عفرین، ویتنام ترکیه؟ | فراتاب
کد خبر: 7209
تاریخ انتشار: 29 دی 1396 - 22:20
ارشاد رشیدی رستمی

فراتاب – گروه بین الملل: بعد از سخنرانی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور اقتدارگرای ترکیه که طی سخنانی حرف از له کردن دشمنان ترکیه و تروریسم منطقه ای به ظن خودش می زد، نیروهای ارتش ترکیه از مرزهای ترکیه و حتی داخل عمق خاک سوریه منطقه عفرین را تقریبا در محاصره کامل قرار داده و به شکل ممتدی این منطقه را با سلاح های سنگین توپ باران می کنند.

عفرین اسم شهر و منطقه ای می باشد که اکثریت جمعیتی آن را  کُردها تشکیل می دهند و در شمال سوریه قرار گرفته است. از لحاظ سوق الجیشی به دلیل داشتن موانع طبیعی گسترده  (کوهها و جنگلهای طبیعی) و صعب العبور بودن و در اصل قرار گرفتن در وضعیت اشراف بر سه استان مهم حلب، ادلب سوریه و هاتای (حاتای) ترکیه بسیار حاضر اهمیت و استراتژیک می باشد. این منطقه از روزهای اول جنگ داخلی سوریه به کنترل نیروهای کُردی یگان های مدافع خلق (YPG) درآمد.

یگان های مدافع خلق، شاخه نظامی حزب اتحاد دموکرات سوریه (PYD) می باشند. این حزب توانسته است به کمک جنگاوران خود و حمایت مستقیم و غیر مستقیم زمینی و هوایی ارتش ایالات متحده آمریکا تقریبا کنترل یک سوم خاک سوریه در شمال و شمال شرق این کشور را در دست بگیرد. از لحاط ایدئولوژک با حزب کارگران کردستان (PKK) مشابه اند و رهبر معنوی شان عبدالله اوجلان می باشد، اما همواره رهبران این دو حزب ارتباط مستقیم و دخالت در امور یکدیگر را با قاطعیت رد کرده اند. این حزب به دلیل عقاید چپ و ضد نظام سرمایه داری همواره آمریکا را به چشم دشمن می نگریسته اما بعد از واقعه حمله داعش به کوبانی و حضور پیشمرگ های اقلیم کردستان با سلاح های سنگین و نیمه سنگین در کوبانی و قانع کردن آمریکا از سوی رهبران اقلیم کردستان به پشتیبانی هوایی از این نیروها و نیز  اصرار مسعود بارزانی به همکاری و ایجاد ارتباط مستقیم بین ایالات متحده آمریکا و حزب اتحاد دموکرات سوریه (PYD) این روابط آغاز و به شکل فزآینده ای تا به امروز رو به گسترش گذاشت. این حمایت ها در حدی بود که طی چند هفته پیش ارتش آمریکا بیش از دویست کامیون، قریب به دوهزار تُن تجهیزات و مواد جنگی برای یگان های مدافع خلق در سوریه فرستاد.

(PYD) در شمال سوریه با توجه به کنترل نیروهای کُرد و حمایت آمریکا و اکثر کشورهای اروپای تقریبا توانسته است در قامت یک حکومت خودمختار رفتار کند و رسماً خواهان تغییر قانون اساسی سوریه به حکومت فدرال سوریه گردد.

ترکیه در مواجه با واقعیت جدید به وجود آمده در شمال سوریه چندین مفروض را مدنظر دارد:

1- حمایت آمریکا و غرب از شمال سوریه در بهترین حالت منجر به ایجاد یک منطقه فدرال کُردی به مانند اقلیم کردستان عراق و در بدترین سناریو تشکیل کشور کردستان می شود.

2- (PYD) در این منطقه کاملا معارض و دشمن ترکیه است زیرا به ظن خود شاخه ای از پ.ک.ک می باشد

3- باتوجه به حضور مستقیم روسیه در عفرین و حمایت نسبتا آشکار آمریکا، کنش ایران و سوریه نمی تواند اثرگذار باشد (نتیجتا ترکیه باید خودش مستقیما تداخل کند)

4- (PYD) در پی اتصال و یکپارچگی سرزمینی در شمال سوریه است و می خواهد هر دو منطقه تحت کنترل خود در شمال غرب و شرق سوریه را به هم متصل گرداند (در شهر طرابلس و باب ترکیه توانسته بیست کیلومتر در بین دو خاکریز کردها قرار بگیرد که فاصله ای کم و بسیار شکننده است)

5- به ظن ترکیه (PYD) در صورت توان از طریق شمال ادلب می خواهد به سواحل شرقی مدیترانه دست یابد (ترکیه این مسیر را دالان وحشت نامیده است و علت حضور نظامی و اشغال شمال ادلب را ممانعت از شکل گیری آن می داند). 

یک واقعیت اساسی

عملیات های نظامی و امنیتی ارتش چند سال اخیر ترکیه سالیانه قریب به 200 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی ترکیه صدمه زده که حدودا 10 درصد کل اقتصاد ترکیه است و به بازتولید توسعه نیافتگی در شرق و جنوب شرق ترکیه انجامیده است. سایت آناتولی مدعی است در کل هزینه چند سال اخیر مبارزه با پ.ک.ک بعد از شکسته شدن پروسه صلح و مبارزه گسترده با آنان، نیروهای سلامگرا و حضور در سوریه برای این کشور 185 میلیارد دلار هزینه مستقیم در پی داشته است.

واقعیت آن است که اقتصاد و توسعه ترکیه در طی دهه اخیر دارای رشدی مناسب اما به شدت شکننده و مبتنی بر سرمایه گذاری خارجی بوده است. بعید به نظر می رسد اقتصاد این کشور توانایی تحمل ورود به یک جنگ مستقیم و تمام عیار خارجی را داشته باشد. اما این واقعیت را نمی توان از نظر دور داشت که اردوغان به عنوان رهبری این کشور به مانند سایر رهبران اقتدارگرا نشان داده است که تصمیمات می تواند کاملاً آنی و حتی بدون در نظر گرفتن مصالح بلندمدت ملی اتخاذ شود.

نتیجه اول - ابعاد سیاسی و بین المللی

به احتمال زیاد ترکیه نخواهد توانست به اسم مبارزه با تروریسم حمایت اعضا ناتو و بویژه آمریکا را با این جنگ و اشغالگری بدست آورد زیرا:

1- عفرین نه تنها در داخل خاک یک کشور عضو ناتو قرار ندارد بلکه در خارج از مرزهای این پیمان می باشد.

2- گروهی که در عفرین قدرت را در دست دارند طی چند سال اخیر در مبارزه با تروریسم (داعش) در راستای سیاست های پیمان ناتو و آمریکا گام برداشته اند.

3- آمریکا و غرب نیروهای کُرد مشهور به یگان های مدافع خلق (YPG) را تروریست قلمداد نمی کند و حتی در شرق فرات به شکل آشکار به سازماندهی و کمک نظامی آموزشی آنان پرداخته است.

4- روسیه و سوریه نیز دیگر خواهان گسترش نفوذ ترکیه در منطقه نیستند زیرا سپهر سیاسی و توازن قدرت در سوریه نه به سود ترکیه و جهان عربی سنی ست بلکه در جهت منافع روسیه، ایران، حزب الله لبنان و تداوم حکومت بعثی بشاراسد و اقلیت علوی الیگارشی قدرت منجر شده است.

5- کُردها ساکنان اصلی عفرین می باشند و یگان های مدافع خلق نیز اکثرا کُرد هستند، مسئله کُرد در خاورمیانه و همدردی و گاه حمایت های ضمنی برخی احزاب و گروه های متنفذ خارجی و غربی از این مسئله کار را بشدت برای ترکیه سخت خواهد نمود زیرا مسئله دفاع مشروع سرزمینی را پیش خواهد آورد.

نتیجه دوم- ابعاد اقتصادی و امنیتی و داخلی

1- جنگ و اشغال عفرین برای ترکیه به عنوان منطقه ای کاملا با موانع طبیعی صعب العبور به مانند شهر باب که منطقه ای دشتی می باشد چندان میسر نخواهد بود.

2- کوهها و جنگل و  مزارع گسترده در این منطقه، از لحاظ نظامی و امنیتی تلفات زیادی را بر نیروهای ترکیه تحمیل خواهد کرد.

3- نیروهای مسلح یگان های مدافع خلق را اکثرا ساکنین کُرد خود عفرین تشکیل می دهند و در صورت مواجه با ارتش ترکیه، جنگی با رویه کاملا مبتنی بر دفاع مشروع و با ابعاد هویتی و مبارزه ای حیثیتی و سخت را برای ترکیه بوجود خواهد آورد.

4- هزینه سنگین این جنگ نیز باتوجه به اینکه شواهد حکایت از جنگی تمام عیار می دهد و حضور نظامی ترکیه در شمال سوریه، پایانی خوشی را  به ظن نگارنده برای ترکیه در پی نخواهد داشت و بر اقتصاد نوپا و شکننده این کشور بار مضاعفی را به مانند شوروی در جنگ افغانستان تحمیل خواهد نمود.

6- مشروعیت بین الملل ترکیه به عنوان کشوری در چارچوب حقوق بین الملل و احترام به مرزها و رعایت سوری حقوق بشر به شدت متزلزل خواهد شد و نه تنها حمایت آمریکا و متحدین ناتو را پشت سر خود نخواهد داشت بلکه با مماشات این کشورها نیز مواجه می شود.

نتیجه سوم:

بهترین سناریوی ترکیه ساقط کردن حکومت خودمختار عفرین و از بین بردن نیروهای (YPG) می باشد که احتمالا با توجه به مفروضات فوق امری غیرممکن می نماید اما سناریوی دوم یا اصلی ترکیه به احتمال زیاد عدم شرکت دادن مستقیم نیروهای زمینی خود را در جنگ خواهد بود و در این راستا از نیروهای اسلامگرا وابسته به خود در نقش مزدور و تعداد معدوی نیروهای کماندو و آماده استفاده خواهد کرد و بهترین حالت در این سناریو تصرف شهر تل رفعت و رسیدن نیروها از باب و ادلب از جنوب و شمال به هم می باشد و محاصره عفرین را کامل خواهد کرد و فاصله دو جبهه کُردی در شمال سوریه را از حدودا 20 کیلومتر به بیش از 50 کیلومتر خواهد رساند. ولی در صورت مخالفت های گسترده روسیه، غرب و بویژه آمریکا، سناریوی سوم ترکیه فقط بمباران گسترده مواضع (YPG) خواهد بود تا در این راستا بتواند از آمریکا امتیازات و توافقاتی را در جهت کاهش حمایت از (PYD) و عدم گسترش نفوذ آن در شمال سوریه و همچنین حمایت نظامی و رصد ماهواره ای پ ک ک در مرزهای کردستان عراق و ترکیه را بدست آورد.

در پایان؛ برخی دیدگاه ها جنگ در عفرین را با ورود حشد شعبی و ارتش عراق طی چند ماه پیش به کرکوک مقایسه می کنند که خود قیاسی مع الفارق و بسیار ساده انگارانه می باشد. باتوجه به یکدستی قدرت و رویکرد اقتدارگرایی (PYD) در عفرین و ممنوعیت فعالیت احزاب رقیب، حکایت از عدم شکل گیری گروهی مانند انجام دهندگان 16 اکتبر (به ظن رهبران سیاسی اقلیم کردستان عراق و استاندار کرکوک) دارد که جبهه ها و دروازه های شهر کرکوک به روی ورود حشد شعبی و ارتش عراق گشودند و نیروها را به پشت خاکریز پیشمرگ ها منتقل کردند و به تسریع از دست دادن هزاران کیلومتر مربع از سرزمین هایشان در آنی از زمان همت گماشتند که با جنگی سخت با تلفاتی زیاد (چیزی قریب به 2000 پیشمرگه) در مبارزه چندساله با داعش بدست آمده بود. 

ارشاد رشیدی رستمی مدرس علوم سیاسی در دانشگاه آزاداسلامی کرمانشاه و عضو هیات تحریریه فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
حسین
| |
2018-01-21 10:29:55
در حال مطالعه متن مدام در حال تفکر بودم که نویسنده متن آیا یک کارگردان هالیوودی هستش یا تحلیلگر؟!؟!دوست عزیز اولین قدم برای تحلیل هر مسئله برخورد علمی هستش!آیا تمام نیروهای سوری چه معارض چه دولتی ۲۰۱۸_بعد از تضعیف‌ نیروهی دولتی قبل از اتفاقات سوریه-توان‌یه متر پیشروی بدون حمایت دولت های خارجی رو دارند؟ خلاصه کنم مطلب رو، دولت ترکیه صد در صد (در صورت اراده و تمایل)تمام مناطق مد نظر خود رو در بازه زمانی طراحی عملیات جنگی تصرف یا اشغال خواهد کرد و در ذهن خود تصمیم به جنگ دو نیرو‌ شر(به ظن خود دولت ترکیه) رو باهم گرفته است (نیروهای معارض سلفی و یگان های تحت حمایت امریکا)که در بدترین حالت از شر هر دو راحت خواهد شد و در اخر خود وارد نبرد مستقیم نظامی میشود و خیلی خنده داره که تصور کرد ارتش ترکیه ناتوان از قدرت نمایی هستش!!! تمام نیروهای چریک منطقه توان و جرات درگیری مستقیم رو با ارتش های منطقه رو ندارن کما اینکه دیده شد نیروهای داعش به سرعت به دروازه های اربیل رسیدن و اگر نبودند نیروهای غربی و شرقی صد در صد اشغال میشدند!این نیروها توان درگیری نظامی رو ندارن برای همین در کوه ها پنهان و به ترور و حمله به یک پاسگاه کوچک و فرار میپردازند!آقای رستمی بنده هم هم استانی شما هستم تحلیل شما از مبانی علمی دور و نزدیک به هیجانات و احساسی ناشی از همان هر هردوی ما بخوبی میدانیم هستش!....کافی است به اقتصاد و قدرت نظامی و...ترکیه نگاه کنید تا بفهمین زملچانی اگر روزی کارد به استخوان ترکیه برسد چه فجایعی و اتفاقاتی رخ خواهد داد پس با تحلیل عذرمیخواهم آبکی منطقه و یه عده انسان هیجانی رو بدبخت نکنیم
آخرین اخبار