فراتاب: نیمی از ایران درگیر برف و کولاک. موج های بارشی روزهای اخیر سبب شده تا بسیاری از شهرهای شمالی و نیمه غربی ایران درگیر برف، سرما و یخبندان شوند و با مشکلات آن دست و پنجه نرم کنند. از شهرهای مختلف درگیر برف سنگین زمستانی خبر می رسد که انسداد راه‌های روستایی، گرفتار شدن مردم در برف و کولاک وقطع شدن آب و برق در برخی نقاط، شرایط ویژه ای را در شهرهای استان های ایلام، قزوین، لرستان، همدان، کرمانشاه و ... رقم زده است. اما در میان همه اخبار ناخوشایند از تبعات بارش سنگین برف، مرگ کولبران در ارتفاعات غرب ایران بسیار تاسف آور بود. از سردشت خبر رسیده که تاکنون 4 کولبر در برف سنگین روزهای اخیر غرب کشور و زیر آوار بهمن، جان سپرده اند. کولبرانی که زندگی روی لبه تیغ را همیشه تجربه کرده اند و این بار برف، جان آن‌ها را گرفته است.

مرگ غم انگیز

خبرگزاری مهر گزارش داد که بر اثر ریزش بهمن در منطقه سرچشمه قره دان از روستای بیوران علیا سردشت، سه نفر کولبران منطقه جان خود را از دست دادند. این حادثه که حوالی ساعت ۲۱ شنبه شب رخ داده است، طی آن ۱۲ نفر از مردم منطقه زیر برف گرفتار شدند که با آغاز عملیات امداد و نجات با استفاده از یک قلاده سگ زنده یاب، ۶ نفر زنده از زیر برف بیرون کشیده شده ولی سه نفر دیگر در زیر بهمن گرفتار هستند. تعدادی از اهالی روستاهای منطقه آمادگی خود را جهت نجات کولبران گرفتار در برف اعلام کردند و تعدادی دیگر نیز از ساکنین روستا راهی قه ردان بیوران علیا شدند. این جست و جوها در نهایت منجر به پیدا شدن پیکر یکی دیگر از کولبران شد تا شمار کولبران جان باخته در برف سردشت به چهار نفر برسد و احتمالا دو کولبر دیگر نیز جان خود را در برف اخیر از دست داده اند. کولبران، افراد دردکشیده ای هستند که شب و روز برای به دست آوردن تکه نانی حلال با رنج و تلاش خويش و با اتکا به زور بازو در مناطق مرزی کردستان امرار معاش می‌کنند. به عبارت ديگر، کولبران در مقابل مزد معین کالایی را از آن سوی مرز به این سمت مرز بر دوش خود حمل می‌کنند. اکثریت این افراد در مناطقی زیست می کنند که در آن هیچ صنعت یا کارخانه ای وجود ندارد و فقدان کار موجب روی آوردن آنان به کولبری شده است. زندگی در شرایط سخت، عادت همیشگی آن‌هاست و اکنون در برف سنگین بهمن ماه 95، تعدادی از آن‌ها طعم مرگ را در راه‌های صعب العبور غرب ایران چشیده اند.

جوانان، قربانی کولبری

عمده تمرکز فعالیت کولبران به مناطقی همچون استان آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه معطوف می‌شود که بخش قابل توجهی از فعالیت کولبری به نقاط غیر رسمی گمركی گره خورده است. به این ترتیب که کالای مورد نظر که طبق تعریف دولت،قاچاق محسوب می شود از سوی کولبران جابه‌جا و منتقل می‌شود. حمل کالاها و محصولات قاچاق و غیر مجاز از قبیل کولبرها و حمل با حیوان بارکش از مناطق صعب العبور مرزی به محدوده داخل شهرها و روستاهای مرزی، یکی از شیوه های مرسوم قاچاقچیان کالا برای نقل و انتقالات اقلام مورد نظرشان محسوب می شود.طبق برآورده های انجام شده،عمده افراد فعال در این شغل کاذب از میان اقشار جوان و جویای کار است که با دغدغه های معیشتی مواجه هستند و البته بعضا ارزیابی ها موید فعالیت افراد در گروه های سنی 13 تا 60 سال نیز در شغل کولبری است. بیشترین مخاطرات نیز متوجه همین قشر کم سن و سال است و در حادثه برف اخیر نیز کولبرانی که جان خود را از دست دادند، سن کمتر از 30 سال داشتند.اساسا فعالیت کولبری با دشواری ها و خطرات خاص به خود همراه است که ریسک بسیار بالایی را می طلبد زیرا در هر لحظه ممکن است فرد با یک خطا،تعلل جان خویش را در مناطق صعب العبور از دست بدهد.

میل به کار پرخطر

اجبار،ناچاری و استیصال برای کسب درآمد، مهم‌ترین عوامل رشد فعالیت کولبری است و کولبران در شرایطی سخت، دست به این کار می زنند. از سویی سودهای کلان به جیب افراد قاچاقچی می‌رود و از آن سو این کولبران هستند که با حداقل سود،به چنین فعالیت‌هایی مبادرت می ورزند.علی‌رغم مشقت های بسیاری که کولبران با آن مواجه هستند، قاعدتا هر آنچه رونق و جابجایی و مراودات اقتصادی و کالاهای وارداتی و صادراتی با افزایش و رونق بیشتری همراه شود، به همان میزان کسب درآمد کولبران نیز ارتقا می یابد.یکی از اقداماتی که در دولت های گذشته در دستور کار قرار گرفت، به تعریف و پیش‌بینی مناطقی تحت عنوان آزاد برای تسهیل امر مراودات اقتصادی و اشتغالزایی در مناطق محروم مرزی معطوف می شد. با این حال هنوز اقدام چندانی در این حوزه صورت نگرفته و این مساله توام با فعالیت های پر خطری همچون کولبری است.

بی سامانی کولبران

مرگ در برف و کولاک در کنار دیگر مخاطراتی که کولبران را تهدید می کند از یک سو و تاثیراتی که فعالیت آن‌ها در گسترش ورود کالای قاچاق دارد، این مهم را ضروری کرده که هرچه زودتر فکری برای فعالیت کولبری در کشور شود. به خصوص آنکه شرايط سخت زندگي و كار كولبران تا جايي پيش رفته است كه مقام معظم رهبري نيز به اين امر توجه ويژه نشان دادند. آیت ا... خامنه‌ای، طي سخناني با انتقاد از «واردات میلیاردی برخی لوازم غیر ضروری» به مشکل جدی قاچاق کالاها و اجناس به داخل كشور اشاره و خاطرنشان کردند:« به مسئولان دولت‌های مختلف، مکرر این مساله را گوشزد کرده‌ام و آن‌ها نیز می‌گویند اگر تعرفه سنگین بگذاریم، قاچاق آن کالا بالا می‌رود، اما این دلیل، پذیرفتنی نیست». ایشان قاچاق را بلایی بزرگ و سم تولید داخلی برشمردند و با انتقاد شدید از عدم برخورد جدی با این مساله تاکید کردند:« باید قوی ترین اشخاص را مامور این کارکرد و دولت، ضمن تقویت دستگاه‌های ذی ربط، با قدرت با قاچاق سازمان‌یافته مقابله و برخورد کند.البته منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کولبرهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد می‌کنند، نیست؛ بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با ده‌ها و صدها کانتینر، اجناس قاچاق وارد کشور می کنند». با توجه به نگاه ويژه مقام معظم رهبري به مشكل قاچاق كالا و نحوه برخورد با كولبران بايد براي حل مشكل اين قشر گام‌هاي موثري برداشته شود.با ايجاد اشتغال در شهرهاي مرزي وقرار دادن امكانات اوليه و مناسب زندگي در اين مناطق، اين معضل را در شهرهاي مرزي كاهش دهيم؛ به خصوص كه شرايط كار كولبران با سختي‌هاي بسياري همراه است و كم نيستند كولبراني كه در اين راه كشته شده اندو بسيارند قاچاقچيان بزرگي كه با يافتن راه هاي گريز از قانون همچنان به فعاليت خود ادامه مي دهند.