چرا آمریکا از استقلال کردستان حمایت نمی کند؟ | فراتاب
کد خبر: 6743
تاریخ انتشار: 30 مهر 1396 - 03:51
کریشنادو کالامور - نشریه آتلانتیک
کردها یکی از نزدیکترین و قابل اعتمادترین متحدان آمریکا در خاورمیانه هستند.

فراتاب - گروه بین الملل: پس از جنگ جهانی اول، کردها به تشکیل دولت مستقل نزدیک شدند اما از آن محروم ماندند. تقریبا یک قرن گذشته و هنوز این امر محقق نشده است. دلایل بسیاری وجود دارد: عدم ثبات منطقه، سرکوب کردها به ویژه در ترکیه و عراقِ تحت حکومت صدام حسین، مخالفت شدید با تشکیل یک دولت کرد، نزاع داخلی کردها، و علیرغم وجود برخی حامیان برجسته غربی، نبود حامیان قابل اعتنا برای تشکیل دولت کردی.

در هفته ای که گذشت، پس از کنترل نیروهای عراقی برکرکوک، شهر نفتی مورد اختلافی که کردها آن را بیت المقدس خود می دانند، این دلایل دوباره مورد بحث قرار گرفت. از سال ۲۰۱۴، وقتی نیروهای عراقی در مواجهه با تهاجم داعش از این منطقه فرار کردند، نیروهای کرد این شهر را تحت کنترل خود درآوردند. آنچه که موجب متزلزل شدن بیشتر این وضعیت شد،‌ رفراندوم ماه پیش بود. تعداد بسیار زیادی از کردها به استقلال سرزمین خود، که اکنون کردستان عراق نام دارد، رای دادند. این رفراندوم در سه منطقه دیگر نیز برگزار شد که جمعیت قابل توجهی کرد دارد اما قانون اساسی مصوب ۲۰۰۵ عراق آنها را مناطق مورد اختلاف برمی شمرد؛ از جمله کرکوک. این سند در بیشتر بخش های عراق مورد قبول واقع شد اما در کردستان عراق بیش از ۹۸ درصد از رای دهندگان بر آن صحه گذاشتند.

اثرات این رای گیری و تصرف کرکوک به طور قابل پیش بینی در حال آشکار شدن هستند:‌ وارد کردن اتهامات به هم، تلاش آمریکا برای بی طرف بودن، اقدامات قاطع ایران و نمایش قدرت از سوی دولت عراق اما همزمان دو سوال نیز مطرح است:

  1. چرا آمریکا نتوانست یکی از قابل اعتمادترین متحدان خود را در منطقه متقاعد به تعویق رفراندوم کند؟
  2. و چرا آمریکا آشکارا و مستقیم از استقلال کردستان حمایت نمی کند؟

استوارت جونز، سفیر سابق آمریکا در عراق که اکنون در گروه کوهن فعالیت می کند، اظهار می دارد: «هیچ ابهامی نسبت به موضع آمریکا در قبال این مساله وجود ندارد. از بهار سال گذشته تاکنون، آمریکا به کردها و نیز به مسعود بارزانی (رئیس اقلیم) و مسرور بارزانی (وارث احتمالی او) گفته و می گوید که اقدام به برگزاری رفراندوم نکنند زیرا به نفع کردستان و عراق نیست و اقدامی به نفع تندروها و ایرانی ها خواهد بود. من فکر می کنم نهایتا همین طور هم شد.»

دعوت بارزانی به رفراندوم، محاسبه ای اشتباه نامیده شده اما رهبران کرد مدتهاست که بر این نظرند تا زمانی که کردهای عراق بخشی از دولت عراق هستند، با آنها منصفانه رفتار نمی شود. بیان سامی عبدالرحمان، نماینده حکومت اقلیم کردستان در واشنگتن، به من گفت که بهترین پیشنهاد آمریکا، یعنی به تعویق انداختن رفراندوم، خیلی دیر مطرح شد تا بشود رای گیری را به تعویق انداخت. او می گوید: «در هر صورت، ما این اعتماد را به بغداد نداشتیم که به آن  پایبند باشند. دائما به کردها گفته می شود که زمان خوبی برای استقلال نیست. از دیدگاه ما، هیچ وقت زمان خوب وجود ندارد. اگر قرار است به دنبال زمانی باشیم که عراق باثبات باشد و افرادی منطقی بر سر کار باشند تا با آنها مذاکره کنیم، هیچ وقت این اتفاق در عراق نیفتاده.»

او با اشاره به اینکه آمریکا و متحدان غربی آن به طور سنتی مخالف جنبش های استقلال طلبانه بوده اند، می گوید که کردها می دانستند مخالفت هایی نسبت به رفراندوم وجود خواهد داشت. او مثالهایی از دولتهای بالتیک و کرواسی آورد و به این امر اشاره کرد که «‌اگر طبق سیاست های آمریکا در آن زمان عمل می شد، آن کشورها هنوز بخشی از بلوک شرق بودند.»

او ادامه می دهد:«بنابراین، ما انتظار مخالفت را داشتیم. ما فکر کردیم که این مخالفت تکرار هم خواهد شد. آن چیزی که ما را متعجب کرد عداوت نسبت به رفرداندوم بود،‌ و نیز بی احترامی و تلاش برای کوچک جلوه دادن آن.»

در مورد این واکنش های عراق و متحدانش، از جمله آمریکا، دو نظریه هم پوشان وجود دارد: رفراندوم خود مساله ساز بود و شمول کرکوک و مناطق مورد اختلاف تحریک کننده. به گفته فرید یاسین، سفیر عراق در واشنگتن: «رفراندوم در هر حال عملی مخالف قانون اساسی است اما با وجود کرکوک حتی بیشتر در ضدیت با قانون اساسی است. یک نهاد فدرال می خواهد قدرت فدرال خود را اثبات کند. اگر آن را در یک فضای آمریکایی قرار بدهیم واضح می شود. وضعیتی که ما داشتیم این است: برای مثال فرض کنید تگزاس بخواهد مانع از این شود که ماموران ایالتی در فرودگاه هوستن حاضر شوند. نمی شود. عملی نیست.»

پیتر گالبریت، یک دیپلمات سابق آمریکایی که یکی از مدافعان صریح استقلال کردستان بوده است، می گوید: «عدم شناسایی یک دولت کردی از سوی آمریکا غیرقابل درک است.» گالبریت که در رفراندوم اخیر به عنوان مشاور غیررسمی در اقلیم کردستان حضور داشت،‌ به اینکه نکته اشاره کرد که این منطقه سالهاست که پایه گذار ثبات در عراق بوده است. او می پرسد: «آیا جایی با ۵ میلیون جمعیت می تواند مکانی زیست پذیر باشد؟ من فکر می کنم بله. این منطقه بزرگتر و زیست پذیرتر از نصف ایالت های آمریکاست.»

در واقع، حکومت اقلیم کردستان اندکی بزرگتر از ایالت مری لند آمریکا و تقریبا هم اندازه کشور سوئیس است. اما با آنکه سرزمین و جمعیت دارد، عوامل موثر برای تشکیل دولت باثبات را ندارد. جونز که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ سفیر آمریکا در عراق بود، اظهار می کند که این دلایل باعث می شود که آمریکا در حال حاضر از یک دولت مستقل کردی حمایت نکند.

«الف: حکومت اقلیم کردستان از لحاظ اقتصادی زیست پذیر نیست. ب: خیلی رک بگویم، شرایط سیاسی مهیا نبود. این امر اکنون مشخص است. واکنش های تندی از سوی ایران، ترکیه و بغداد وجود دارد. پس همسایه ها برای این مساله آمادگی نداشتند. آنها حاضر نبودند که با آن کنار بیایند. مشکلات بسیاری وجود داشت که حل نشده بود.»

شاید یکی از دلایل این واکنش دولت عراق، واکنش های منطقه ای بود. همانطور که قبل تر نوشتم، اکنون که داعش تقریبا شکست خورده است، درگیری های خاموش منطقه دوباره ظهور کرده اند. در ایران، سوریه و ترکیه اقلیت های مهم کرد زندگی می کنند و تهران و آنکارا از این هراس دارند که تشکیل یک دولت مستقل کرد، باعث تشجیع نیروهای جدایی طلب در کشورهای خود شود. ترکیه،‌ که به طور سنتی به خاندان بارزانی نزدیک بوده است، و ایران که بر خاندان رقیب، یعنی خاندان طالبانی، تاثیر فراوانی دارد (این دو خاندان سالهاست که سیاست را در سلطه خود دارند)، وارد میدان شدند. ترکیه رفراندوم را «اشتباهی بزرگ» نامید و تهدید کرد که دیگر از کردها نفت خریداری نخواهد کرد. ایران صریح تر بود. قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای سپاه قدس، هفته پیش در کردستان عراق بود و با متحد خود یعنی حزب اتحادیه میهنی کردستان برای میانجی گری و  پیدا کردن راه حلی برای خارج شدن از این بن بست دیدار داشت. به نظر می رسد که این دیدار موثر بود. این هفته، نیروهای حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق از کرکوک عقب نشینی و شهر را به نیروهای عراقی تسلیم کردند.

در این بحران، تنها یک امر مشخص است: ۱۴ سال پس از حمله آمریکا که منجر به براندازی صدام شد، ایران تاثیر مهم خود بر این کشور را حفظ کرده است -نه تنها بر دولت مرکزی در بغداد، که تحت تسلط هم پیمانان شیعه آنهاست، بلکه بر کردها هم. این تاثیر می تواند یکی از عواملی باشد زیرا آمریکا به تلاش برای مقابله با ایران ادامه می دهد، اول از طریق تصمیم دولت ترامپ برای ارسال توافق هسته ای به کنگره و سپس با اعمال تحریم های مربوط به تروریسم علیه سپاه پاسداران، همان گروهی که سلیمانی در آن فرمانده ارشد است.

جونز به من گفت: «ما مسلما می توانیم با تاثیر ایران مقابله کنیم اما نمی توانیم آن را نفی کنیم. ایران قبلا در این مناطق تاثیرگذار بوده است و در آینده نیز خواهد بود. علاوه بر بخش تحت کنترل حزب اتحادیه میهنی اقلیم کردستان در شمال عراق، ایران مرزی برابر با ۸۰۰ کیلومتر با عراق دارد. شرایط در عراق برای امنیت ملی ایران حیاتی است. امکان ندارد که ایران به عنوان یک بازیگر حضور نداشته باشد.»

رایان کروکر، که از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ سفیر آمریکا در عراق بود، می گوید که آمریکا موضع خود را تضعیف کرده است زیرا به نظر می رسد که در این اختلاف طرف بغداد را گرفته است. او می گوید: «من فکر نمی کنم که در مورد یک دولت کردی در شمال عراق باید در هر صورت موضع می گرفتیم: این مساله باید به دست کردها و عراقی ها حل شود. اما با قرار دادن خود در یک طرف این اختلاف ... اکنون نگرانی این است که دیگر به چشم یک واسطه صادق در ادامه به ما نگاه نشود.»

هر مذاکره ای در مورد آینده کردستان عراق، نه تنها عراق و کردها، بلکه همسایه های عراق را هم دربر خواهد گرفت. دیگر مساله مهم، گستره ی شکاف بین حزب دموکرات کردستان و حزب اتحادیه میهنی است. این دو حزب، که خاندان های گرداننده آنها سالهاست با هم اختلاف دارند، در لحظات حیاتی در تاریخ کرد متحد شده اند تا فرصتی سیاسی به دست بیاورند. این هفته یکی از آن لحظات تاریخی نبود.

عبدالرحمان، نماینده اقلیم کردستان در واشنگتن برای «افرادی ناشی و حریص که کرکوک را فروختند» اظهار تاسف می کند و اضافه می نماید که «عدم اتحاد مسلما پاشنه آشیل ماست. عدم اتحاد کردها بدترین دشمن ماست. رقبا و منتقدان ما هرچه باشند، عدم اتحاد ما بدترین دشمن ماست.»

اما مایکل روبین، یکی از محققان مقیم در موسسه اینترپرایز آمریکا، که در مورد فساد در اقلیم کردستان، عدم شفافیت سیاسی و ماهیت خاندانی سیاست کردها نوشته است، می گوید عراق و کردها احتمالا راهی روبه جلو پیدا خواهند کرد. او می گوید: «من فکر می کنم در درازمدت مشکل دیگر پویایی بین بغداد و اربیل نخواهد بود. مشکل این خواهد بود که آیا کردها با شکست های رهبری خود مواجهه می شوند و چگونه؟»

علیرغم این نیروهای پویا، رهبران کرد در گذشته بیان کرده اند که چرا استقلال کامل چالش برانگیز خواهد بود. جلال طالبانی، یکی از رهبران فقید کرد که در آن زمان رئیس جمهور عراق بود، در سال ۲۰۰۷ به نیویورکر گفت: «بیایید تصور کنیم کردستان عراق اعلام استقلال کند و ایران، سوریه، ترکیه و عراق با آن نجنگند اما تنها مرزهایشان را ببندند. ما چطور می توانیم زندگی کنیم؟ فرض کنید ما نفت داریم -چطور می توانیم آن را صادر کنیم؟ می توانید مطمئن باشید که اگر کردستان اعلام استقلال کند ایران حمله خواهد کرد، ترکیه حمله خواهد کرد، سوریه حمله خواهد کرد- و عراق آن را قبول نخواهد کرد. ما نمی توانیم با تمام این کشورها مقابله کنیم.»

با گذشت یک دهه، این نگرانی ها واقعی تر به نظر می رسند، حتی با اینکه اکنون کشورهایی در صحنه حضور دارند که معمولا با هم درگیر هستند و خصومت آشکار دارند. یاسین، سفیر عراق می گوید: «در مورد این مساله، آمریکا، ایران، عربستان، ترکیه و عراق همه منافع مشترک دارند. آنها خواهان ثبات در عراق هستند و رفراندوم اقدامی ضد این ثبات بود.»

 

 

برگردان به فارسی: مونا رشیدی رستمی

بازنشر مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
| |
2017-11-02 21:53:22
مقاله خوب و واقع بینانه ای بود با اندکی اشکال
آخرین اخبار