فراتاب - گروه بین الملل: وقتی «جیمز کومی»، مدیر اخیراً برکنار شده اداراه تحقیقات فدرال آمریکا (اف.بی.ای) 10 روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با اظهار نظری خلاف معمول به پرونده «ایمیلهای هیلاری کلینتون» کاندیدای حزب دموکرات ورود کرد و کلینتون را در این خصوص مقصر و مستحق سرزنش دانست، هیچکس فکر نمیکرد این وکیل جمهوریخواه که چنین تأثیر شایانی بر روند انتخابات ریاست جمهوری گذاشته است، به زودی با «دونالد ترامپ»، کاندیدای پیروز انتخابات نیز دچار تنش شود. کلینتون در روزهای پس از انتخابات از یکسو نفوذ و تأثیرگذاری روسها بر روند انتخابات را عامل شکست خود عنوان کرده بود و از سوی دیگر ورود غیرمعمول مدیر اف.بی.ای به پرونده ایمیلها را. در آن مقطع کمتر کسی میتوانست پیش بینی کند که این مدیر جمهوریخواه با نشان دادن استقلال عمل جالبی به زودی ترامپ را نیز به دردسر بیاندازد و برای او رسوایی بزرگی به بار بیاورد.
برخی ناظران سیاسی در آن برهه اقدام کومی را ناشی از تعلقات جمهوریخواهانه وی تفسیر کردند و او را مورد انتقاد قرار دادند. یک روز قبل از برگزاری انتخابات نیز اظهارات کومی علیه کلینتون نیز وی از اظهارات خود عقبنشینی کرد ولی این عقبنشینی تأثیر چندانی بر موج ایجاد شده علیه کلینتون موثر واقع نشد. با گذشت کمتر از یک ماه از ورود ترامپ به کاخ سفید اما تنشی دیگر میان نهادهای نظارتی آمریکا و کاخ سفید به وجود آمد. چند مورد افشاگری از سوی اعضای سابق کمپین ترامپ حاکی از ارتباط نزدیک آنان با مقامات روسی بود، در نتیجه رفته رفته شائبه «مداخله سیستماتیک» هکرهای روسی به نفع ترامپ در انتخابات قوت گرفت. در نیتجه مراکز امنیتی آمریکا تحقیقات در این خصوص را آغاز کردند با گذشت یک هفته مشخص شد «مایکل فلین» که به عنوان مشاور امنیت ملی رئیس جمهور جدید انتخاب شده بو، چند دیدار با مقامات روس از جمله «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه داشته است. با جدی تر شدن موضوع تحقیقات درباره رابطه مایکل فلین با روسیه، ترامپ 18 روز پس از انتصاب فلین وی را برکنار کرد تا اعتراضات را بخواباند. اما همین اقدام باعث شد که سنای آمریکا نیز رسماً به موضوع ورود کند و پرونده «ابعاد احتمالی روابط کمپین ترامپ با روسیه» در این نهاد نیز باز شد. به زودی «پل مانافورت»، مدیر سابق کمپین ترامپ و «مایکل کاپوتو»، مشاور سابق وی نیز به وجود چنین روابطی اذعان کردند.
تا اینکه جیمز کومی نیز در مصاحبه از باز شدن پروندهای برای بررسی روابط مشکوک اعضای کارزار انتخاباتی ترامپ با روسیه خبر داد. ترامپ اما بی درنگ با کومی تماسهایی گرفت و از او خواست تا روند بررسی مسائل مربوط به مایکل فلین را متوقف کند وقتی کومی از این درخواست سر باز زد، رئیس جمهور او را در حالی که به مأموریت رفته بود از کار برکنار کرد. کومی میگوید در حالی که با نیروهای خود صحبت میکرد از تلویزیون شنید که از کار برکنار شده است. او در این خصوص افزود: «فکر کردم شوخی است و برنامهای طنز در حال پخش است.» اما با چند تماس متوجه میشود در حین ماموریت اخراج شده است.
کومی از سال 2013 توسط «باراک اومابا»، رئیس جمهور پیشین آمریکا برای مدیریت بر اف.بی.ای انتخاب شد و طبعاً باید تا سال 2023 در قدرت باقی بماند. معمولاً مدیران اف.بی.ای مگر در موارد خیلی نادر و حاد که «خیانت به کشور» و «سوء استفاده از قدرت» توسط روئسای جمهور کنار گذاشته نمیشوند و رئیس جمهور در صورتی که چنین اقدامی کند باید دلیل محکمه پسندی برای این اقدام داشته باشد. این در حالی است که ترامپ در پاسخ به خبرنگاران در مورد دلیل اخراج کومی، اعلام کرد: «کومی کارش را درست انجام نمیداد. به همین سادگی. کارش خوب نبود.» اما این اظهارات برای سنای آمریکا قابل قبول نبود و سنا اعلام کرد به زودی از کمیته امنیت پرونده ترامپ را مورد بررسی قرار خواهد داد. چندی بعد نیز اعلام شد سنا، کومی را برای شهادت دادن در یک جلسه استماع فراخوانده است تا بررسی کند که آیا اقدامات ترامپ «ایجاد مانع بر سر اجرای عدالت» به حساب میآید یا نه. سناتورهای دموکرات در پی برکناری کومی علیه ترامپ به شدت موضع گرفتهاند و معتقدند این اقدام برای جلوگیری از پیگیری پرونده ترامپ است. در مقابل جمهوریخواهان اما با لحنی ملایمتر ضمن تأکید بر حق رئیس جمهور برای عزل و نصب مقامات، برکناری کومی در این شرایط را سوال برانگیز خوانده اند.
جیمز کومی پیش از حضور در سنا در بیانیهای اعلام کرد: ترامپ ۲۷ ژانویه - یک هفته بعد از در دست گرفتن قدرت - او را به کاخ سفید دعوت کرد تا با هم شام صرف کنند. در این دیدار ترامپ سوال کرد که آیا می خواهد رئیس پلیس فدرال باقی بماند یا نه. رئیس جمهوری آمریکا همچنین گفت: «من وفاداری لازم دارم. من انتظار وفاداری دارم.» با این حال کومی حاضر به متوقف کردن روند تحقیقات نشده بود.
جلسه استماع کومی در سنا
سرانجام در روز 18 خرداد ماه کومی در جلسه استماع سنا حاضر شد. وی شهادت خود در کمیته اطلاعات مجلس سنا را با ابراز نگرانی در رابطه با تغییر ناگهانی بهانههای ترامپ برای اخراج وی از مدیریت افبیآی، آغاز کرد. وی افزود: «روند تحقیقات درباره دست داشتن روسیه در انتخابات و ارتباط مسکو با نزدیکان ترامپ باعث شد حکم اخراج من امضا شود.» مدیر سابق افبیآی تاکید کرد هیچکدام از اعضای کابینه و مقامهای دولتی آمریکا اخراج شدنش را به ترامپ پیشنهاد نداده بودند. کومی گفت: «ترامپ بارها از عملکرد من تعریف کرده بود. لذا دلیل اخراج شدنم را درک نمیکنم.» وی ادامه داد: «پس از اخراج، دولت تصمیم گرفت من و مهمتر از آن، افبیآی را به بینظمی متهم کرده و هر دو را بدنام کند. در حالی که تمام این حرفها دروغ بود. افبیآی سازمان اطلاعاتی بسیار قوی، صادق و مستقل است که بدون حضور من نیز به کار خود ادامه میدهد و به مشکلی بر نمیخورد.»
مدیر سابق افبیآی اما گفت که هیچکدام از مقامهای دولتی، نردیکان ترامپ و خود رییسجمهوری، توقف تحقیقات در باره سوریه را از وی درخواست نکرده بودند. وی افزود: «در زمان دیدار با ترامپ در ۶ ژانویه، میدانستم باید جزییات جلسه را ضبط کنم، چراکه احتمال میدادم ترامپ بعدا در رابطه با مسائل مطرح شده در این دیدار دروغ بگوید. در زمان ریاستجمهوری اوباما و جورج بوش پسر، چنین کاری لازم نبود و آنها چنین کاری انجام نمیدادند.» کومی گفت: «ترامپ در دیدار ۶ ژانویه به من گفت در ازای ماندن در جایگاه ریاست افبیآی باید به من چیزی بدهی.» مدیر سابق افبی آی ادامه داد: «فکر میکنم تحقیقات در باره دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا، به ترامپ اجازه نمیداد به مسائل مربوط به ریاستجمهوری بپردازد و روی آنها تمرکز کند، لذا برای توقف این تحقیقات من را اخراج کرد.» وی همچنین اعلام کرد: «شک ندارم که روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 مداخله کرده است.»
با این حال کومی از پاسخ دادن به این سوال که «آیا اقدام ترامپ را جلوگیری از تحقق عدالت می دانید؟» در جلسه علنی پاسخی نداد و قرار شد سوالاتی که حالت محرمانه دارند در جلسهای غیرعلنی مجدداً از او پرسیده شوند. در واکنش به اظهارات کومی، «سارا سندرز»، سخنگوی کاخ سفید به اختیارات رئیس جمهوری استناد کرد اما با اینحال پرزیدنت ترامپ اعلام کرد از این اختیارات برای توقف کومی استفاده نخواهد کرد. با این حال برخی حقوقدانان در واشنگتن می گویند اختیاراتی که کاخ سفید می گوید فقط زمانی کاربری دارد که شهادت دهنده، کارمند دولت فدرال باشد. برخی تحلیلگران معتقندند اگر اظهارات کومی درست باشد، او بر خلاف قانون در روند تحقیقات اداره تحقیقات فدرال دخالت کرده است و میتواند رسوایی بزرگی برای ترامپ باشد که به روند اعلام جرم علیه اون بیانجامد. اینکه رئیس جمهوری بخواهد تحقیقاتی در حال انجام ناگهان متوقف شود، برای اعضای دموکرات کنگره از جمله «آدام شیف نگران» کننده است. شیف گفته، اگر این مسئله صحت داشته باشد، اتهام نگران کننده دیگری است که رئیس جمهوری دخالت کرده و سعی داشته مانع تحقیقات شود. پس از برکناری کومی تحقیقات پرونده فلین-روسیه در دست گروهی مستقل به سرپرستی «رابرت مولر» رئیس سابق و قابل احترام جمهوریخواهان و دموکراتها است.
منصور براتی، دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است