فراتاب ـ گروه فرهنگی: کریستوفر نولان سینماگر نامآشنایی است. در کارنامۀ هنری وی فیلمهایی برجستهای چون بی خواب/Memento، Insomnia/ممنتو، سه گانۀ شوالیه تاریکی/Batman Begans، Dark Knight/بتمن آغاز می کند و Dark Knight Rises/شوالیه تاریکی بر می خیزد؛ Inception/تلقین و Interstellar/ میان ستاره ای به چشم میخورد. این بار نولان با دانکرک/Dunkirk به میدان آمده است.
همچنانکه از عنوان این فیلم پیدا است موضوع آن در رابطه با خروج قوای بریتانیا، فرانسه و بلژیک از بندر دانکرکِ فرانسه در می و ژوئن 1940 است. این رویداد زمانی به وقوع پیوست که نیروهای متخاصم آلمان هیتلری به صورت گازانبری عمل کرده و متفقین را غافلگیر ساختند. نتیجتاً با فرمان احمقانۀ هیتلر مبنی بر توقف تعقیب نیروهای انگلیسی و فرانسوی، چرچیل توانست با کمک قایقها و کشتیهای تجاری بریتانیا در کنار نیروی دریایی این کشور بخش قابل ملاحظهای از نیروهای موجود را از صحنۀ جنگ که مصادف بود با نابودی یا تسلیم غالب آنها دور کند.
آنچه در این فیلم نولان مشخص بوده توجه بیشتر نسبت به امور تکنیکی است تا محتوا. سایت I.M.D برای این فیلم امتیاز قابل توجه 8.2 را ثبت کرده است. به نظر میرسد برداشت اولیه مخاطب از این فیلم تماشای صحنههایی تاریخی از جنگ جهانی دوم است، اما به نظر من چهارچوب مفهومی فیلم ادامۀ راهی بوده که نولان با تلقین/Inception شروع کرده و در میان ستاره ای/Interstellar به نحوی تکامل بخشیده است. البته دانکرک/Dunkirk عقبگردی در این مسیر میباشد: فیلم کارگردانی، تصویربرداری و موسیقی متن تأثیرگذاری دارد، اما با این وجود نتوانسته این بار در «موقعیت جنگی» سیمای فکری نولان را به تصویر بکشد.
در اینجا نیز نولان در صدد برآمده تا نشان دهد که چگونه دامنۀ تصمیمات کنشگران انسانی در دو بُعد زمانی و مکانی در انتخابها و سرنوشت دیگر کنشگران به گونهای گریزناپذیر تأثیر میگذارد. به نظر من نولان در دانکرک/Dunkirk به خوبی تلقین/Inception و میان ستاره ای/Interstellar از عهدۀ این مفهومپردازی برنیامده و درست همینجاست که برخی از منتقدین ادعا کردهاند فیلم آخر نولان فیلمنامۀ مستحکمی ندارد (اجازه دهید به جهت احترام به کسانی که هنوز فیلم را تماشا نکردهاند در مورد محتوا و مفهومپرداری پیشزمینۀ آن صحبت دیگری نکنم ــ اما فکر میکنم نولان در ساختن این فیلم نیمنگاهی به نجات سرباز رایان/Saving Private Ryan اسپیلبرگ و هم اکنون آخرازمان/Appocalypse Now فورد کاپلا داشته است).
شاید در نگارش تاریخ سینمای جهان و به تَبَعِ آن تاریخ سینمای سدۀ بیست و یکم دانکرک/ Dunkirk نولان جزو برترین فیلمهای ژانر جنگی محسوب شود، اما در مقایسه با سایر کارهای خودش ــ دست کم به نظر من ــ فیلمی ضعیف است؛ و البته ارزش آن را ندارد که علیرغم هیاهوهای اولیۀ ساخت و اکران آن، به عنوان یکی از شاخصترین فیلمهای سال 2017 قلمداد شود. هنوز فیلم مادر/Mother دارن آرنوفسکی را تماشا نکردهام، اما احتمال میدهم این فیلم و فیلم شایستۀ کارگردان صاحبسبک روسیه، آندری ژویاگینتسف تحت عنوان بی عشق/Loveless بهترین فیلمهای سال 2017 (پیش از این و در سال 2014 فیلم تحسینشدۀ این سینماگر برجسته یعنی لویاتان/Leviathan کاندیدای بهترین فیلم خارجیزبان شده بود) چه در آمریکا و چه در خارج از آن، باشند؛ هرچند که باید مابقی فیلمهای 2017 را هم تماشا کرد.
نویسنده: دکتر سیدعلی منوری
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است