جنگ عفرین از زاویه بازیگران مختلف | فراتاب
کد خبر: 7210
تاریخ انتشار: 30 دی 1396 - 00:22
هاشم کرمی

 فراتاب – گروه بین الملل: جنگی که ترکیه می خواهد در کانتون عفرین به راه بیاندازد ابعاد و جوانب پیچیده ای دارد. قبل از هر چیز باید بازیگران دخیل یا ذی نفع را برشمرد که به نظر نویسنده این یادداشت عبارتند از: ترکیه، کردهای سوری، دولت اسد، معارضین سوری، ایالات متحده، روسیه و ایران. بازیگران فوق الذکر در سه محور بدین گونه جبهه گیری کرده اند:

  1. محور اول، کردهای سوری با حمایت ایالات متحده؛
  2. محور دوم، ترکیه و برخی معارضین سوری بخصوص گروه های ترکمان؛
  3. محور سوم، دولت اسد در کنار ایران و روسیه.

در جنگ عفرین اگر چه در ظاهر محورهای اول و دوم طرف های درگیر اصلی در جنگ هستند اما محور سوم همچون محور مداخله گر تاثیرات به سزایی در روند جنگ خواهد داشت. محور سوم جنگ عفرین هم اکنون با همکاری با نیروهای محور اول برای انتقال نیروها از کانتون های کوبانی و جزیره به عفرین، اهداف ضمنی خود را در جنگ عفرین نشان داده است و آن تضعیف نیروهای معارضین و کردها به منظور آسان شدن مداخله آتی خود است. بنابراین، در فاز اول جنگ عفرین محور اول (اسد-ایران-روسیه) همچون خطی لجستیک برای طرف ضعیف تر جنگ ایفای نقش می کنند تا نبرد فرسایشی شده و مدت آن نیز به درازا بکشد.

محور اول جنگ که همان نیروهای کرد سوری با حمایت آمریکا هستند در صورت شکست، بقای شان به مخاطره نمی افتد چون هنوز هم مناطق گسترده ای را تحت کنترل خود دارند. اما در صورت تغییر موضع ترکیه به هر دلیل (فشارهای داخلی یا بین المللی)، نیروهای معارض سوری بخصوص نیروهای ترکمان همدست، تنها در مقابل نیرویی قوی باقی مانده و احتمال اینکه سناریوی حلب در موردشان تکرار شود وجود دارد. به عبارت دیگر، فرسایشی شدن جنگ و تغییر موضع ترکیه می تواند به معنای از دست رفتن مناطق به نفع کردها یا دولت اسد باشد. به عبارتی، شکست در جنگ عفرین می تواند به معنای نابودی معارضین ترکمان و محاصره معارضین سنی در ادلب و مناطق داخلی سوریه باشد که مورد مطلوب هر دو محور دیگر است. هم کردها و هم اسد، هم روسیه و هم ایران نگاهی مطلوب به این سناریو خواهند داشت چرا که قدرت چانه زنی معارضین و ترکیه را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

علی رغم اینکه جنگ در عفرین برای محورهای اول و سوم، نبردی برای بقا تلقی نمی شود، بالعکس، برای محور دوم نبردی برای بقا و منفذی برای تنفس تلقی می گردد. در صورت پیشروی های دولت سوریه به سمت ادلب و رسیدن به مناطق تحت کنترل معارضین ترکمان با مرکزیت جرابلس، آخرین محل تقویت قوای معارضین سوری بسته شده و دیگر ترکیه هیچ قدرتی برای مذاکره نخواهد داشت.

 

پیش بینی جریان جنگ:

ترکیه به یاری نیروهای معارض ترکمانی به سوی کانتون های عفرین و احتمالا کوبانی (برای کاهش انتقال نیروهای کمکی به سمت عفرین) حمله خواهند کرد. دولت اسد انتقال نیروها و تجهیزات به کانتون عفرین را تسهیل می کند تا مقاومت در برابر نیروهای حمله کننده ترکیه برای کردها میسر شود و نبردی فرسایشی روی دهد. همزمان نیروهای اسد در جبهه های دیگر بخصوص اطراف ادلب، فشار را بر نیروهای معارض افزایش می دهد تا از اتحاد احتمالی آنها با معارضین دیگر در جوار ترکیه جلوگیری نماید.

موضع و نیت واقعی ایالات متحده در نبرد عفرین هنوز واضح نیست. بین سه گزینه واگذاری عفرین به ترکیه و نیروهای طرفدار آن، واگذاری عفرین به دولت اسد و روسیه و ایران، یا اتصال عفرین به کوبانی هر کدام مزایای خود را برای ایالات متحده خواهند داشت. اتصال عفرین به دیگر مناطق به هم پیوسته شمال سوریه می تواند به معنای عمق استراتژیک خوبی برای ایالات متحده باشد که سیاست ورزی ترکیه در قبال سوریه را از فیلتر ایالات متحده عبور می دهد و بدین ترتیب ایالات متحده می تواند میزانی از همکاری ترکیه را انتظار داشته باشد. به تبع، کردهای سوری گزینه اتصال یا حداقل حفظ عفرین در شرایط کنونی را ترجیح می دهند اما ایالات متحده در صورتی که بتواند ترکیه را به همراهی و همکاری با سیاست های خود در مورد شمال سوریه راضی کند، واگذاری عفرین به ترکیه و نیروهای طرفدارش را چون معامله ای سودمند خواهد نگریست. از طرف دیگر، در صورت عدم همراهی ترکیه، ایالات متحده می تواند گزینه واگذاری عفرین به دولت اسد را در دستور کار قرار دهد که می تواند به معنای کاهش بسیار زیاد توان ترکیه در چانه زنی های آتی قلمداد شود. روسیه نیز همچون دولت اسد و ایران، نبرد فرسایشی را ترجیح می دهد چرا که به معنای آسان بودن نبرد آتی با معارضین سوری و احتمالا کردها خواهد بود.

جنبه دیگری از جنگ عفرین که نباید از نظر دور داشت، اثرات آن بر سیاست داخلی ترکیه است. اگر آن گونه که سران حزب دموکراتیک خلق گفته اند در صورت حمله ترکیه به کردهای عفرین در داخل ترکیه به نبرد با دولت برخواهند خواست، در این صورت می توان انتظار داشت که دور جدیدی از تنش ها در داخل ترکیه شدت بگیرد. همچنین، احتمال افزایش سطح درگیری ها بین حزب کارگران کوردستان (پ.ک.ک) با نیروهای نظامی و انتظامی ترکیه دور از تصور نیست.

حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان، جنگ عفرین را نبردی برای جذب هر چه بیشتر نیروهای ملی گرا به خود و فرصتی برای قلع و قمع مخالفان داخلی بخصوص کادرها و طرفداران حزب دموکراتیک خلق خواهند دید. با همه این اوصاف، جنگ عفرین یک جنگ است و این بدان معناست که چونان باز کردن دری به روی اتاقی تاریک، پیش بینی قطعی آن امکان پذیر نیست. هم می تواند به جنگی متفاوت از آنچه در تصور ماست تبدیل شده و کل ترکیه را در بر بگیرد و هم می تواند با دیپلماسی مخفی طرفین و امتیازگیری و امتیازدهی، زودتر از آنچه قابل تصور است پایان یابد.

 

هاشم کرمی، مدرس علوم سیاسی در دانشگاه کلار عراق و عضو هیات تحریریه فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار