عبادی یا بارزانی؛ چه کسی فرمان را می چرخاند؟ | فراتاب
کد خبر: 6616
تاریخ انتشار: 29 شهریور 1396 - 18:13
اردشیر پشنگ

 

فراتاب گروه بین الملل: تنها 5 روز به موعد رفراندوم استقلال اقلیم کردستان وقت باقی مانده است. رفراندومی که اهمیت آن فراتر از مرزهای عراق شده و حتی در صحن علنی سازمان ملل متحد مورد بحث قرار گرفته است و همچنان در یکسو مسعود بارزانی ،رهبر اقلیم کردستان، بر برگزاری رفراندوم تاکید دارد و پارلمان اقلیم کردستان هم در نخستین جلسه اش پس از دو سال تعلیق، بر آن صحه گذاشته است و در سوی دیگر حیدر العبادی ،نخست وزیر عراق، در حال چیدن یکی پس از دیگری پازلهایی است که تا طبق ماموریت محوله پارلمان «به هر طریق ممکن» مانع برگزاری رفراندوم شود. اما تعادل به اینگونه نیست، اگر بارزانی از همراهی اکثریت پارلمانی و احزاب برخوردار بوده و برداشتش این است که رفراندوم استقلال با رای بالایی از سوی مردم کُرد مواجه خواهد شد از آنطرف عبادی نیز پشتگرم به مخالفت های منطقه ای و بین المللی با رفراندوم و آمادگی ضمنی برخی از قدرتهای منطقه ای برای حمایت عملی از بغداد در برابر اربیل چه بصورت علنی و چه بصورت غیرعلنی است! به عبارت دیگر «جو کردستانی» حامی بارزانی است اما باد «جو جهانی» بیشتر به سوی عبادی می وزد!

 

رفراندوم برگزار می شود یا خیر؟

این سوالی است که به باور من در این لحظه نه بارزانی، نه عبادی و نه هیچ فردی دیگر نمی توانند با اطمینان به آن پاسخ دهند! بارزانی تنها دو راه را بر روی میز و جلوی طرف مقابل گذاشته است: یا «رفراندوم و اعلام استقلال و جدایی از عراق» و یا «گرفتن تضمینی بین المللی با تایید رسمی بغداد در کنار گرفتن برخی امتیازات و به تعویق انداختن رفراندوم تا دو سال». اما سوی دیگر میز هم هر روز که می گذرد مشت هایش را بیشتر گره می کند عبادی فعلاً از ظرفیت های قدرت خود در بغداد استفاده کرده است: «اعلام غیرقانونی بودن رفراندوم توسط پارلمان»، «برکناری استاندار کرکوک توسط پارلمان» و «اعلام غیرقانونی بودن رفراندوم توسط دادگاه عالی» و پیش بینی می شود در همین مسیر «انجمن استانی کرکوک» را نیز منحل کرده و نهایتاً «فواد معصوم» رئیس جمهور کردتبار را هم با اکثریت پارلمانی که شیعیان دارند از کنار برکنار کند. عبادی همچنین در مقابل بارزانی تاکید کرده و می کند: «رفراندوم نه امروز و نه هیچ وقت دیگر»! این بدان معناست که چینش بازی از سوی طرفین یک بازی «برد-باخت» است به این معنی که در شرایط فعلی پیروزی یکی از طرفین به معنای شکست طرف مقابل است لذا هر یک از طرفین می کوشد نه تنها طرف بازنده نباشد بلکه در پایان این کارزار پیروز باشد!

 

بارزانی و عبادی و منطق بازی جوجه!

در تئوری بازیها به نظر می رسد برای تبیین و توضیح و حتی پیش بینی مسائل مختلف مدل های بازی مختلفی مطرح هستند که در علوم مختلف اعم از علوم اجتماعی و سیاست تا زیست شناسی و ... از آن بهره می برند. در همین راستا روندی که اینک کردها و دولت مرکزی و به بیانی دیگر بارزانی و عبادی در پیش گرفته اند شبیه به منطق بازی «جوجه» است. در بازی جوجه دو راننده در دو سر یک جاده با سرعت به طرف هم و به صورت «شاخ به شاخ» حرکت می کنند، طرفین طوری با اطمینان پا را روی تخته گاز فشار می دهند که به طرف مقابل این حس را القا کنند که قصد کج کردن فرمان و مسیر را ندارند و طرف را از ترس برخورد و تصادف شدید، وادار کنند که در لحظه آخر کوتاه آمده و از مسیر منحرف شود! کسی که فرمان را می پیچاند هرچند کاری منطقی برای جلوگیری از یک تصادف شدید و «بازی باخت -باخت» است، اما بازنده به حساب می آید و او را در این بازی «جوجه» می نامند.

 

چه کسی فرمان را می چرخاند؟

بارزانی اعلام کرده است که تنها در صورتی دست از رفراندوم خواهد کشید و به عبارتی فرمان را می چرخاند که بدیلی توام با ضمانت های معتبر بین المللی و با تایید رسمی و مکتوب واشنگتن و بغداد به کُردها داده شود تا رفراندوم را به عقب بیاندازد. اما این خواسته بارزانی هرچند از یکسو نوعی چرخاندن فرمان به حساب می آید اما عبادی به خوبی می داند، این امر موقت است و کُردها با کسب ضمانت های بین المللی در مصاف بعدی با سرعت و قدرت بیشتری بر تخته گاز فشار می دهند تا عراق را کاملاً ناچار به چرخاندن فرمان و کوتاه آمدن وادار کنند. موضوع دیگری که شاید بارزانی را مجبور به چرخاندن فرمان کند به مسائل و مواضع داخلی در اقلیم کردستان باز می گردد، یعنی اگر به ناگاه حزب اتحادیه میهنی و احزابی دیگر از همراهی با رفراندوم به هر دلیلی دست بکشند و در صف دو حزب گوران و جماعت اسلامی بایستند، اما هرچند جریان هایی در اتحادیه میهنی مخالف قدرت گیری بارزانی و نیز انجام رفراندوم در این مقطع هستند و اثر خود را در پارلمان با 6 رای ممتنع به لایحه رفراندوم نشان دادند، اما بعید به نظر می رسد جناح های اصلی این حزب به سمتی حرکت کننند که اتحاد خود با حزب دموکرات را دچار فروپاشی کنند. اسقبال بسیار گسترده مردم سلیمانیه از مسعود بارزانی که با حمایت برخی از رهبران اتحادیه میهنی اتفاق افتاد خود نشانه ای جدی از تداوم اتحاد مذکور و عزم جزم بخش عمده کُردها برای انجام رفراندوم است پس تاثیر این احتمال برای وادار کردن بارزانی به چرخاندن فرمان بسیار ضعیف است!

اما به نظر می رسد اگر قرار بر چرخاندن فرمان باشد این امر در سمت عبادی امکان بیشتری داشته باشد هرچند عبادی یک پشتیبانی گسترده منطقه ای و بین المللی را بدنبال خود دارد، اما به خوبی پیداست که مواضع سرسختانه کُردها و گذاشتن تنها دو بسته پیشنهادی بر روی میز، جایی برای هیچ راه سومی باقی نخواهد گذاشت. عبادی هم به خوبی واقف است کُردها چه اینک و چه در زمانی دیگر که چندان دور نخواهد بود، بدنبال جدایی قطعی از عراق و تشکیل کشوری مستقل هستند، امری که عبادی نمی خواهد در زمان او به اتفاق بیافتد. لذا عبادی که تا پیش از این یک فرد میانه رو و اهل دیالوگ نامیده می شد، طی روزهای اخیر رویه ای جدید و محکم در پیش گرفته است و در حال استفاده از تمام ابزارهای داخلی و خارجی برای وارد ساختن فشار به کُردهاست. هم پارلمان و هم عبادی بطور ضمنی و گاه صریح از امکان انجام درگیری نظامی خبر داده اند، اما این مواضع تاثیر خاصی بر اقلیم نگذاشته است. تندتر شدن زبان دیپلماتیک همسایگان قدرتمند عراق که دارای رابطه نزدیک با بغداد هستند نیز چندان اثربخش نبوده است.

از سوی دیگر عبادی با فشار جناح مالکی نیز مواجه است، جناحی که منتظر کوچکترین لغزش نخست وزیر، برای برکناری او و زمینه سازی برای بازگرداندن مالکی به بالاترین مقام کشور است. لذا در چنین فضایی فشارها بر عبادی دو چندان شده است به نحوی که او نیز با سرعت زیادی بر پدال گاز فشار می دهد و می خواهد القا کند، هیچ نرمشی در مقابل طرف مقابل ندارد. به رغم همه این مسائل به نظر می رسد اگر عبادی نهایتاً در سایه طرح یک بدیل توام با ضمانت های مورد نظر کُردها فرمان را نچرخاند، بارزانی نیز چنین کاری نخواهد کرد و لذا نهایتاً رفراندوم برگزار می شود، و عراق پس از آن وارد مرحله ای جدید می شود!

 

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار