تله ترامپ برای ایران! | فراتاب
کد خبر: 6310
تاریخ انتشار: 26 خرداد 1396 - 19:04
هاشم کرمی

 

فراتاب - گروه بین الملل: اگر هر سیاستمدار عرب افکار سیاسی و اقتصادی ترامپ در کتاب "آمریکای زمین گیر شده" را خوانده باشد، در تعامل با وی بیشتر حذر خواهد کرد. ترامپ بدون هرگونه ملاحظه کاری و در لفافه گویی مرسوم دیپلماتیک، کشورهای عربی را متهم می کند که ضررشان برای آمریکاست و سودشان برای کشورهای دیگر! او در کتاب مزبور مثالی از کویت تحت اشغال صدام ذکر می کند و می نویسد: «زمانی که فرزندان ما مشغول آزادسازی کویت بودند، شیخ های آل صباح در بهترین هتل های پاریس سکونت داشتند. پس از پایان نبرد هم که ما کشورشان را به آنها برگرداندیم من در سفری به کویت خواهان سرمایه گذاری آنها در ایالات متحده آمریکا شدم اما آنها چنین تقاضایی را رد کردند. آنها کشورشان را مدیون ما هستند اما از سرمایه گذاری در آمریکا ابا دارند!» ترامپ در جایی دیگر از لزوم هماهنگی بین ماشین نظامی ایالات متحده با ساختار اقتصادی کشورش سخن می گوید و به وضوح ارتش آمریکا را اهرمی جهت پیش برد منافع اقتصادی کشورش می داند که باید رؤسای جمهور در زمان مناسب از آن استفاده کنند.

طی یک سال اخیر و بویژه از زمانی که دونالد ترامپ در کاخ سفید بر کرسی ریاست جمهوری ایالات متحده تکیه زده، سرعت وقایع در خاورمیانه رو به افزایش است. این افزایش سرعت هم از نظر نظامی و در ماشین جنگی فعال در سوریه و عراق واضح است، و هم از نظر سیاسی و تشکیل ائتلاف های جدید. سفر ترامپ به کشورهای عربی علاوه بر ابعاد نظامی حاوی جوانب سیاسی تاثیرگذاری نیز بود. انعقاد قراردادهای نظامی بی سابقه با عربستان سعودی و تشکیل ائتلافی برای محاصره قطر، نشانه ای بارز از میزان نفوذ ایالات متحده درکشورهای عربی است.

پیام ترامپ برای سران عرب روشن است: "اگر حمایت آمریکا را می خواهید باید به آن سود برسانید و با آن هماهنگ تر از گذشته گام بردارید." اکنون به نظر می رسد ترامپ درصدد تشکیل جبهه ای از کشورهای ریز و درشت و دور و نزدیک عربی علیه ایران است:

مرحله اول این جبهه سازی در یکدست کردن منابع و توانایی های کشورهای عربی است که هدف از فشار بر قطر نیز در این راستا قابل توجیه است. قطر اگرچه کشوری کوچک است اما جایگاه ویژه ای در جهان عرب دارد. هم از نظر توان مالی و از نظر رسانه ای، قطر جزء کشورهای قدرتمند خاورمیانه و حتی جهان محسوب می شود. در نتیجه، تشکیل یک جبهه واحد عربی در برابر ایران مستلزم همکاری قطر نیز هست. از طرف دیگر، وقایعی بی سابقه مانند حمله تروریستی به پایتخت ایران اتفاق افتاده اند که یقینا ایران را به اتخاذ رویکردهای نظامی و امنیتی جدیدی سوق خواهد داد. نتیجه این کنش و واکنش های نظامی و امنیتی، به عمیق تر شدن معمای امنیتی مابین کشورهای خاورمیانه و بویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس و همچنین تحریک پذیری و آمادگی طرفین برای درگیری نظامی منجر خواهد شد. با در نظر گرفتن این مقوله که انجام جنگی سریع و کسب پیروزی برای هیچ کدام از طرفین امکان پذیر نیست، خطرناک بودن رویه کنونی بیش از پیش نمایان می شود. ایالات متحده در نتیجه سیاست های کنونی ترامپ، علاوه بر جذب سرمایه های هنگفت کشورهای نفت خیز عرب، به افزایش سطح خطر درگیری نظامی در حوزه خلیج فارس دست می یابد که خود عاملی برای تشدید معمای امنیتی و به تبع افزایش نفوذ خودش است. اکنون با در نظر گرفتن ابعاد این روندها، دو سوال مهم نیازمند پاسخگویی هستند:

اول، آیا قطر در کنار ایران باقی خواهد ماند؟

دوم، ایران برای رهایی از تله ترامپ چه می تواند بکند؟

در پاسخ به پرسش اول، نویسنده بر این باور است که به دلیل روابط و پیوستگی های درازآهنگ و همچنین پیوندهای جغرافیایی و نظامی و مالی و فرهنگی، احتمال تغییر سیاست قطر به سوی جبهه عربی-آمریکایی بسیار بیشتر از باقی ماندن در جبهه ای است که ایران در آن حضور دارد. اگر چه قطر اکنون با اقدامات و تدابیر بازرگانی و مالی درصدد مقاومت در برابر محاصره تحمیلی کشورهای عربی است اما در نهایت بازگشت آن به جبهه مقابل محتمل تر است و سرمایه گذاری ایران نیز در این زمینه، فارغ از سود مالی موقتی که کسب می کند، مثمر ثمر به نظر نمی رسد.

در پاسخ به پرسش دوم باید گفت لزوم اعتماد به توانایی های وزارت امور خارجه و بویژه وزیر امور خارجه کنونی، برای جهت دهی به سیاست خارجی ایران برای رفع تهدیدات و اجتناب از به تله ترامپ افتادن! بیش از هر زمانی لازم و ضروری به نظر می رسد. وزارت امور خارجه ایران بدون شک با دیپلماسی با کشورهای عربی، می تواند تصویری روشن از منافع ایران در خاورمیانه بدست داده و متقابلاً تصویر روشنی نیز از منافع و خواسته های طرفین دریافت کند. تجربه دیپلماسی موفقیت آمیز در برابر کشورهای 5+1 آن هم در شرایطی که ایران از هیچ گونه حمایت جدی برخوردار نبود، اعتماد مجدد به وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی را بیش از هر زمانی ضروری می کند.

 

هاشم کرمی، مدرس علوم سیاسی در دانشگاه گرمیان عراق و عضو هیات تحریریه فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار