حمله ترکیه به شمال سوریه از منظر ایران | فراتاب
کد خبر: 7401
تاریخ انتشار: 28 بهمن 1396 - 23:40
المانیتور گزارش می دهد:
دولت ایران در مقابل تهاجم ترکیه به شمال سوریه موضع نه رد نه تایید کامل را اتخاذ کرده است و از سوی دیکر دولت ترکیه هدفش از حمله به عفرین سرکوب کردها نیست بلکه ایجاد منطقه نفوذ برای خود در آینده سوریه است.

فراتاب- گروه بین الملل: عملیات نظامی ترکیه در عفرین علیه شبه نظامیان کُرد، واکنش های مختلفی از سوی طرف های گوناگون درگیر در مناقشات سوریه مبتنی بر این که هر کنشگر اهداف و پیامدهای این اقدام یک جانبه را مورد تفسیر قرار داده اند را برانگیخته است. از یکسو دولت ایالات متحده آمریکا ظاهراً با این اقدام به مخالفت پرداخته است و از نیروهای شبه نظامی کُرد تحت پرچم نیروهای دموکراتیک سوریه به حمایت پرداخته است.

از طرف دیگر دولت روسیه نسبت به اقدام ترکیه موضع سکوت اتخاذ کرده است و همچنین دولت ایران به عنوان بازیگر با نفوذ و موثر در صحنه سوریه سعی کرده نسبت به عملیات نظامی ترکیه به عفرین یک موضع بینابین را اتخاذ کند. نخستین واکنش تهران در 21 ژانویه از سوی بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه بیان شد که خواستار پایان بخشیدن فوری عملیات عفرین شد تا از بی ثباتی بیشتر در سوریه ممانعت شود و همچنین بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی و احترام به دولت ملی این کشور تاکید کرد. یک روز بعد محمد حسین باقری رئیس ستاد کل نیروی مسلح در تماسی تلفنی با هلوسی آکار بر اهمیت حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید کرد و از این کشور خواستار توقف عملیات شد. بر اساس این اظهارات می توان به صراحت بیان کرد که دولت ایران موضع میانه ای نسبت به اقدام ترکیه اتخاذ کرده و از محکوم کردن مستقیم این اقدام خودداری می کند، در حالی که همزمان از این اقدام هم حمایت نمی کند.
در مورد دلائل موضع میانه رویانه ایران باید به دیدگاه و نگاه جمهوری اسلامی ایران توجه کرد. یکی از چالش های اساسی جمهوری اسلامی ایران در سوریه پساداعش مرتبط با تمایل واشنگتن به حفظ و توسعه نفوذش از طریق گروه های نیابتی مانند نیروی دموکراتیک سوریه است هر چند که تلاش های گذشته آمریکا در ایجاد و حمایت از مخالفان مسلح همراه با شکست بوده است ولی نیروی دموکراتیک سوریه پس از آزاد سازی رقه از دست داعش تجربه موفق تری معرفی نمود که بخش مهمی از آن را شبه نظامیان کرد تشکیل می دهد.

بنابراین عملیات آنکارا به طور طبیعی درصدد جلوگیری و ضربه زدن به نفوذ در حال توسعه نیروی دموکراتیک و در نتیجه ایالات متحده آمریکا است. به همین ترتیب آن ها به طور واضح از حمایت و پشتیبانی واشنگتن از گروه های کرد سوریه را محکوم کردند و نسبت به برنامه ها و طرح های نظامی آمریکا در شمال سوریه هشدار دادند که این اقدام به معنای دوری بیشتر آنکارا از ناتو به عنوان متحد قدیمی خود است. پس این که امروزه بین آنکارا و واشنگتن به طور خاص پس از کودتای ناموفق ترکیه در جولای 2016 شکاف گسترده ای شکل گرفته است، قابل کتمان نیست.
عامل دیگر را می توان به نگرانی های کلی ایران در مورد احساسات گریز از مرکز کردها در منطقه در نظر گرفت؛ زیرا در صورتی که کردهای سوریه بتوانند حاکمیت خود را بر شمال سوریه حفظ کنند، اگر به استقلال کامل از دولت مرکزی دمشق دست پیدا نکنند، مطمئناً خواهان درجه معینی از خودمختاری هستند. این اقدام همراه با تمایلات تازه کردهای عراق برای استقلال، می تواند به طور بالقوه چالشی بزرگ نه تنها برای دمشق بلکه برای تهران، آنکارا و بغداد باشد.

اما آخرین و مهم ترین عامل می تواند موافقت ایران با توافق «ادلب برای عفرین» بین ترکیه و روسیه باشد؛ به تعبیر دیگر تهران همراه با مسکو به طور آشکار خواهان این هستند که در ازای آزادی عمل به ترکیه برای آنچه که در عفرین خواهان آن است، دست دولت سوریه را در مناطق تحت کنترل گروه های شورشی تحت حمایت ترکیه در استان ادلب را باز نگه دارند. از این منظر توافق با دولت ترکیه به عنوان بازیگری دولتی با یک مجموعه قانونی و مشروع از اهداف امنیت ملی در مورد بازگرداندن شمال سوریه به چارچوب سرزمین سوریه متحد در مقایسه با کردها یا گروه های مسلح دیگر به عنوان بازیگر غیردولتی با دستور کارهای مبهم آسان تر است.

اما با توجه این ملاحظات، این امر منجر نشد که دولت ایران از عملیات ترکیه حمایت کند بلکه اولاً بر خلاف ترکیه، ایران بسیار محتاط است که به طور کامل طرف های مختلف کرد را در منطقه با خود بیگانه نکند. برای نمونه در 21 ژوئن با شروع عملیات شاخه زیتون توسط آنکارا، ایران میزبان نیچروان بارزانی نخست وزیر دولت اقلیم کردستان عراق بود که وی در طول اقامتش برای حمایت از عراق متحد تاکید کرد و این که دولت اقلیم کردستان علیه جمهوری اسلامی ایران نخواهد بود. بنابراین اظهارات بارزانی همراه با زمان سفر وی می تواند به معنای وجود سیگنال و نشانه ای از سوی ایران تفسیر شود که آن ها آماده هستند با توجه به منافع محوری خود در منطقه با کردها توافق کنند.

به این ترتیب، ایران نیز از اقدام ترکیه نگران بود که این کشور از اهداف اعلامی خود فراتر رود و درصدد پالایش تمام گروه های کرد در شمال سوریه باشد که این اقدام نه تنها در سوریه بلکه تمام کردهای منطقه را بسیج و رادیکال می کند و منجر به بی ثباتی بیشتر وضعیت منطقه می شود. همچین با توجه به پیچیدگی فرایند سیاسی، امتناع گروهای کرد از شرکت در کنگره ملی سوریه در سوچی همانطور که قبلاً اتفاق افتاد، می تواند زمینه قدرت یابی گروه های رادیکال و تروریستی را فراهم کند و در نتیجه هرج و مرج در سوریه را تعمیق ببخشد.

حتی بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه در بخش پایانی اظهاراتش هشدار داد که بحران در عفرین ممکن است منجر به تقویت گروه های تروریستی تکفیری در سوریه شود. سرانجام آنکارا برنامه عملیاتی اش را بیشتر به شرق منبیج توسعه داد و برخورد بین ترکیه و ارتش سوریه در حلب می تواند برای ایران این معنا را داشته باشد که دولت ترکیه به دنبال چیزی بیش از شکست کردها باشد در واقع هدفش ایجاد یک منطقه دائمی نفوذ برای خود در شمال سوریه باشد که این چیزی نیست که ایران آماده پذیرش آن باشد. به این ترتیب مجموعه متقابل عوامل مثبت و منفی که در این امر ایفای نقش می کنند، باعث گردیده است تا دولت ایران در مقابل اقدامات نظامی ترکیه رویکرد محتاطانه ای را اتخاذ کند و هر چند که این موقعیت هر لحظه می تواند بسته به گزینه های آینده آنکارا در سوریه تغییر کند.
نویسنده: حمیدرضا عزیزی - منبع: المانیتور
بازگردان به فارسی: علیرضا علیپور

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.

نظرات
حمید
| |
2018-04-16 14:25:57
ایران با چراغ سبز دادن به ترکیه در عفرین اشتباه بزرگی مرتکب شد زیرا اردوغان نشان داده که شخصی به شدت ضد شیعه و ضد ایرانی است
آخرین اخبار