فراتاب - گروه اجتماعی: برای ساکنان پایتخت چین هوای مطبوع در کنار تلاشها برای محدود کردن آلایندهها مجالی از هوای بهشدت آلوده این شهر فراهم کرده است. پایتخت چین بالاترین میزان بهبود کیفیت هوا را در حداقل نه سال گذشته تجربه میکند. میزان تمرکز PM2.5 (ذرات معلق خطرناک قابلتنفس با قطر کمتر از 2.5 میلیمتر( در سال گذشته بهتنهایی 20 درصد کاهشیافته است. به گفته کارشناسان محیط زیست، به خاطر وضع قوانین سختگیرانه زیستمحیطی، دولت چین سزاوار تقدیر است.
مطابق محاسبات خبرگزاری رویترز سطح آلایندهها در پایتخت چین از سال 2012 تاکنون 35 درصد کاهشیافته است، که بیش از نیمی از آن تنها در سال گذشته اتفاق افتاده است.
مطابق اعلام مسئولین به نظر میرسد اقدامات صورت گرفته برای مهار آلودگی در پایتخت چین مؤثر بوده است. برخلاف گذشته، در زمستان امسال ساکنان پکن لذت یک آسمان پاک را تجربه میکنند.
به گفته «اندرز هاو»، مشاور انرژی ساکن پکن: «بهبود کیفیت هوا به خاطر اقدامات بلندمدت و کوتاهمدت دولت در زمستان سال جاری است. بعد از سال 2013 هوا در تابستان از کیفیت بسیار بهتری برخوردار بود، ولی در زمستان کیفیت هوا تعریفی نداشت. اما این اولین زمستانی است که شاهد بهبود کیفیت هوا در طی اقدامات سالهای اخیر برای کاهش آلودگی بودهایم»
در زمستان برای 28 شهر شمالی کشور، با توجه به اینکه نیاز به گرمایش در زمستان بهطورمعمول باعث افزایش سطح آلودگی می شود، دولت چین «طرح مبارزه» با مه ناشی از دود را با قوانین سختگیرانه مربوط به آلایندهها به اجرا درآورد.این طرح مبارزه شامل استفاده از گاز طبیعی بهجای زغالسنگ برای ایجاد گرمایش در مصارف صنعتی و شهری و دیگر نیازها بود. همچنین کاهش دستوری50 درصدی تولید فولاد در برخی مناطق اطراف پایتخت نیز به اجرا درآمد.
«لیو یوبین»، سخنگوی وزارت حفاظت محیط زیست طی گفتگویی با خبرنگاران در روز سهشنبه اعلام داشت: «درراه مهار آلودگی هوا سختترین بازههای زمانی پاییز و زمستان هستند. با تلاش گستردهای که تمامی سازمانها به عملآوردهاند، ما بر این باوریم که چالش آلودگی هوا را پشت سر گذاشتهایم.»
اما کارشناسان هشدار دادهاند که چنین وضعیتی بسیار شکننده است و هنوز خطر آلودگی مجدد وجود دارد.
در سال گذشته میزان تمرکز PM2.5 به 46 میکروگرم در هر مترمکعب میرسید. به لطف شرایط در حال بهبود، اندازهگیری این ذرات معلق نشاندهنده کاهشی 54 درصدی است. به گزارش دفتر حفاظت محیط زیست پکن که گردآورنده این اطلاعات است این کمترین میزان مجموع ماه نوامبر در 5 سال گذشته است.
به گزارش خبرگزاری رسمی شینهوا از 15 نوامبر و با آغاز به کار بسیاری سیستمهای گرمایشی در سطح شهر شاخص اندازهگیری ذرات معلق عدد 38 را نشان میدهد. اندازهگیری در بازه زمانی مشابه چهار سال گذشته بهطور متوسط برابر با 93 بوده است.
آسمان آبی توجه ساکنان محلی که مه وحشتناک ناشی از دود را در ژانویه زمستان سال گذشته به یاد دارند را به خود جلب میکند. مطابق اطلاعات رسمی منتشرشده در 15 دسامبر تعداد روزهای آلوده از 58 روز در سال 2013 به 21 روز در سال 2017 کاهشیافته است.
به گفته ما جون فعال پیشرو محیط زیست و مدیر موسسه امور محیط زیست و حوزه عمومی در پکن: «دولت تلاشهای زیادی برای مهار آلودگی انجام داده است. همچنین آبوهوا نیز دراینبین تأثیر مثبتی داشته است. درحالیکه مقامات مناطق اطراف اقدامات سختگیرانهای را برای مهار آلودگی ترتیب دادهاند، آبوهوا در زمستان امسال با بادهای تند و هوای سرد عاملی مؤثر در پخش آلایندهها و جلوگیری از تجمع آنها در فضای شهری بوده است.»
وی افزود «بیشک امسال با پایان مهلت برنامه 5 ساله برای مهار آلودگی، پکن شاهد احقاق هدفگذاری تمرکز ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میلیمتر در هر مترمربع به میزان کمتر از 60 میکروگرم خواهد بود. اما ما جون هشدار داد که این وضعیت شکننده و ناپایدار است و بازگشت دوباره مه ناشی از دود را در صورت شرایط آبوهوایی متفاوت محتمل دانست.»
آقای ما همچنین خاطر کرد: «درزمانی که ساکنان پکن از آسمان آبی لذت میبردند، مردم در شهرهای دیگر ازجمله چنگدو در جنوب غرب استان سیچوآن و قسمتهایی از دلتای یانگ تسه مانند شانگهای از میزان بالای آلودگی رنجبردهاند. از این موضوع میتوان چنین نتیجه گرفت که برنامه کاهش ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میلیمتر در هر مترمربع به میزان کمتر از 35 میکروگرم تا سال 2030، هدفی چالشبرانگیز برای چین خواهد بود.»
برای سال آینده دولت چین مبارزه با آلودگی را در اولویت برنامههای خود قرار داده است. قرار است دولت طرح ملی را به اجرا بگذارد که مطابق آن افراد و سازمانهایی که ایجاد آلودگی میکنند بهای خسارت وارده به محیط زیست را باید بپردازند. در حال حاضر که تأمین انرژی گرمایی موردنیاز برای شهرهایی شمال کشور عمدتاً از زغالسنگ تأمین می شود، اما تا سال 2021 دولت قصد دارد انرژی موردنیاز برای گرمایش را تا 70 درصد از گاز طبیعی تأمین کند.
در سال جاری دولت چین مقررات محیط زیستی سختگیرانهتری وضع نموده که کارخانههایی را که نتوانستهاند به این استانداردهای زیستمحیطی برسانند را به تعطیلی کشانده است.
همچنین دولت چین در دو حوزه صنعتی و شهری در حال تغییر منبع تأمین انرژی از زغالسنگ به گاز طبیعی است. اگرچه رسانه ملی در چین مسئولان محلی بیشازحد تندرو! را برای کمبود گازی که خیلی از ساکنین را در ماه گذشته به دردسر انداخت مقصر شناخت.
اما به عقیده اقتصاددانان این قوانین و اقدامات هزینههای مالی زیادی را به دنبال داشتهاند و موجب کاهش رشد تولیدات صنعتی در مناطق شمالی چین شدهاند؛ همچنین افزایش قیمت موادی مانند مس و گاز طبیعی مایع نیز از دیگر تبعات این قوانین و اقدامات بوده است.
بهبود کیفیت هوا تأثیر منفی بر برخی از شرکتهایی که با فروش فیلترهای هوا از کیفیت پایین هوا ذینفع بودند داشته است.
به گفته لیام بیتس مدیر اجرائی شرکت کیاترا در پکن که سازنده فیلترهای هوا و تجهیزات مانیتورینگ کیفیت هوا است: «درمجموع تقاضا برای محصولات ما در چین کم شده است. برخی شرکتها 100 میلیون یوان کالای انبارشده دارند که به فروش نرسیده است. اما شرکت ما خیلی تحت تأثیر قرار نگرفته است چراکه ما در حال گسترش بازار محصولاتمان در خارج مرزهای چین هستیم. درحالیکه کیفیت هوا در چین رو به بهبود است، کیفیت هوای هند خیلی خیلی بدتر است و به همین دلیل نمایندگی شرکت ما اخیراً در هند فعالشده است.»
در بخش دیگری از مصاحبه با خبرگزاری SCMP آقای ما خاطرنشان ساخت که در درازمدت حفظ اقدامات صورت گرفته برای مهار آلودگی بسیار دشوار است. او هشدار داد که یکی از موانع دستیابی به تأمین انرژی از منابع پاک زیرساختهای صنعتی در شمال چین هستند و به همین خاطر قوانین باید بهدرستی به اجرا گذاشته شوند.
او همچنین افزود: «برای برقراری حکومت قانون و برای بررسی هر چه دقیقتر مسائل زیستمحیطی، باید امکان جریان آزاد اطلاعات و نظارت عمومی وجود داشته باشد.»
تفاوت چین و هند در مسئله آلودگی هوا
وضعیت رو به بهبود هوای پایتخت چین درست نقطه مقابل پایتخت هند یعنی دهلینو است. وضعیت آلودگی هوا در دهلینو طی سالهای اخیر بهصورت پیوسته رو به بدتر شدن نهاده است و در حال حاضر میزان آلودگی هوا در دهلینو بسیار بیشتر از پکن است.
با توجه به حداقل یک شاخص، وضعیت رو به بهبود چین و وضعیت رو به وخامت کشورهای دیگر بدین معنا است که در حال حاضر دیگر چین بهعنوان یکی از ده کشور آلودهکننده در دنیا محسوب نمیگردد.
به گفته آقای ریچارد هیوستن مدیر بینالملل موسسه وریسک میپلکرافت که شاخص کیفیت هوا را در 198 کشور اندازهگیری میکند: «در سطح ملی هند در جایگاه بالاتری از بنگلادش و تایلند است.»
گواه جدیت دولت چین در بهبود وضعیت محیط زیست در این کشور را میتوان در جلسهای که با حضور اقای لی جون معاون اداره بینالملل حزب کمونیست چین در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد دید.
در بخش پرسش و پاسخ، آقای دکتر «بهزاد شاهنده»، استاد دانشگاه تهران و عضو انجمن دوستی ایران و چین اولین سوال را در حوزه محیط زیست از مقام ارشد چینی مطرح نمود. وی با اشاره به سخنرانی رئیسجمهور چین در مراسم افتتاحیه نوزدهمین کنگره ملی خلق، گفت: آقای شی جینپینگ در سخنانش بیش از مسائل اقتصادی به وضعیت محیط زیست در چین و جهان پرداخته است، نظر دولت و حزب کمونیست چین در خصوص حفاظت از محیط زیست برای حال و آینده چیست؟
مقام ارشد حزب کمونیست، ضمن تائید و تأکید بر حفاظت از محیط زیست در چین گفت، شاخصهای ارزیابی مدیران در همه سطوح، ارتقاء سطح اقتصادی جامعه بوده؛ ولی هماکنون شاخصهای موردتوجه دولت و حزب برای تمدید مدیریتِ مدیران چینی، حفاظت از محیط زیست و ارتقاء سلامتی و مبارزه با انواع آلودگیهای زیستمحیطی است.
معاون بینالملل حزب کمونیست چین در پایان صحبت خود افزود: «ما در چین برای حفاظت از محیط زیست، اهمیت ویژهای قائل هستیم.»
به گفته این مقام ارشد چین، مسئله محیط زیست به یکی از اصلیترین معیارها برای شهرداران چین مبدل شده و در ارزیابی موفقیت آنها تأثیرگذار خواهد بود، بهعبارتدیگر اگر آنها در دوران صدارت در این امر کوتاهی کرده باشند به برکناری آنها منجر خواهد شد.
مجید کریمی، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران
منابع:
http://www.scmp.com
www.reuters.com