تمایزات داعش با القاعده | فراتاب
کد خبر: 5769
تاریخ انتشار: 1 اسفند 1395 - 15:09
هادی چهری
داعش در مقایسه با القاعده به عنوان ثروتمندترین گروه تهدید غیر دولتی در تاریخ مدرن شناخته می شود که پیش دستی آن بر اعلام خلافت بعد از 90 سال غیبت به عنوان یکی از موارد برجسته در نظر گرفته می شود.

فراتاب گروه بین الملل: پدیده تروریسم تکفیری که با نام گروه‏هایی مانند القاعده، طالبان و اخیراً داعش پیوند خورده، امنیت کشورها و کل منطقه خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داده است. داعش به دلیل پراکندگی جغرافیایی، عملیات‏ها و فعالیت‏ها، گستردگی نظارت، نفوذ منطقه‏ای و ... تهدیدی جدی علیه امنیت ملی، منطقه‏ای و بین‏المللی شده است.  حضور آمریکا در عراق باعث ایجاد نوع جدیدی از طرفداران القاعده- هم در داخل و هم در خارج- این کشور شده است.

امروز حرکت‌هایی از نوع القاعده در منطقه وسیعی از شمال و غرب عراق و شرق و شمال سوریه در حال جریان است که چند صد بار بزرگ‏تر از هر منطقه‌ای بوده که توسط بن لادن کنترل می‌شده است و جنگجویان داعشی جایگزین القاعده به عنوان قدرتمندترین و مؤثرترین گروه جهادی در جهان شناخته شده اند. ایده القاعده و داعش حد بزرگی از وهابی‌گری را ترسیم می‌کند. داعش فرزند جنگ است اعضای آن به نظر می‌رسد با اقدامات خشونت‌بار، جهان اطرافشان را تغییر شکل دهند. نتیجه اشغال عراق در سال 2003 و جنگ در سوریه در سال 2011 حرکات مهلک آنها را شکل داد که ترکیبی سمی و قوی از باورهای مذهبی افراطی و مهارت نظامی بود. داعش در مقایسه با سایر جریانات دیگر مخصوصاً القاعده دارای ممیزات و مشخصات و به عبارتی تفاوت‌‌هایی است که تازه و جدید به نظر می‌آید و همین موارد در کشش و جذب افراد به سوی این جریان می‌تواند مؤثر واقع شود. بنا بر برخی تعابیر داعش صرفا یک گروه تروریستی نیست بلکه می شود آن را به عنوان یک شورش تمام عیار نیز به حساب آورد که البته در راستای تکامل خویش راهبرد های خاصی را در پیش گرفته است از قبیل؛ اصل غافل گیری با بهره گیری از سه گزاره تبلیغ، تطمیع و تصرف، برجسته کردن اختلافات مذهبی و قبیله ای، هدف قرار دادن ذهن و قلب مردم با حربه خشونت عریان، استفاده از راهبرد گرگ های تنها، بهره گیری از شبکه های حمایتی، استفاده بهینه از فضای مجازی.

از طرفی داعش در مقایسه با القاعده به عنوان ثروتمندترین گروه تهدید غیر دولتی در تاریخ مدرن شناخته می شود که پیش دستی آن بر اعلام خلافت بعد از 90 سال غیبت به عنوان یکی از موارد برجسته در نظر گرفته می شود. داعش در تلاش برای برقراری خلافت اسلامی در سرزمین‌های مورد ادعا و کل خاورمیانه و انتصاب خلیفه برای تمام مسلمین است. همچنین در مقایسه با القاعده که همواره جهاد فرامرزی را علیه غرب ترجیح داده، داعش الگوی جهاد درون‌مرزی را مطرح می‌کند و آن را مبنای فعالیت خود قرار داده است. راهبرد داعش برخلاف القاعده که مسیحیان و غربیان را کافر می‌خواند و هدف می‌گرفت، بر متحدین غرب، شیعیان و خاورمیانه متمرکز است. البته داعش این کار را از طریق سازوکارهای خاصی انجام می دهد و به شیوه های متفاوت و در اشکال و طرح هایی بدیع به عضوگیری و جذب افراد می پردازد که در این مورد توفیق های زیادی را هم به دست آورده است به عبارتی داعش با در پیش گرفتن این حربه ذهن و قلب مجاهدان را هدف قرار می دهد.

به نحوی می توان مظاهر پیام های تبلیغاتی داعش را در مواردی از قبیل ضرورت (تحقیر عرب های سنی  توسط رافضیان شیعی و مرتدان صلیبی و ضرورت اتحاد در مقابل آنها)، عاملیت (تشویق مسلمانان به عنوان افراد معتقد برای انجام وظیفه مذهبی، تاکید بر محرک احساسات همچون لذت همراهی و ماجراجویی)، سنخیت(استفاده از پرچم سیاه و لباس سیاه که ساخت خلافت و انجام شریعت را  تداعی می کند ) و پیروزی(نمایش پیروزی نظامی با انقیاد تحقیرآمیز دشمنان، نمایش سربریدن ها و تخریب بت ها) دانست. به عبارتی داعش با در پیش گرفتن رویکردی خاص و استفاده کاربردی از محرک هایی چون برجسته ساختن غرور اسلامی، پناه بردن به اسلام رادیکال در مواجهه با دولت ظالم، بر انگیختن حس قدرت و لذت در افراد، برانگیختن انگیزه احیای مجدد اسلامی، تجلیل از جنگ به عنوان یک ماجرای قهرمانی، کاربرد سلطه و فتح به عنوان انگیزاننده، بیان تئوری توطئه در شکست جوامع اسلامی، بهره گیری از مشوق های مالی، موجه ساختن خشونت افراطی، رمانتیسم انقلابی و ... همواره جوانان سرگشته و بی هویت را به سوی فرا می خواند و اگر نگاهی اجمالی به اعضای داعش که از 80 کشور در این جریان جمع شده اند داشت به نحوی می توان به این باور رسید که روندی که داعش در پیش گرفته است اجالتا در این زمینه موفق بوده است.

 

هادی چهری، کارشناس ارشد علوم سیاسی

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار