فراتاب_ گروه سلامت: سیکل قاعدگی به مجموعه ای از تغییران هورمونی گفته می شود که در بدن اتفاق می افتد و باعث تغییرات فیزیکی و روانی در پستانداران و انسان می شود. بعضی از حیوانات مانند" خرگوش خونریزی قاعدگی رو تجربه می کنند.
طول هر دوره قاعدگی از اولین روز شروع خونریزی تا اولین روز شروع خونریزی دوره بعد محاسبه می شود. این دوره به طور متوسط بین ۲۱ روز تا ۳۵ روز در افراد متفاوت متغیر است. این تغییرات از بلوغ شروع شده و تا یائسگی ادامه دارد. اولین قاعدگی (Mens) در سن ۸ تا ۱۶ سالگی اتفاق می افتد و منارک نامیده می شود
یائسگی در مردان: مردان نیز مانند زنان دارای هورمونهای هیپوفیزی و هیپوتالاموس بوده و دوره های قاعدگی و یائسگی را تجربه میکنند ود این بین بیضه ها اعمالی مشابه تخمدانها در زنان انجام می دهند. در آقایان تمام حالات روحی و جسمی با شدت و زمان متفاوت ایجاد خواهد شد .
چرخه هورمونی سیکل قاعدگی
سیکل قاعدگی تحت تاثیر و همکاری متقابل بین هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدانها و اندومتر (دیواره داخلی رحم) بوجود می آید. همانطور که می دانید هیپوفیز و هیپوتالاموس بافت مغزی محسوب می شوند و فرمان برای تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی و یائسگی توسط مغز صادر خواهد شد
- هیپوتالاموس در کف بطن سوم مغزی قرار دارد و مسئول ترشح پنج هورمون می باشد که یکی از این هورمونها آزاد کننده گنادوتروپین ها یا GnRH می باشد. این هورمون بر روی هیپوفیز تاثیر گذاشته و باعث تولید و ترشح گنادوتروپین ها یا lH وFSH می شود. هورمون های هیپوفیزی بر روی تخمدانها اثر می گذارد. هورمون های استروئیدی تخمدانها با یک اثر فیدبک منفی باعث تعدیل هورمونهای LH وFSH خواهند شد.
- در تخمدانها بر اثر این جریان پالسی هورمونهای مغزی سه مرحله اتفاق می افتد
۱.فاز فولیکولر
۲.فازتخمکگذاری
۳.فاز لوتئال
در فاز اول یا فولیکولر در تخمدانها که در جنینی آغاز می شود و متوقف شده در زمان بلوغ دوباره ادامه می یابد. در این مرحله سلولهای تخمدانی فقط به هورمون FSH پاسخ می دهند.
در مرحله تخمک گذاری هورمون استروژن با غلظت بالا باعث ترشح سریع و ناگهانی LH شده و تخمکگذاری ۲۴ تا ۳۶ ساعت بعد انجام خواهد شد.
در فاز لوتئال پروژسترون تولید شده باعث تکامل و آماده سازی اندومتر برای کاشته شدن نطفه، مهار رشد فولیکولهای دیگر، افزایش درجه حرارت پایه بدن و افزایش میل جنسی می شود.
اتفاقاتی که در اندومتر یا بافت داخل رحم ایجاد میشود:
۱.خونروش یا رگل
۲.فازتکثیری
۳.فازترشحی
از روز دوم تا سوم قاعدگی اندومتر شروع به بازسازی می نماید و تا روز ۵ الی ۶ ضخامت آن به یک میلیمتر می رسد و در روز ۲۲ و ۲۳ قاعدگی به ۵ تا ۷ میلیمتر می رسد در این مرحله اندومتر از ۳ ناحیه مشخص تشکیل شده است:
۱.ناحیه بازال مجاور اندومتر
۲.ناحیه اسفنجی در وسط
۳.ناحیه متراکم درسطح
ناحیه اسفنجی و متراکم قسمت فونکسیونل اندومتر را تشکیل می دهند و در هر دوره قاعدگی دچار نکروز و ریزش می شود.
این تغییرات در اندومتر چنان مشخص و ثابت است که می توان از طریق بیوبسی با دقتی در حدود ۱ تا ۲ روز به زمان قاعدگی پی برد.
قاعدگی بدون تخمک گذاری: تحت تاثیر هورمونها مخصوصا استروژن فولیکولها رشد کرده تا اواسط سیکل قاعدگی و بعد از آن بعلت قطع استروژن فولیکولها دژنره و چروکیده شده و از بین می روند.
این حالت بیشتر در دو سال اول بعد از منارک (اولین قاعدگی در دختران) و یا دو سال مانده به مونوپز (یائسگی) ایجاد می شود.
از ویژگیهای سیکل های بدون تخمک گذاری:
۱.عدم وجود فاز ترشحی در اندومتر
۲.عدم درد قاعدگی
۳.سایر علائم قاعدگی
نکته:آنچه مدت سیکل قاعدگی را تعیین می کند طول فاز پرولیفراتیو یا فولیکولر می باشد.
تشخیص تخمک گذاری:
۱.درد تخمک گذاری: در بسیاری از زنان ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل یا بعد از تخمک گذاری درد گنگ و مبهمی در زیر دل و یا ناحیه ژنیتال و لگن احساس میکنند.
۲.افزایش ترشحات واژینال
۳.ترشحات خونی ناشی از تخمک گذاری
۴.تغییر در درجه حرارت بدن: یک تا چهار روز پس از تخمک گذاری درجه حرارت بدن نیم درجه سانتیگراد افزایش می یابد
۵.وجود اندومتر ترشحی در بیوبسی قویا مشخص کننده تخمک گذاری می باشد
۶.تغییرات دهانه رحم یا سرویکس
۷.اندازه گیری پروژسترون سرم بیش از ۲ تا ۳ ng/ml در فاز لوتئال دال بر تخمک گذاری و حضور جسم زرد است.
یائسگی با قطع هورمونهای جنسی شروع می شود
علائم روحی وروانی قاعدگی :
با قطع هورمونهای lh و fsh و متعاقب آن قطع استروژن و پروژسترون دیواره رحم یا اندومتر نکروز شده و ریزش ایجاد شده به صورت خونریزی نمایان می شود. این قطع هورمونها باعث عصبانیت، کسالت، بدحالی، افسردگی، ادم بافتی، اضافه وزن بیشتر از ۴ کیلو و... می شود.
ثریا مردانپور
عضو گروه علمی و پزشکی فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
