روی مغفول کرکوک! | فراتاب
کد خبر: 6625
تاریخ انتشار: 2 مهر 1396 - 04:39
هاشم کرمی

 

فراتاب - گروه بین الملل: به محض شنیدن کلمه کرکوک، حساسیت ها دو چندان می شود. کُردها از قدس کردستان و قلب کردستان حرف می زنند، آشوری ها آن را مسکن باستانی خود می دانند، ترکمن ها آن را در داخل سرزمین فرضی اجدادی شان می گنجانند و اعراب نیز هویت عراقی آن را بعد غالب دانسته، و شرط لازم برای برقراری صلح و آشتی بین مردمان مختلف آن شهر می دانند.

به نظر می رسد غلبه تحلیل های ژئوپولتیکی و ژئواکونومیکی باعث شده است که امروزه کرکوک در نظر "غیرکرکوکی ها" بیش از همه هویت های فوق الذکر "هویتی نفتی" پیدا کرده باشد. همه این تحلیل هایی که وجود نفت و موقعیت جغرافیایی و ثروت های طبیعی کرکوک را عامل تضاد و تنش و جنگ های خونین احتمالی در آینده می دانند، روی دیگر کرکوک را نادیده می گیرند. روی مغفول کرکوک، هویت خاصی است که در اثر همزیستی تاریخی کردها، اعراب، ترکمانان، آشوری و کلدانی و دیگر گروه های قومی-مذهبی در این شهر شکل گرفته اند. مردمان کرکوک، شاید بیش از مردمان هر منطقه ای در خاورمیانه، مردمانی چند زبانه هستند.

این چندزبانگی به آنها توانایی درک فضای ذهنی دیگر همشهری هایشان را داده است. اختلاط های خانوادگی بین گروه های قومی-مذهبی در کرکوک به وضوح در تعدیل دیدگاه قومی-مذهبی همه مردم کرکوک مؤثر بوده است. اگر چه آمارهایی دقیق از این اختلاط ها موجود نیست اما نگاه متعادل یک کرکوکی عرب به یک کرکوکی کُرد یا ترکمن و در عین حال نگاه چه بسا افراطی وی در قبال یک کُرد اربیلی، خود حاکی از روی هویتی مغفولی است که قابل تامل است. برای مثال، مشخص نیست چند درصد کرکوکی ها، از پدری کُرد و مادری ترکمن متولد شده اند که در نهایت این هر دو زبان را فراگرفته و وابستگی هویتی به هر دو والد خود دارند و زبان عربی نیز زبان آموزشی شان است!

کنار گذاشتن هیچ یک از این ابعاد هویتی برای کرکوکی ها آسان نیست و البته همزیستی تاریخی مردمان این شهر در کنار یکدیگر، آنها را به این ذهنیت رسانده است که لزومی ندارد یکی را به دیگری مسلط کنند آن هم با راه حل هایی مانند مهاجرت اجباری یا جنگ داخلی که بی ثمری آنها ثابت شده است. شکل گیری چنین فضایی در کرکوک، اگر چه با دخالت حکومت های مختلف بویژه رژیم بعثی و سیاست عربی سازی آن، گهگاه مختل شده است اما در نهایت مردم کرکوک را به این نتیجه رسانده است که خود مسئول اول حفظ امنیت و آرامش شهرشان هستند. مردم کرکوک، شهرشان را همانند دولت-شهری ثروتمند می بینند که مورد طمع همه همسایگانش است و به این درک رسیده اند که باید با هم به زندگی مسالمت آمیزشان را ادامه بدهند. تحولات اخیر و ویرانی وحشتناک موصل و آوارگی موصلی ها، درس مهمی برای کرکوکی ها داشته است. آنها می دانند با شعله ور کردن آتش جنگ داخلی، همگی قربانی آن خواهند شد و در نتیجه همراهی با قدرت مسلط هر دوران راه حل مورد علاقه ایشان است.

 

هاشم کرمی استاد علوم سیاسی دانشگاه گرمیان عراق و عضو شورای نویسندگان فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار