آفریقا؛ بازار بِکری برای ایران | فراتاب
کد خبر: 5667
تاریخ انتشار: 17 بهمن 1395 - 23:25
آفریقا به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین قاره جهان بعد از آسیا دارای ظرفیت های بلقوه زیادی برای کشورهای جهان و به خصوص کشورهایی مانند ایران می باشد

به گزارش فراتاب آفریقا به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین قاره جهان بعد از آسیا دارای ظرفیت های بلقوه زیادی برای کشورهای جهان و به خصوص کشورهایی مانند ایران می باشد که تلاش دارند به دنبال بازارهای جدیدی برای محصولات خود باشند. این قاره به دلیل داشتن معادن زیرزمینی غنی و نیروی کار ارزان قیمت همواره مورد توجه کشورهای جهان بوده که تلاش کنند با سرمایه گذاری و استفاده از نیروهای کار بومی گامی رو به جلو در جهت پیشرفت اقتصاد خود برداردند. در این میان کشورهای آفریقایی نیز با توجه به نیاز مبرم این کشورها به منابع مالی برای رشد و توسعه کشورها از ورود سرمایه به کشور خود استقبال می کند. کشورهای آفریقایی، به طور کلی کشورهایی در حال توسعه هستند. برای مثال در بخش کشاورزی و براساس آمار حدود 80 درصد از زمین های قابل کشت، در این قاره هنوز کشت نشده است و در زمینه کالاهای مصرفی این عقیده در میان برخی از اقتصاددانان وجود دارد که این قاره برخلاف سایر نقاط جهان بازار قابل توسعه و اشباح نشده ای دارد تا جایی که قرن آینده را قرن آفریقا نامیده اند.

در کنار این مسائل برخی سو برداشت ها در مورد آفریقا دیده می شود. شاید عجیب باشد اما برخی از افراد آفریقا را به عنوان یک کشور در ذهن خود مجسم می کنند. در واقع آفریقا یک قاره با بیش از یک میلیارد جمعیت پرجمعیت ترین منطقه جهان بعد از آسیا به حساب می آید. برخلاف تصور بسیاری از افراد آفریقا تماما بیابانی نیست و بخش های کوچکی از آفریقا بیابانی به حساب می آید. به غیر از صحرای بزرگ آفریقا در شمال این قاره و بیابان نامیب در جنوب غربی این قاره بیشتر مساحت آفریقا را کوهستان و زمین های مسطح تشکیل می دهند. در مرکز آفریقا نیز جنگل های بارانی و استوایی وجود دارد.

بسیاری از مردم معتقد هستند که آفریقایی ها در کلبه های کوچکی که از گِل ساخته شده زندگی می کنند اما این موضوع به طور کامل بی اساس است. در صورتی که تصاویر پایتخت های آفریقایی را در اینترنت جستجو کنید ممکن است از دیدن آسمانخراش ها و خانه های مدرن تعجب کنید. شاید در برخی از روستا ها قبایل در کلبه زندگی کنند اما بیشتر مردم در شهر ها و خانه های مدرن زندگی می کنند و بخش قابل توجهی از شهرهای آفریقا چهره ای غربی پیدا کرده اند.

علیرغم بی ثباتی سیاسی و فقری که به دلیل جنگ های داخلی متعدد، استبداد و سابقه استعمار این قاره توسط قدرت های بزرگ به وجود آمده برخی از کشورهای آفریقا با سرمایه گذاری های صحیح و برنامه ریزی نتایج خوب و گاها غیرمنتظره ای از نظر اقتصادی به دست آورده اند. آفریقای جنوبی را می توان سرآمد کشورهای آفریقایی دانست که از نظر رشد صنعتی و اقتصادی و استاندارد های زندگی وضعیت بسیار خوبی را دارد. حضور این کشور در گروه اقتصادی G20  و پیمان اقتصادی بریکس (BRICS) در کنار کشورهای روسیه، برزیل، هند و چین را می توان نشانه ای از قدرت اقتصادی این کشور دانست.

کشورهایی دیگر قاره آفریقا مانند غنا، کنیا، کامرون و مصر، دیگر کشورهای آفریقائی هستند که پیشرفتهای قابل ملاحضه اقتصادی داشته‌اند. نیجریه صاحب یکی از بزرگ‌ترین ذخایر ثابت شده نفت در جهان است و ضمن داشتن یکی از سریعترین اقتصادهای در حال رشد در جهان، بیشتر جمعیت را در میان کشورهای آفریقایی دارد. از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵، رشد اقتصادی با متوسط ۵٪ در سال ۲۰۰۵، به اوج خود رسید. برخی دیگراز کشورهای این قاره رشد اقتصادی بیش از 10 درصد را داشته‌اند، به خصوص آنگولا، سودان و گینه استوائی، که هرسه کشور اخیراً شروع به استخراج ذخایر نفتی خود کرده‌اند. کنیا رشد اقتصادی 6 درصدی در سال 2016 ثبت کرده که علیرغم کاهش 0.8 درصد نسبت به سال 2015 بازهم رقم خوبی برای اقتصاد این کشور می باشد.

علیرغم تمامی این نکات مثبتی که در زمینه ارتباط با کشورهای آفریقایی از نظر تجاری و اقتصادی وجود دارد شاهد این موضوع هستیم که ایران نتوانسته برخلاف سایر کشورهای منطقه از این پتانسیل جذاب و کارآمد در اقتصاد خود استفاده کند و در عمل سایر کشورهای منطقه خاورمیانه که رقبای ایران به شمار می روند توانسته اند از نظر سیاسی و اقتصادی در قاره آفریقا نفوذ کنند.

با نگاهی به آمار گمرک در 6 ماهه نخست سال 95، این نکته مشاهده می شود که در میان کشورهای قاره آفریقا تنها مصر توانسته در میان مقاصد عمده صادرات محصولات ایرانی جای بگیرد و میزان صادرات به سایر کشورهای آفریقایی همچنان کم و ناچیز است. براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران،  این کشور در 6 ماهه نخست سال 95 در حدود 109 میلیون دلار برای واردات محصولات ایرانی هزینه کرده و این درحالی است که در شش ماهه اول سال 94 این میزان در حدود 177 میلیون دلار بوده که نشان از کاهش صادرات ایران به این کشور استراتژیک در قاره آفریقا دارد. ترکیه نیز نقش خود را در قاره آفریقا بیش از هر زمان دیگری بیشتر کرده و صادرات ترکیه به آفریقا از 1.5 میلیارد دلار در سال 2001 به حدود 20 میلیارد دلار در سال رسیده است.

از نظر سیاسی نیز تعداد سفارتخانه های ایران در آفریقا نسبت به سایر کشورهای منطقه کمتر است. ایران در 21 کشور آفریقایی سفارتخانه دارد و ترکیه به عنوان یکی از رقبای منطقه ای ایران 35 سفارتخانه در کشورهای مختلف آفریقایی دارد که نشان از اراده این کشور برای توسعه روابط اقتصادی خود با کشورهای آفریقایی دارد. در مقابل ایران علیرغم تعداد زیاد توافقنامه های اقتصادی خود با کشورهای آفریقایی هنوز نتوانسته بسیاری از این موافقتنامه ها را به مرحله اجرا در بیاورد و همین امر باعث بدبینی طرف های آفریقایی به ایران و رفتن به سوی کشورهای رقیب ایران مانند ترکیه و عربستان سعودی است.

دلایل مختلفی را می توان در مورد علت عقب ماندگی ایران از رقبای منطقه ای خود در آفریقا دانست اما می توان اقتصاد وابسته به نفت را یکی از دلایلی دانست که باعث کم شدن انگیزه برای حضور در بازار آفریقا شده است. در واقع ایران به دلیل وابستگی به درآمد های نفتی چندان نیازی به حضور در آفریقا و سرمایه گذاری در این قاره نمی بیند این درحالی است که ترکیه به دلیل وابستگی به صنعت توریسم و صنایع متمرکز بر خدمات و صادرات کالا، نیاز به یافتن مشتریان تازه برای اقتصاد خود از طریق سرمایه گذاری در بازار پر سود آفریقا را همواره احساس می کند. ضمن اینکه نباید از حضور تاریخی ترکیه در آفریقا و به خصوص در شمال این قاره در زمیان امپراطوری عثمانی غافل شد.

دولتی بودن بخش بزرگی از اقتصاد ایران باعث غفلت اقتصاد ایران از برخی از بازارهای جهانی شده و آفریقا نیز یکی از این بازارها است که در طول تاریخ با کم توجهی از سوی ایران رو به رو بوده و متاسفانه بخش خصوصی نیز اراده کافی را برای حضور در بازار آفریقا ندارد. شاهد این مدعا تعداد بسیار کم اتاق های مشترک بازرگانی بین ایران و سایر کشورهای آفریقایی است. در واقع به غیر از شورای همکاریهای اقتصادی ایران و آفریقا اتاق بازرگانی مستقلی بین ایران و کشورهای آفریقایی وجود ندارد وهمین امر باعث دور شدن بازرگانان ایرانی از بازارهای آفریقا شده است. در مقابل کشورهای منطقه خاورمیانه با تمرکز بر ویژگی ها و شباهت های فرهنگی و زبان خود با کشورهای آفریقایی تلاش کرده اند که بازارهای جدیدی را برای بازرگانان خود در این قاره تعریف کنند. حضور پررنگ تجار لبنانی در مناطق غرب آفریقا، سرمایه گذاری عظیم چینی ها در بخش نفت و گاز کشورهایی مانند نیجریه و آنگولا  و حضور سیاسی و فرهنگی کشورهایی مانند عربستان و قطر در شرق این قاره را می توان نمونه ای از این تلاش ها دانست که تا حد بسیاری موفقیت آمیز بوده است.

با توجه  سیاست های دولت یازدهم در مورد تغییر نگاه اقتصادی و سیاسی از آمریکای جنوبی به سایر نقاط جهان، آفریقا می تواند به عنوان یک گزینه مناسب برای جایگزینی به جای منطقه آمریکای لاتین مطرح شود. نزدیکی فرهنگی و جغرافیایی قاره آفریقا با ایران در مقایسه با آمریکای جنوبی نشان از برتری ژئوپولتیکی و به صرفه بودن اقتصادی قاره آفریقا نسبت به آمریکای جنوبی دارد. با توجه به این موارد، آفریقا  می تواند به عنوان منطقه ای مناسب برای سرمایه گذاری از سوی ایران مطرح شود و اقتصاد ایران با توجه به بازگشت دوباره به صحنه جهانی بعد از تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای می تواند به آفریقا به عنوان سکوی پرتابی برای اقتصاد خود استفاده کند. حضور نیروی کار ارزان در این قاره می تواند به عنوان یک امتیاز برای سرمایه گذاران و صاحبان صنایع در ایران مطرح باشد و بخش خصوصی ایران در صورتی که واقعا اراده برای سرمایه گذاری گسترده داشته باشد می تواند از حضور در قاره آفریقا نهایت استفاده را ببرد.

منبع: عصراقتصاد

نظرات
آخرین اخبار