حمله ی موشکی ایران و مقوله ی «بازدارندگی متعارف» | فراتاب
کد خبر: 6354
تاریخ انتشار: 2 تیر 1396 - 16:20
دکتر فرشید جعفری

 

فراتاب – گروه سیاسی: حمله ی موشکی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران به مواضع داعش در منطقه ی دیر الزور سوریه که با دقت عمل و سرعت چشمگیری انجام گرفت، با عنایت به اینکه به فاصله ی اندکی بازتاب گسترده ای در متون خبرگزاری های بین المللی  پیدا کرد ، می تواند تلنگری بر ساختار ذهنی سیاست بین الملل وارد سازد.این حمله ی موشکی که به تلافی اقدام تروریستی داعش در تهران انجام گرفت می تواند موازنه قدرت در خاورمیانه را که پیش از این به دنبال سفر دونالد ترامپ به عربستان و انعقاد قراردادهای تجاری و فروش تسلیحات  به نفع عربستان تغییر یافته بود، به نفع جمهوری اسلامی ایران دگرگون کند.و سیاست تهاجمی ائتلاف جنوب خاورمیانه متشکل از دولت های اعراب خلیج فارس و اسرائیل و ایالات متحده، علیه ایران و ائتلاف شمال خاورمیانه  را به سیاست تدافعی سوق دهد.معنای این اقدام موشکی ایران علیه مواضع داعش به عنوان نمودی از قدرت نظامی مورد تفسیر متنوع مفسران قرار گرفته است، اما شاید معنای صادق و تفسیر معتبر این اقدام را از چشم انداز سیاست بین الملل از دو گزاره ی سردار سر لشکر «محمد باقری» رییس ستاد کل نیرو های مسلح که در نشست با فعالان فناوری کشور در دانشگاه شهید بهشتی صادر نمود، می توان استنباط کرد.این دو گزاره عبارتند از:1)«نظام سلطه فعلا توان درگیری با ما ندارد، ما هم قصد درگیری نداریم»  2)«در رقابت دائمی با آن ها در حوزه ی موشکی قرار داریم.»

معنای جمع شده ی این دو گزاره را درمفهوم «بازدارندگی متعارف» که در مورد سلاح های سنتی و غیر هسته ای به کار می رود، می توان جستجو کرد.در مرکز مفهوم بازدارندگی معنای پیش گیری قرار دارد.این پیش گیری از طریق ایجاد ترس و وحشت و تهدید در ذهن رقیب انجام می گیرد تا از خلال آن تاثیری روانی در ذهن و ضمیر رقیب ایجاد کند و او را از اقدام نظامی  و جنگ باز دارد.پیام بازدارندگی باید روشن باشد و تهدید را به رقیب به سهولت انتقال دهد.

اما چیزی که باید روشن شود این است  که این حمله ی موشکی که در چارچوب حقوق بین الملل در قالب اصل دفاع مشروع  قابلیت تفسیر دارد و از منظر سیاست بین الملل بر اساس اصل بازدارندگی متعارف تفسیر می شود در صدد بازداشتن و انتقال تهدید و تاثیر گذاری روانی بر کدامین رقیب است؟در ظاهر امر این رقیب و یا موضوع این بازدارندگی  گروه تروریستی داعش است. اما در باطن امر این اقدام نظامی می تواند از باب رقیب و موضوع بازدارندگی معنای موسعی داشته باشد.وقتی سردار سر لشکر محمد باقری مفهوم «نظام سلطه» را به کار می گیرد در واقعه یک معنای وسیع از رقیب دارد که  تنها  نمی تواند مصداق داعش باشد.فارغ از معنای ایدئولوژیک این مفهوم که در جهان امروز مناسبت لازم را دارد اشاره غیر مستقیم آن به ائتلاف جنوب خاورمیانه بر علیه ایران می باشد .ائتلافی که سعی می کند عربستان سعودی را تنها دولت هژمون منطقه و نایب ایالات متحده در خاورمیانه  معرفی کند.این اقدام موشکی که در بهترین زمان و بهترین مکان از داخل مرزهای ایران انجام گرفت ، آرمان هژمونی عربستان را ناگهان فرو ریخت و چیدمان ذهنی قدرت در منطقه را مشوش ساخت.رییس کل نیرو های مسلح صریحا از رقابت موشکی ایران با رقیبان صحبت می کند.این این اقدام موشکی فعلا ودر حال حاضر امتیاز این رقابت در سبد جمهوری اسلامی ایران ریخته است.دقت عمل این موشک های نقطه زن در هدف گیری و بعد مسافتی که طی می کنند و می تواند تک تک دولت های متحد علیه ایرن را نشانه روند، دلیلی برای افزایش قدرت نظامی ایران در کنار دیپلماسی ایران در به ثمر رساندن برجام به شمار می آید که می تواند به عنوان یک نیروی بازدارنده عمل کند.ممکن است در شرایط کنونی برخی به نقد این اقدام عمل کنند یعنی استدلال کنند که ایران نباید به راحتی وارد جنگ شود .ممکن است استدلال گردد که این اقدام موشکی، رقیبان را علیه ایران به جنگ تحریک می کند ، اما باید گفت که این اقدام  به دلبل وجه بازدارندگی آن در جهت صلح و امنیت خاورمیانه تفسیر می گردد.چرا که در وضعیت آنارشی بین المللی کوتاه آمدن از قدرت طلبی رقیب و مماشات،  نتایج ناگواری را می تواند برای امنیت جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

 

دکتر فرشید جعفری -استادیار روابط بین الملل و مدیر گروه مقطع دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار