیل برای پاسخ دادن به حمله اخیر، تنش های منطقه ای را تشدید خواهد کرد و کانال های همکاری میان آمریکا و روسیه را مسدود می کند.

بی شک وقتی اسرائیل بخواهد حملات مستقیم تری علیه دمشق انجام دهد، جان هزاران نیروی روس مستقر در سوریه نیز به خطر می افتد و این امر ممکن است باعث برهم خوردن روند همکاری ها میان مسکو و واشنگتن شود. روندی که در دو سال اخیر از میزان درگیری های نظامی به شدت کاسته و بسیاری از مناطق سوریه را به آنچه «مناطق کاهش تنش» خوانده می شود،تبدیل  کرده است.

از سوی دیگر واشنگتن پست نیز در این باره می نویسد، محافظه کاران دست راستی آمریکایی متنفذ در کاخ سفید که به شدت نسبت به «امنیت اسرائیل» حساس هستند، ممکن است دونالد ترامپ را به اتخاذ تصمیمات قاطع تری در قابل دولت سوریه وادار کنند.

حمله هوایی دو هفته پیش جنگنده های آمریکایی به یکی از پایگاه های نیروهای هم پیمان بشار اسد در شمال شرق سوریه نیز از سوی این روزنامه به عنوان نشانه ای برای آمادگی آمریکا در زمینه تغییر استراتژی نسبت به دمشق مطرح شده است.

اگر حملات جنگنده های اسرائیلی به اهدافی در خاک سوریه منجر به تکرار واقعه اخیر شود، انگیزه تل آویو و واشنگتن برای تغییر محاسبات و مداخله مستقیم تر در سوریه بیشتر نیز خواهد شد.

در واقع ممکن است حملات تاکتیکی و محدود فعلی که گاه دولت های آمریکا و اسرائیل علیه دمشق انجام می دهند در نتیجه برهم خوردن قدرت بازدارندگی اسرائیل از حالت تاکتیکی خارج شده و خاصیت استراتژیک تری به خود بگیرند.

همچنین پایگاه برایت بارت که توسط «استیو بنن»، استراتژیست پیشین کاخ سفید و دوستانش اداره می شود، می نویسد: «احتمالاً این موفقیت گروه های همسو با ایران را به صرافت حمله به جنگنده های آمریکایی نیز خواهد انداخت.»

اگرچه هنوز برای پیش بینی زود است، اما به نظر می رسد این پایگاه محافظه کار که تأثیر قابل توجهی بر ذهنیت های کاخ سفید دارد درصدد است با «شدید تر از واقع نشان دادن» اوضاع، قبل از اینکه وخامت شرایط بیشتر از این شود، واشنگتن را به برگرداندن ورق و گرفتن نقشی محوری تر در ترسیم افق های آینده سوریه تشویق کند.

این پایگاه همچنین صراحتاً از واشنگتن می خواهد طرف های همسو با خود را از «هرگونه ابتکار دیپلماتیک موازی با ژنو» خارج سازد. واضح است که لومن بارنز نویسنده این تحلیل «نشست سوچی» را ابتکاری بدون حضور و نقش آفرینی آمریکا می داند و معتقد است واشنگتن باید اثرات آن را خنثی کند.

به نظر می رسد راست گرایان آمریکایی اکنون درصدد خوراندن جام شوکرانی به ترامپ هستند که باراک اوباما از سرکشیدن آن ابا داشت. حمله نظامی مستقیم آمریکا به سوریه همچنین در چند پایگاه دست راستی این کشور نظیر هیوهیوت با عنوان «اقدام لازمی که ایران را از ماجراجویی منطقه ای دور می کند» مورد تأکید قرار گرفته است.

در واقع راست گرایان آمریکایی قصد دارند افکار عمومی این کشور را برای تهاجم مستقیم به سوریه آماده کنند، اما این امر با وعده های ترامپ برای جلوگیری از جنگ های بیشتر در خاورمیانه در تضاد است. به همین دلیل به نظر می رسد جنگ طلب ها کار دشواری برای متقاعد کردن کاخ سفید پیش رو دارند.

منصور براتی

منبع روزنامه: سازندگی

نظرات
آخرین اخبار