گسترش نفوذ ایران؛ بحران جدید خاورمیانه! | فراتاب
کد خبر: 7134
تاریخ انتشار: 10 دی 1396 - 15:11
ست جی. فرانتزمن
عصر جدیدی از همکاری استراتژیک میان سه کشور ترکیه، روسیه و ایران که در تحولات پساداعش منطقه خاورمیانه نقش گسترده ای پیدا کرده اند شکل گرفته که این امر باعث کنارگذاشتن آمریکا در تحولات منطقه شده است.

 

فراتاب- گروه بین الملل: در یازدهم دسامبر سال جاری ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در کنفرانسی مطبوعاتی در آنکارا اظهار داشت هر دو کشور روسیه و ترکیه بر این باورند که تصمیم ایالات متحده آمریکا به شناسایی اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل کمکی به وضعیت خاورمیانه نمی کند. هشت دیدار بین رهبران دو کشور در سال 2017، حاکی از روابط بسیار نزدیک دو کشور پس از سرنگونی جت جنگی روسیه توسط ترکیه در سال 2015 می باشد. همچنین طی این دوره و به طور خاص درچند ماه گذشته ،ترکیه به ایران بسیار نزدیک شده است. این سه کشور همزمان با برگزاری مذاکرات آستانه برای پایان دادن به مناقشه سوریه، با تحکیم روابط خود درصدد برنامه ریزی برای خاورمیانه پساداعش هستند. در صورت تدوام این روند، تاثیرات و پیامدهای گسترده ای بر سیاست ایالات متحده، غرب و متحدان آمریکا به طور خاص عربستان سعودی و اسرائیل به وجود خواهد آمد.
گرچه روسیه در حال حاضر غرب اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل شناسایی کرده است، شرکت وی در اجلاس فوق العاده سازمان همکاری اسلامی در ماه دسامبر با درخواست اردوغان به دنبال همدردی با مواضع آنکارا بوده است. در این نشست مقامات ترکیه و روسیه توافقات فروش سیستم موشکی اس 400 به ترکیه را نهایی کردند. علاوه بر این ترکیه توانست روسیه را در تعویق کنگره صلح که در ماه نوامبر در سوچی برنامه ریزی شده بود، متقاعد کند. ابراهیم کالین سخنگوی اردوغان، مانع عمده تعویق کنگره را دعوت روسیه از نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (پ.ی.د) که یگان های مدافع خلق در شرق سوریه را کنترل می کند، دانست. ترکیه، یگان های مدافع خلق را به عنوان بخشی از اتحاد کارگران کردستان دانسته و آن ها را سازمان تروریستی در نظر می گیرد. با این وجود طی سال های مناقشه سوریه، دولت روسیه با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه روابط دوستانه و نزدیکی داشته اند. امروزه شاهد گرایش روسیه از سمت آن ها به سمت آنکارا و بهبود روابط آمریکا با نیروهای دموکراتیک سوریه هستیم.
با آغاز مذاکرات آستانه و دعوت از کشورهای روسیه، ایران و ترکیه، آن ها خواهان راه هایی برای کاهش تعارض در سوریه بودند و این امر موضع رژیم بشار اسد را تقویت می کرد. در واقع دو دولت ایران و روسیه از متحدان و حامیان اصلی رژیم اسد هستند. در نهایت این مذاکرات در ایجاد منطقه عاری از تنش در ادلب در جنوب سوریه مجاور اردن و اسرائیل به موفقیت رسید. روحانی، پوتین و اردوغان در دیدارشان در 22 نوامبر در سوچی، بر «هر گونه تلاش برای حل و فصل و ایفای وظیفه اصلی خود یعنی ایجاد صلح و ثبات در این کشور و حفظ حاکمی ، وحدت و تمامیت ارضی» توافق کردند. روسیه اکنون به دنبال کاهش نیروهای خود در سوریه است. پوتین در یازدهم دسامبر قبل از ملاقاتش با اردوغان، از پایگاه هوایی حمیمیم در سوریه دیدن کرد و اعلام داشت که سربازان روسیه به خانه های خود باز می گردند؛ اردوغان نیز از خروج نیروهای روسیه از سوریه حمایت کرده است. در نوامبر او به روزنامه حریت گفت «اگر روسیه معتقد است، راه حل نظامی برای جنگ سوریه وجود ندارد، این نظر وجود دارد که نیروهای روسی باید از آن جا خارج شوند». به نظر می رسد آنکارا اکنون به خواسته خود یعنی خروج بیشتر نیروهای روسیه و لغو دعوت از نیروهای دموکراتیک سوریه دست یافته است.
اخیراً ایران بسیار به آنکارا نزدیک شده است؛ هرچند در فوریه 2017 ایران ،سفیر ترکیه را به دلیل اظهارات مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه در انتقاد از نقش ایران در سوریه فراخواند. به هر حال مخالفت دو کشور با رفراندم استقلال اقلیم کردستان در شمال عراق در سپتامبر زمینه برقراری روابط نزدیک ایران – ترکیه را فراهم کرده است. روحانی و اردوغان در جلسه ای در تهران در اکتبر به روی هم لبخند زدند. پس از 13 دسامبر در اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی، اردوغان و روحانی در کاخ ییلدیز برای 45 دقیقه با یکدیگر دیدار کردند و مخالفت مشترک خود با اقدام درخصوص اورشلیم بیان کردند؛ در واقع مسائل اورشلیم و کردستان منجر به دیدگاه مشترک ایران و ترکیه گردیده است.
رسانه های روسیه، ترکیه و ایران همگی از عصر جدید همکاری سخن می گویند. بنا بر گزارش پرس تی وی، رسانه ایرانی که توافق سه کشور بر حفظ یکپارچگی را بازتاب می دهد به برجسته کردن اظهارات سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در شورای فدراسیون روسیه مبنی بر این که «منافع کشورها همیشه منطبق نیست، اما آن ها امروزه بر روی هدف خاص در سوریه به توافق رسیده اند»، پرداخت. همچنین اسپوتنیک آژانس خبری روسیه در ماه نوامبر ستایش سیاستمداران ترک از همکاری سه کشور را برجسته کردند. در این راستا کالین، مشاور اردوغان در دیلی صباح در 2 دسامبر در مورد سوریه پسا داعش هشدار داد و معتقد بود که «بازی قدرت جدیدی در حال تکوین است». وی معتقد است امروزه آمریکا در شرق سوریه درصدد ایجاد موازنه در مقابل روسیه و ایران است؛ در این مورد همکاری ترکیه با ایران و روسیه ضروری است. امروزه تفاهم مشترک سه کشور سبب شده از واشنگتن استقبال نکرده و آن را از مذاکرات آستانه و سوچی و ... محروم می کنند. نشست های متعدد پوتین و اردوغان در سال 2017 نشانگر چگونگی کنارگذاشتن آمریکا است. از سوی دیگر همکاری استراتژیک آنکارا – مسکو – تهران در تضاد کامل با متحدان آمریکا به طور خاص اورشلیم – قاهره – ریاض است. تهدید بشار اسد علیه کردهای سوریه به عنوان متحد امریکا در طول دیدار وی با دیمیتری روگوزین معاون نخست وزیر روسیه در 18 دسامبر و استفاده از لفظ « خائنان » برای آنان، نمایانگر این است که رژیم اسد در زنجیره این رویدادها احساس قدرت و توانمندی می کند. بنابراین سایر کشورهای منطقه همچون عراق و حیدرالعبادی نخست وزیر این کشور که به ایران نزدیک است، به دنبال این توافق هستند؛ در حالی که ترکیه برای دفاع از قطر، نیروهای خود را به این کشور فرستاده است. در سمت دیگر نیز ملک عبدالله پادشاه اردن درصدد کسب حمایت ترکیه در مورد مسئله اورشلیم است. در حالی که دو کشور روسیه و عراق پیروزی خود بر داعش را اعلام کرده اند، اما ایالات متحده آمریکا از اقدامات بیشتر در شرق سوریه سخن می گوید. بنابراین ممکن است برای پایان دادن به عملیات نظامی در این کشور در سال 2018، دولت امریکا مجبور به برقراری گفتگوهای مکرر در سطح عالی رتبه با روسیه – ترکیه و ایران شود و نادیده گرفتن آن ها بسیار سخت شده است.


نویسنده: ست جی فرانتزمن
منبع: نشنال اینترست
برگردان به فارسی: علیرضا علیپور دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه خوارزمی

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.

نظرات
آخرین اخبار