فراتاب - گروه اجتماعی: جناب آقای دکتر ولایتی لازم میدانم قبل از هر چیز انتصاب حضرتعالی به ریاست هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی را تبریک عرض نمایم. به عنوان فردی که بیش از بیست سال از بهترین دوران عمر خود را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج صرف نموده ام و علیرغم صدور مجوز شماره 5486/26 تاریخ 9/4/1380 وزارت علوم تحقیقات و فناوری برای استخدام در دانشگاه کردستان، در آن مقطع زمانی آگاهانه ـ حداقل از نظر خودم ـ به خاطر عمق تعلق خاطرم به مجموعه دانشگاه آزاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج را به عنوان محل خدمت خود انتخاب نمودم. علاقه مندم در ادامه این نوشتار نکاتی که فکر می کنم برای جناب عالی یا مشاورین ارشدتان مفید باشد خدمتتان بیان نمایم.
به دلایلی که در ادامه به بخشی از آنها اشاره خواهم نمود، اعتقاد دارم که با حضور جنابعالی، در صورت بکارگیری افراد دلسوز خصوصاً از بدنه دانشگاه آزاد، درک صحیح مشاورینتان از روند تغییرات به وجود آمده در تقاضای آموزش عالی، درک صحیح از ساختار مدیریت بلند مدت دوران جناب آقای دکتر جاسبی و همچنین ماموریت جناب اقای دکتر دانشجو در دوران مدیریتشان و همچنین مدیریت جناب آقای دکتر میرزاده و از همه مهمتر داشتن برنامه در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، میتوان دانشگاه آزاد را از رکود عمیق به وجود آمده نجات داد و حتی آن را در مسیری قرار داد که رشد، تعالی و توسعه کمی و کیفی را به همراه داشته باشد.
واقعیت آنست غیر از اواخر دوران مدیریت جناب آقای دکتر جاسبی، دانشگاه آزاد به صورت جدی با مشکلی بنام تقاضا جهت تحصیل در این دانشگاه روبهرو نشد. لذا دغدغه اصلی مدیریت دانشگاه، اداره نمودن دستگاه عریض و طویلی بود که تقریبا در کل کشور ریشه دوانده بود. اگرچه می توان به صورت اساسی نحوه اداره دانشگاه در این مقطع را نقد نمود، ولی اگر بیانصاف نباشیم با توجه به واقعیت های جامعه خصوصاً انتظارات صاحبان قدرت در سطح ملی، استانی و شهرستانی، جناب آقای دکتر جاسبی در ایجاد تعادل در خواسته های متعدد و گاهاً متناقض این گروه، کارنامه قابل قبولی از خود ارائه نمود. اگرچه باید اذعان نمود هرچه زمان گذشت دانشگاه بیشتر در دام سیاستورزی قرار گرفت. در آخر دوران مدیریت ایشان بود که سیاست توسعه تحصیلات تکمیلی به عنوان راهبرد کلیدی جهت مقابله با کاهش تقاضای تحصیل در دانشگاه آزاد انتخاب گردید که در جای خود میتوان نحوه اجرایی نمودن آنرا نقد و بررسی نمود.
در زمان حضور جناب آقای دکتر دانشجو، سهوی یا عمدی مجموعهای ازکارها انجام گرفت و بخشنامههایی صادر گردید که دانشگاه آزاد را وارد مرحله کمرشکنی از رکود نمود که آثار آن هماکنون نیز بر پیکره دانشگاه جاری و ساری است.
با حضور جناب آقای دکتر میرزاده به عنوان یک چهره علمی ـ سیاسی در راٌس مدیریت دانشگاه، انتظار میرفت شرایط دانشگاه به شکل چشم گیری بهبود یابد. اما به علل مختلف دانشگاه نتوانست بستر را برای اصلاح ساختاری فراهم و راهبردی مناسب با توجه به واقعیتهای آموزش عالی کشور انتخاب نماید. شاهد این ادعا نیز ادامه روند نزولی دانشگاه و تعدد بخشنامهها، دستورالعملها و اصلاح چارتهایی است که در این مدت انجام گرفته و عمر تعدادی از آنها حتی به یک ماه نمیرسد. مبانی نظری و علل کلیدی این ناکامی در صورت نیاز تشریح خواهد شد.
جناب آقای دکتر ولایتی حضرتعالی سالهای متمادی یکی از مدیران ارشد نظام بودهاید ولی شک ندارم در این مدت کوتاه که به سمت جدید منصوب شده اید از حجم مراجعات و خواستههای عجیب افرادی که هرکدام به نحوی دنبال منافعی در دانشگاه آزاد به طور عام و واحدهای دانشگاهی به طور خاص بودهاند مات و متحیر شدهاید. این در حالی است که این تیپ افراد یا اساساً متعلق به دانشگاه آزاد نیستند، یا اگر متعلق به دانشگاه هستند مطمئن باشید این بخش محدود پیامآور پیکره خدوم دانشگاه آزاد اسلامی نیستند. این گروه (بهتر است آنها را افراد سوغات بیار، زونکن بدست و بادمجان دورقابچین بنامیم) به صورت کاملا حرفهای از طریق پروندهسازی، تخریب و ارائه اطلاعات غیر واقعی، به دنبال رانتهایی هستند که عموماً لایق آن نیستند. واقعیت امر آنست که دانشگاه آزادی که جنابعالی تحویل گرفتهاید با دانشگاه آزاد یک دهه قبل با حاشیه سود بالا که با هر سبک مدیریتی بتوان آنرا اداره نمود و موفق به اجرای ماٌموریت خود باشد فاصله زیادی دارد.
جناب آقای دکتر ولایتی با مقدمهای که بیان شد و با در نظر گرفتن این واقعیت که حضرتعالی علیالقاعده در وجوه مختلف سیاسی، اقتصادی و شخصیتی نیازی به دانشگاه آزاد ندارید اما روبروی شما بیش از سی و پنج هزار کارمند، سی هزار هیات علمی و بیش از یک میلیون و پانصد هزار دانشجو قرار دارند که دغدغه اصلی آنها وضعیت کنونی دانشگاه میباشد. لازم به توضیح است که در تعداد زیادی از استانها و شهرستانها، خصوصاً استانها و شهرستانهای محروم، دانشگاه آزاد محور توسعه استان، شهرستان و منطقه مورد نظر است. لذا جامعه بطور عام و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی بطور خاص امیدوار است جنابعالی اصلاحات کلیدی با رویکرد علمی، فراجناحی و بکارگیری افراد حرفه ای را در دستور کار قرار داده و در سطوح کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برنامه مشخصی با توجه به واقعیت تحولات علم در جهان، وضعیت آموزش عالی در کشور و همچنین وضعیت دانشگاه آزاد ارائه فرمایید و از این پیکره عظیم بخواهید آنرا دلسوزانه عملیاتی نمایند و جناب عالی و تیم مورد اعتمادتان آنرا پایش نمایید.
اینجانب بر این باورم با توجه به جایگاه علمی و سیاسی و همچنین وجهه جنابعالی در مجلس، دولت و قوه قضائیه و بطور کلی جایگاه ویژهتان در حاکمیت، میتوانید با ایجاد اصلاحات ساختاری، شفاف نمودن جعبه سیاه دانشگاه آزاد برای ذینفعان و جامعه و ایجاد یک شخصیت علمی و آکادمیک مستقل برای آن در تعالی دانشگاه و تداوم بالندگی آن چهرهای موفق باشید.
اینجانب در یک کار میدانی در حد واحد سنندج و گفتگو با تعدادی از همکاران واحدهای دانشگاهی دیگر مهمترین مسائل دانشگاه آزاد و راهکارهای مقابله با آنرا مورد واکاوی قرار دادهام. با تاٌکید بر این واقعیت که این کار نیازمند تلاش جدیتر و سیستماتیک میباشد، در ادامه به بخشی از مهمترین این پیشنهادات که عمدتا جنبه کوتاه مدت دارند اشاره خواهم نمود.
لازم به ذکر است با توجه به اینکه عمده تصمیمات کنونی در واحدهای دانشگاهی با نیت صرفهجویی، توسط مدیران ارشد در سازمان مرکزی و مدیران واحدهای دانشگاهی بدون انجام کار میدانی دقیق، برای قاعده آن گرفته می شود و حداقل این احساس وجود دارد که مسئولین در این فرآیند صرفه جویی صرفا قاعده سازمان را دیدهاند و همچنین توجه به این نکته که بیشتر رشتههای دانشگاهی که اکنون دچار مشکل هستند شاکله و انباشت سرمایه دانشگاه در گذشته توسط آنها شکل گرفتهاست؛ بیشتر پیشنهادات ارائه شده عمدتاً با توجه به شرایط کنونی دانشگاه و ملاحظات فوق، جنبه مالی و ماهیت تدافعی و صرفه جویی دارد. این پیشنهادات بر این فرض اساسی پایه گذاری شدهاند که دانشگاه در اسرع وقت نسبت به اتخاذ سیاستهای مناسب در میان مدت و بلند مدت اقدام و شرایط برای بهبود واقعی فراهم خواهد شد.
- با توجه به کاهش دانشجو در واحدهای مختلف دانشگاهی انتظار میرود با استفاده بهینه از منابع انسانی موجود در دانشگاه و بکارگیری این افراد بجای افراد حقالتدریس، میزان افراد حقالتدرس به حداقل ممکن رسیده و جذب نیروی کارمندی ممنوع و در صورت نیاز با تعامل، واحدهای دانشگاهی از نیروهای هیات علمی و کارمندی همدیگر استفاده نمایند.
- پیشنهاد میگردد بیست و پنج درصد از حقالتدریس (مازاد بر موظفی) اعضای محترم هیات علمی در هر ترم، بیست و پنج درصد از حقالزحمه پایان نامه ها و بیست و پنج درصد از حق سرپرستی، مسئولیت و ماموریت کلیه عوامل دانشگاه، هر ماه کسر و در حساب بستانکاری فرد قرار گیرد. بدیهی است در صورت بهبود شرایط مالی، این بدهی به صورت یکجا یا مرحلهای متناسب با میزان بستانکاری هر فرد به آنها بازپرداخت گردد.
- با توجه به اینکه مبلغ حقالتدریس در تحصیلات تکمیلی برای همکاران دانشگاه به نسبت اساتید مدعو بسیار پایینتر است. پیشنهاد میگردد برای آن گروه از اعضای هیات علمی که امکان تدریس دروس تخصصی را دارند سقف واحدهای مازاد بر تدریسشان در حد معقولی افزایش یابد.
- کلیه اضافهکاریهای ثابت مندرج در حکم افراد دارای مسئولیت اجرایی در دانشگاه حذف گردد و همانند دانشگاههای دولتی، مزایای مدیران هیات علمی صرفاً حق سرپرستی و کسری موظفی تدریس باشد.
- خرید مرخصی در سال 1394 به بعد به هیچ وجه پرداخت نگردد.
- اضافهکاری در چارچوب ضوابط دانشگاه مدیریت گردد و معاونت اداری و مالی واحدهای دانشگاهی شرایطی را فراهم آورد که این اضافهکاری در بخش هیات علمی به صفر و در کارکنان به حداقل ممکن رسیده و در موارد ضروری عادلانه و در چارچوب مصالح عمومی دانشگاه باشد. بدیهی است سازمان مرکزی دانشگاه میتواند از ضوابط خاص خود تبعیت نماید.
- با توجه به امکان جذب دانشجو از کشورهای همجوار پیشنهاد میگردد در این ارتباط، اقدامات سازمانیافته و جدی انجام پذیرد، به نحوی که در مهر امسال حداقل در بخشی از واحدهای دانشگاهی آثار آن نمایان گردد.
در خاتمه ضمن آرزوی موفقیت جنابعالی در این عرصه بار دیگر تاٌکید مینمایم دانشگاه در میان مدت نیازمند اصلاح ساختار و در بلند مدت نیازمند تغییر در اهداف استراتژیک، ابزارها و تکنیکهای رسیدن به آن است.
دکتر هیرش اسلام پناه استاد دانشگاه
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است