آیا کردستان عراق به سمت جنگ داخلی حرکت می کند؟ | فراتاب
کد خبر: 5653
تاریخ انتشار: 16 بهمن 1395 - 14:44
تحلیل المانیتور:
مبارزه علیه دولت اسلامی (داعش) در موصل موجب غفلت از مشکلات داخلی منطقه ی کردستان عراق شده است؛ این امر می تواند در آینده، بر ثبات پسامنازعه در عراق تاثیرگذار باشد.

فراتاب- سرویس ترجمه: مبارزه علیه دولت اسلامی (داعش) در موصل موجب غفلت از مشکلات داخلی منطقه ی کردستان عراق شده است؛ این امر می تواند در آینده، بر ثبات پسامنازعه در عراق تاثیرگذار باشد. تنها در چند ماه اخیر، شاهد ترور یک روزنامه نگار کرد، قتل یک دانشجو، تهدید به مرگ یکی از نمایندگان زن پارلمان، بمب گذاری دفتر حزب کردهای ایران که منجر به کشته شدن 7 نفر و یک سری حملات تروریستی خنثی شده در استان سلیمانیه، بوده ایم. این حوادث همزمان با تظاهرات کارمندان دولت برای عدم پرداخت حقوقشان، عملکرد نامناسب پارلمان کردستان، افزایش شمار پناهندگان و افراد بی خانمان داخلی، گسترش درگیری بین پ ک ک و ترکیه و حملات هوایی این کشور بر پ ک ک در شمال عراق رخ داد.

مجموعه ی این اتفاقات نه تنها بسیاری از دستاوردهای حکومت منطقه ای کردستان را که از سال 2011 حاصل شده بود، زیر سوال برده بلکه سبب مهاجرت شمار زیادی از مردم منطقه به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی و درگیری های داخلی شده است. کردستان عراق بعد از شکست داعش به جای این که بر میزان استقلالش بیفزاید، به لحاظ سیاسی و خودمختاری دچار ضعف شده و بر میزان منازعاتش افزوده شده است. کردستان عراق از سال 2014 صادرات را در اقتصادش راه اندازی کرد، اما در حال حاضر اقتصاد این منطقه وضعیت خوبی ندارد. حکومت اقلیم کردستان بیش از 22 میلیارد دلار بدهی دارد. میزان دسترسی به انرژی برق در این منطقه به گونه ای است که 4 ساعت در روز به برق دسترسی ندارند. ده ها هزار جوان از این منطقه مهاجرت کردند. بخش انرژی در منطقه ی کردنشین به لحاظ سیاسی و قانونی تضعیف شده است. اگرچه صادرات نفت در منطقه ی اقلیم کردستان عراق در روز به 600.000 بشکه می رسد، اما این صادرات هم چنان به ترکیه و تا حدود زیادی به منابع کرکوک (منطقه ای که هنوز هم مورد مناقشه بوده و متعلق به کردستان عراق نیست) وابسته است. در نتیجه کمپانی های نفتی بین المللی، 19 حوزه ی نفت خیز در منطقه ی کردستان عراق را رها کرده اند که از آن جمله می توان به خروج اکسون موبیل از سه حوزه ی نفتی اشاره کرد.
ایمیل های رد و بدل شده بین مقامات کردستان عراق و ترکیه که توسط ویکی لیکس افشا شدند، منجر به افزایش بحران مالی و عواقب ناگوار سیاسی گردید. به باور برخی از کردها، تلاش مقامات اقلیم برای اخذ کمک مالی 5 میلیون دلاری از آنکارا و سهیم کردن ترکیه در بخشی از میادین نفتی این منطقه می تواند به بهبود اوضاع اقتصادی اقلیم کردستان مساعدت نماید. در مقابل برخی از کردها از جمله نمایندگان در اربیل با طرح مذکور مخالفت کرده و موافق واگذاری و فروش مناطق کردنشین به ترکیه نیستند. مقامات عراقی در بغداد نیز به طرح فوق واکنش منفی نشان داده اند و استدلال می کنند که اقلیم کردستان واجد حق قانونی برای فروش اراضی به ترکیه نیست.
گسترش نفوذ پ ک ک در شمال عراق نیز متاثر از این بحران هاست و جنگ قدرت را در میان کردها تقویت می کند. در حال حاضر پ ک ک علاوه بر موقعیتی که در کوه های قندیل دارد، در کوه های سینجار نیز به منظور حمایت از ایزدی ها در مقابل داعش و کنترل این نقطه ی استراتژیک حضور پر رنگ دارد. در حالی که اتحادیه ی میهنی کردستان و حزب گوران از پ ک ک حمایت می کنند، مقامات حزب دموکراتیک کردستان به تلاش برای اخراج پ ک ک از سینجار متهم شده اند. آنکارا هشدار داده است در صورتی که پیشمرگه ها موفق به بیرون راندن پ ک ک از سینجار نشوند، در فصل بهار در این منطقه دخالت خواهد کرد. اگرچه مردا کاراییلان رهبر پ ک ک اخیراً گفته است که نیروهایش آماده ی خروج از سینجار هستند، اما به نظر می رسد که گروه های وابسته به پ ک ک در این منطقه باقی بمانند. انشعابات بین گروهی که در شمال عراق از حزب دموکرات کردستان حمایت می کنند و کسانی که با آن ها مخالفت می کنند، به وضوح قابل مشاهده است. نگرانی هایی در خصوص امکان ظهور جنگ داخلی در کردستان وجود دارد.
در واقع، تصور منازعه ی داخلی و عدم ثبات داخلی میان کردها مشکل است. اوضاع کردها نسبت به سال های جنگ داخلی (1994تا1998) بهبود یافته است. منطقه ی کردستان به عنوان بخشی از دولت فدرال عراق از لحاظ اقتصادی و سیاسی در عرصه ی بین المللی به رسمیت شناخته شده است و به عنصر کلیدی و مهمی در سطح محلی برای مبارزه با داعش تبدیل شده است. اگرچه احزاب کردی با هم اختلافاتی دارند اما در واقع آن چه که برای مقامات اقلیم کردستان خطرناک به نظر می رسد خشونت پایداری است که دامنگیر منطقه شده نه اختلاف بین احزاب. به علاوه احزاب کرد عراقی بسیار آسیب پذیر شده اند و برای به چالش کشیدن حزب دموکرات کردستان متکی به مسعود بارزانی اند، حتی اگر به لحاظ سیاسی با وی مخالف باشند.
با این حال بخشی از بحران کنونی خارج از کنترل دولت منطقه ای کردستان و متفاوت با شرایط حاکم بر جنگ داخلی کردها نیست. در عین حال کردستان عراق علی رغم برخورداری از پناهگاه های امن بین المللی، به لحاظ سیاسی و اقتصادی بی ثبات است. عقب نشینی بغداد از شمال عراق در جنگ خلیج فارس(1990) و دسته بندی های بین المللی علیه عراق به کردستان عراق این امکان را داد که به کارمندان حقوق بپردازد، خدمات ارائه دهد و هزاران نفر از پناهندگان کرد را اسکان داده و روستاهای ویران شده طی عملیات انفال توسط صدام را بازسازی کند. اگرچه برخی از تجار کرد از طریق پیوندهایی که با احزاب سیاسی داشتند، توانستند به منافع اقتصادی دست یابند اما در واقع اکثریت کردها در فقر ماندند و متکی به کمک های بین المللی بودند.
به علاوه اختلاف بر سر قدرت بین اتحادیه ی میهنی و حزب دموکرات کردستان در سطح رهبری و منابع و درآمد چشمگیر و مشهود بود. این تنش ها به احزاب رقیب کرد در ترکیه و ایران از جمله پ ک ک نیز سرایت نمود. برای مثال در آن زمان حزب دموکرات کردستان برای مهار موج شورش های پ ک ک در جنوب شرقی ترکیه و تضمین درآمد قاچاق در مرز هابور، وارد مذاکرات تجاری و امنیتی با ترکیه شد. در واقع ترکیه طی سال های 1992تا 1997 یک سری عملیات موسوم به steel1 و عملیات چکش برای کنترل اقدامات پ ک ک را در مرزهای مشترک انجام داد. در مقطعی، مداخلات ترکیه منجر به ورود 35.000 نیرو به 37 مایلی داخل منطقه کردستان کرد. اتحادیه ی میهنی کردستان حمایت ایران و پ ک ک را دارا بود. به علاوه گروه های اسلامی از این زمان به بعد بود که شکل بی ثبات و رادیکال به خود گرفتند. از جمله پیشگامان این گروه می توان به انصارالاسلام اشاره نمود. این نمونه ها در منطقه کردستان تکرار شدند. حتی اگر مقامات اقلیم کردستان و احزاب کردی بتوانند خود را از درگیری های داخلی برهانند، سایر گروه ها ممکن است نتوانند از وضعیت دولت ضعیف عراق، جمعیت خشن و بی ثباتی اداری آن سود ببرند. علاوه بر این، تا زمانی که حکومت اقلیم کردستان به آنکارا وابسته باشد، مسئله ی کرد در ترکیه حل نشده باقی می ماند، کردها در سوریه خواستار خودمختاری خواهند بود و پ ک ک دایره ی نفوذش را گسترش می دهد و حکومت اقلیم کردستان از مسئله ی فرامرزی پ ک ک متاثر خواهد بود. در واقع پ ک ک تلاش خواهد کرد تا از شرایط رشد فضای سیاسی در اقلیم بهره برده و خود را در این منطقه به عنوان یک حزب ناسیونالیست خودمختار معرفی کند. پ ک ک و سایر گروه های افراطی برای دولت های منطقه ای از جمله ایران که بدنبال مقابله با قدرت یابی حزب دموکراتیک بارزانی و ترکیه است، سودمندند.
این تنش ها بدون نظارت منجر به تضعیف رشد اقتصادی و ثبات داخلی در منطقه کردستان (حتی پس از آزادی کردستان) خواهد شد و بر توانایی دولت منطقه ای کردستان تاثیر خواهد گذاشت. باید توجه جدی تری به تقویت نهادهای دولتی در عراق از جمله تاسیس ادارات و وزاتخانه ها در سطح استانی و حکومت اقلیم، تنوع بخشی به بخش اقتصاد، تعدیل درآمد بین بغداد و اربیل، امنیت مرزی و روابط بین آنکارا، بغداد و حکومت اقلیم کردستان مبذول شود. مسئله پ ک ک در شمال عراق نیز نیازمند در پیشگیری روش هایی موثر برای ایجاد آتش بس با آنکارا و حل و فصل مسائل کردها در ترکیه و سوریه است.

 

 منبع: al-monitor.com

بازگردان به فارسی: راحله چترسفید، کارشناس ارشد روابط بین الملل و عضو شورای نویسندگان فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.

نظرات
آخرین اخبار