از داعش به داعشیسم ذهنی؛ همزیستی مرگ و زندگی در عراق | فراتاب
کد خبر: 5768
تاریخ انتشار: 30 بهمن 1395 - 19:59
آرمان سلیمی
روتین شدن خشونت و کشتار در سطح کلان اجتماعی و پایان ماکت داعش و تداوم داعشیسم در عراق از جمله مصائب بزرگ امروز عراق به شمار می رود

فراتاب - گروه بین الملل: در سال 2003 کشور عراق از شرِّ دیکتاتور و قاتل بزرگ ملت یعنی صدام رهایی پیدا کرد، اما این رهایی نتوانست چندان به مایه خیر و ثبات در این کشور منجر شود. از سال 2003 تا کنون شاهد هستیم که آفت تروریسم به شکلی مداوم در عراق در حال گسترش بوده است. در این سال‌ها انفجارها و عملیات تروریست‌ها برای شهروندان عراقی به امری روزمره و آشنا تبدیل شد و وضعیت این کشور را به سمتی برد که می‌توان از عنوان «همزیستی مرگ و زندگی» برای شهروندان عراقی سخن به میان آورد. برای تایید این مدعا کافی است به مناطقی که در شهر بغداد عملیات بمب‌گذاری انجام شده است توجه داشته باشیم؛ به وضوح خواهیم دید که هیچ نقطه‌ای از بزرگ‌ترین شهر عراق از حملات نیروهای تروریست و رادیکال مصون نمانده است.

با این وجود تهدید تروریسم و نیروهای افراطی برای حیات سیاسی و اجتماعی کشور عراق در سال 2013 با ظهور اهریمن داعش وارد فاز سازمان‌یافته‌تر و جدی‌تری شد. دولت خودخوانده اسلامی داعش، در مدت زمانی کوتاه و با بهره‌گیری از استراتژی خشونت و وحشت، موفق شد بیش از یک چهارم نواحی سرزمینی این کشور را کنترل نماید. در فاصله سال‌های 2014 تا 2017 در عراق، اگر تروریسم و خشونت در گذشته در قالب پدیده‌ای پنهان و مقطعی بود، در قامت حکومت پدیدار شد. حکومتی که دارای تشکیلات سازمان‌یافته نظامی و آموزشی بود. در سرزمین‌های تحت کنترل این نیروهای تروریستی، شهروندان و به ویژه کودکان عراقی به جای آموزش علم، اصول ترور، خشونت و آدم‌کشی را یاد گرفتند. علاوه بر این، در جریان ظهور داعش بسیاری از خانواده‌ها به صورت حداقلی یکی از نزدیکان خود را قربانی خشونت و افراط گری یافتند. در این شرایط کشور عراق در بُعد جامعه‌شناختی دو آسیب بزرگ را در سطح کلان روانشناختی جمعی متحمل شده است.

 

1.روتین شدن خشونت و کشتار در سطح کلان اجتماعی

متعاقب حضور فراگیر و همیشگی پدیده خشونت و تروریسم در عراق بعد از 2003 و جنگ فراگیر داخلی 4 ساله در این کشور بعد از ظهور داعش، اکنون جامعه عراق در سطحی گسترده خشونت را در عریان‌ترین حالت خود تجربه نموده‌اند. در واقع، جنگ و کشتار به امری عادی و قاعده‌ای جدایی‌ناپذیر برای مردمان عراق تبدیل شده است. برای بسیاری از شهروندان عراقی از دست دادن جان نزدیکان خود دیگر از حالت استثنا خارج شده و روان جمعی آن‌ها برای مرگ و دیدن صحنه‌های کشتار انسانی مهیا شده است. مجموع این شرایط، آسیبی بزرگ و جبران‌ناپذیر را بر ناخودآگاه جمعی مردم داشته است. در آینده حتی پس از پایان حکومت داعش و پاک‌سازی این اهریمن در حدود سرزمینی عراق، شاهد حضور شهروندانی هستیم که در ناخودآگاه خود خشونت را نهادینه می‌یابند. بدون تردید، در این شرایط نظام آموزشی و نهادهای آموزش اجتماعی حکومت در عراق پس از داعش، وظیفه‌ای سنگین را بر عهده دارند تا بتوانند فرآیند اصلاح ذهن و روان‌جمعی مردم عراق را پی‌گیری کنند.

 

2. پایان ماکت داعش و تداوم داعشیسم در عراق

اگر چه با آزادسازی شهر موصل در ظاهر اثری از داعش باقی نخواهد ماند، اما بدون تردید در دو سطح با تداوم حیات پدیده داعشیسم مواجه خواهیم بود. یکی ادامه فعالیت بازمانده‌های داعش به صورت زیر زمینی در عراق و دیگری بازماندن ذره‌های تفکر داعشیسم در روان مردمان تحت حکومت. بدون تردید حکومت 3 ساله داعش، موجبات ایجاد هسته‌ها و تشکیلات زیرزمینی را در سال‌های بعد از پایان افسانه داعش در عراق و سوریه در پی خواهد داشت. در نتیجه کشور عراق بعد از آزادسازی موصل به مراتب بیش از سال‌های قبل از 2014 در معرض تهدیدات حملات انتحاری و تروریستی قرار خواهد داشت. باید به این واقعیت نیز توجه داشت که این نیروها در نتیجه حضور در ساختار حکومتی و حضور مداوم در جبهه‌های نبرد نظامی، نسبت به سابق از تجربیات بسیار بالاتری برخوردار هستند.

در بُعدی دیگر آن‌چه بسیار مهم است بازماندن اندیشه داعشیسم در اذهان قربانیان ذهنی ظهور پدیده داعش می‌باشد. بدین معنی که بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان با اجبار در دستگاه حقیقت‌ساز جهادی خلافت ابوبکر بغدادی آموزش دیده‌اند. در حالتی حداقلی حتی اگر تا 5 درصد از این افراد در ناخودآگاه خود تحت تاثیر آموزه‌های توام با قتل، کشتار و خشونت این گروه تروریستی قرار گرفته باشند، می‌توان جمعیتی چند هزاری از نسل جدید را در عراق بعد از داعش متصور شد که داعشیسم را در سطح ذهنی و عینی ترویج می‌کنند. مجموع روند مورد بحث، این ضرورت را برای حاکمان سیاسی کشور عراق ایجاد کرده است که بعد از آزادسازی کامل عراق از وجود اهریمن داعش، دو مساله را به طور جدید در دستور کار قرار دهند. یکی آغاز عملیات تجسس برای نابودسازی هسته‌های داعش در عراق و دیگر برنامه‌ریزی کلان آموزشی و فرهنگی برای زدودن بازمانده‌های داعشیسم در تفکر شهروندان. هر چند باید توجه داشت که متحقق شدن این دو امر نیازمند راه‌حل‌ها و بهره‌گیری از ابزارهای خاص خود است که در نتیجه کارهای کارشناسی و تخصصی قابل تحقق می‌باشد. در پایان می‌توان ابراز داشت که آغاز عملیات آزادسازی موصل در اکتبر 2016، سرآغاز فصلی نو برای مقابله تروریسم و داعشیسم در عراق و حتی در سطح منطقه است.

 

 

آرمان سلیمی عضو شورای نویسندگان فراتاب

منبع: الوفت

نظرات
آخرین اخبار