بررسی اهداف عملیاتی تحریم ­های جدید امریکا علیه ایران | فراتاب
کد خبر: 6505
تاریخ انتشار: 15 مرداد 1396 - 16:20
سحر کریمی

 

 

فراتاب – گروه دیپلماسی: دور تازه ­ای از تحریم ­ها علیه ایران و برخی از کشورهای دیگر در کنگره آمریکا شدت گرفته است. به نظر می رسد سیاست اعمال فشار و تشدید تحریم ­های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را پایانی نیست و هر روزه اقدامات جدیدی در این زمینه از سوی سیاستمداران آمریکایی انجام می­گیرد. آمریکایی ­ها در دوره جدید خیزش خاورمیانه ­ای خود، هدف اصلی را در کشور ایران قرار داده ­اند. بنابراین به دنبال آن هستند تا همکاری بین ­المللی با ایران را محدود نموده و سعی بر این دارند تا وجود برجام را نحیف جلوه دهند اما با وجود امضای پنج قدرت جهانی، منحل کردن این توافق کاری دشوار برای این کشور خواهد بود. در چنین شرایطی سؤال اصلی که مطرح می شود این است که هدف کنگره از پیگیری این طرح (تحریم اقتصادی جدید) چیست؟

طی چندین سال مناقشه هسته ای میان ایران و غرب، یکی از اهدافی که به دفعات از سوی امریکا برای تن دادن به ابتکار مذاکرات اعلام می ‌شد تغییر رفتار ایران نه صرفاً در زمینه هسته‌ ای بلکه در سایر زمینه ‌ها اعم از کنشگری منطقه ‌ای، نوع برخورد با حقوق بشر و ... بوده است؛ امری که به  ‌نظر می ‌رسد حتی با حصول برجام و محدودیت ‌های فنی و نظارتی کماکان به ظهور نرسیده و جمهوری اسلامی با محدود کردن توافق یاد شده به فناوری هسته ‌ای تقریباً تغییر محسوسی در سایر عرصه‌ های کنشگری خود به ‌وجود نیاورده است.

همین مسئله یعنی تداوم کنشگری جمهوری اسلامی ایران بر خلاف منافع ایالات متحده در خاورمیانه موجب شده تا ایالات متحده از یک سو توافق هسته ‌ای را برای نیل به اهداف خود در قبال ایران و رفتار این واحد سیاسی در عرصه بین‌ الملل ناکافی دانسته و درصدد استفاده از روش‌ هایی دیگر برای دگرگونی در رفتار ایران برآید؛ و از سوی دیگر با فرض موفقیت تحریم ‌های جامع علیه برنامه هسته ‌ای ایران در محدود سازی آن کشور در قالب توافقی چند جانبه، در پی بازتولید و به کارگیری مجدد ابزار تحریم در سایر حوزه‌ های موضوعی باشد. پرداختن به این سؤال، به این دلیل حائز اهمیت است: اینکه برجام صرفا و منحصرا به برنامه هسته‌ ای ایران و تحریم‌ های فراملی یا ثانویه مرتبط با این برنامه پرداخته و اقدام به رفع این نوع خاص از تحریم ‌ها کرده ‌است. تحریم ‌های اقتصادی اولیه و ثانویه دیگری که به بهانه‌ هایی مانند تروریسم، برنامه موشکی‌، حقوق بشر و ... از طریق فرمان‌ های اجرائی و قوانین کنگره در ارتباط با دیگر ادعاهای آمریکا علیه ایران وضع و اعمال شده بودند، مشمول برجام نشدند و به قوت خود باقی ماندند.
در شرایطی که از یک ‌سو تحریم‌ های غیرهسته ‌ای به صورت حداکثری برقرارند و از سوی دیگر تحریم‌ های هسته ‌ای در چارچوب برجام در تعلیق هستند، تمرکز این جریان اکنون بیش از پیش بر جوسازی علیه ایران در جهان با هدف زدودن آثار مثبت تعلیق این تحریم‌ هاست. در این چارچوب، کارکرد اصلی «تحریم‌ های جدید کنگره علیه ایران» به زعم آنها کمک به این جوسازی و ایجاد تردید بیشتر در شرکت‌ های بین ‌المللی برای کار با ایران است. از این نظر نمی توان به صراحت گفت که طرح کنگره در رابطه با تحریم های جدید علیه ایران ناقض برجام بوده و این توافق از بین می رود. اما ادامه اینگونه تحریم ها از سوی غرب به ویژه آمریکا می تواند ادامه توافق هسته ای را با مشکلاتی مواجه بسازد. کما اینکه جمهوری اسلامی ایران حق پاسخگویی به این نوع تحریم را بر خود محفوظ داشته و اینکه مقامات ایرانی چه اقداماتی در دست دارند و یا چگونه با این دور از تحریم ها مقابله خواهند کرد اطلاع دقیقی در دست نیست.

نکته ی دیگری که باید مورد بررسی قرار گیرد پرداختن به این امر است که طرح تحریمی جدید چه مواردی را مورد تحریم قرار داده است؟. در این خصوص می توان ذکر نمود که موارد تحریمی تصویب شده توسط آمریکا شامل ممانعت از انجام سرمایه گذاری خارجی در ایران، امنیت‌زدایی از ایران با تحریم موشکی و تسلیحاتی، اعمال تحریم‌های جدید به بهانه موضوع حقوق بشر، زمینه‌سازی برای ایجاد دوگانگی در حاکمیت ایران است. تحریم‌های جدید آمریکا از یک طرف ریسک سرمایه گذاری خارجی در ایران را افزایش و اقتصاد ایران را مورد هدف قرار می دهد و از طرف دیگر، با نشانه گرفتن بخش دفاعی کشور، امنیت زدایی از ایران را در دستور کار قرار می‌دهد. همچنین با ارتقا سطح دفاعی و موشکی ایران، امریکا از امنیت و موجودیت متحد اصلی خود یعنی رژیم صهیونیستی هراس دارد، کما اینکه لابی های صهیونیستی در ایالات متحده نیز از در این مورد نگران بوده و فشارهای مضاعفی به مسئولین و سردمداران امریکایی وارد می کنند.

سیاست تحریم واشنگتن علیه تهران طی سال‌های جاری بیش از هر چیز ویژگی هدفمند بودن را با خود به همراه داشته و مشخصاً بر روی تغییر رفتار تهران در کنشگری منطقه‌ای متمرکز شده است. چرا که مجموعه اقدامات و سیاست ‌های ترامپ طی ماه ‌های گذشته نشان داده که ثبات در منطقه و اولویت نظم در خاورمیانه اصلی‌ترین دستورکار منطقه ‌ای او در محیط پیرامونی ایران خواهد بود؛ ثباتی که بنا به تصور کاخ سفید تنها از رهگذر دگرگونی در رفتار ایران به دست خواهد آمد. این امر موجب می‌ شود تا مجموعه سیاست ها و اقدامات در راستای تحریم غیر هسته ‌ای طی سال ‌های پیش رو به شکل گیری یک منطق رفتاری با هدف فشار بر جمهوری اسلامی منجر ‌شود که طی آن ایالات متحده با هدف کنترل رفتارهای منطقه ای جمهوری اسلامی به سیاست ورزی در قبال این کشور بپردازد.

در نهایت می توان اینگونه ذکر نمود که هدف کلی و درازمدت آمریکا در قبال ایران، محدودسازی، تضعیف و در نهایت تسلیم ایران است که نرمال‌سازی رفتار آن نتیجه ‌ی این فرایند است. به نظر می رسد دولت جدید امریکا (دولت ترامپ) اهمیتی به حفظ یا ادامه برجام نمی ‌دهد، چرا که این دولت در تحقق و به توافق رسیدن این مهم هیچ گونه دخالتی نداشته و از طرفی نیز قصد دارد این توافق که میراث دولت قبل (دولت باراک اوباما) بوده را به نحوی زیر سوال برده و همانگونه که بارها خود رئیس جمهوری جدید آمریکا نیز به این امر اشاره داشته است بتوانند برجام را بدترین توافق قرن نشان دهد.

 

سحر کریمی، کارشناس ارشد روابط بین الملل از دانشگاه شهررضا

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.

نظرات
آخرین اخبار