فراتاب- گروه سیاست خارجی: بدون ترديد، مسئله اجراييشدن برجام و روند مذاکرات 20 ماهه تيم ديپلماتيک ايران با کشورهاي 1+5، مهمترين موضوع چند ماه اخير عرصه سياست خارجي و حتي سياست داخلي کشور بوده است. تا چه اندازه تيم مذاکرهکننده ايراني در مذاکرات، عملکرد مثبت و موفقي داشتهاند؟ اين پرسش اساسي، بنيان شکلگيري دو جريان را با محوريت مخالفان و موافقان نتايج برجام را در پي داشته است. مخالفان برجام که با عنوان دلواپسان و نابرجاميان معروف شدهاند، متعاقب روند رويدادهاي يک ماه اخير، گسترهاي وسيع از انتقادات را عليه محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه کشور، مطرح کردهاند. در واقع، پس از تمديد تحريمهاي موسوم به ايسا در مجلس سناي آمريکا عليه ايران، در فضاي داخلي کشور، دلواپسان موجي دوبارهاي از انتقادات عليه برجام و کارگزاران اين توافق تاريخي آغاز کردند. نابرجاميان يا همان مخالفان دوآتشه برجام، پس از انتشار ناقص فايل سخنان محرمانه محمدجواد ظريف در جمع اعضاي کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي ازسوی جواد کريميقدوسي، اين شائبه را طرح کردند که ظريف و تيم مذاکرهکننده از عملکرد خود در جريان مذاکرات رضايت ندارند و به نوعي به اين باور رسيدهاند که در جريان مذاکرات، تيم آمريکايي آنها را فريب دادهاند و بر اين نکته اذعان داشتند که ظريف در اظهارات خود در جمع کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي، اين موضوع را تأييد کرده است. با وجود حجم وسيع تبليغات رسانهاي، ديروز (سهشنبه) محمدجواد ظريف با حضور در بيستودومين نشست هيأت نمايندگان اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي تهران از عملکرد و کارنامه خود در ارتباط با برجام دفاع کرد.
حداقل دستاورد برجام، لغو تدريجي موانع پيشروي فروش نفت بوده است
ظريف در سخنان خود، رفع تدريجي موانع پيشروي تجارت و بازرگاني ايران را مورد تأکيد قرار داد. او بر اين موضوع تأکيد کرد موانعي که در مسير تجارت و بازرگاني ايران بود، بهيکباره ايجاد نشده بلکه با گذشت زمان و بهمرور ايجاد شد. اگر خاطر دوستان باشد، وقتي اتحاديه اروپا ميخواست تحريمهاي نفتي عليه ايران اعمال کند، در ابتدا 6 ماه به خود فرصت داد. برخي فکر کردند که به ما فرصت داده است درحاليکه به خودشان فرصت دادند تا از مسيرهاي ديگر بتوانند نفت مورد نيازشان را تأمين کنند؛ بههميندليل شروع تحريم نفتي ايران به افزايش قيمت نفت منجر نشد بلکه به کاهش قيمت آن منجر شد.
ظريف در همين ارتباط ادامه داد: ايالاتمتحده آمريکا وقتي تحريم نفتي ايران را بر ساير کشورها اعمال کرد، آن کشورها را موظف کرد که هر 6 ماه يکبار، 20 درصد از خريد نفتشان را از ايران کاهش دهند و در همان موقع، وزارت انرژي آمريکا موظف بود بهصورت مرتب اين گزارشها را تهيه کند. مراد ظريف از ايراد اين سخنان، اين بود که آنها با برنامهريزي اين تحريمها را عليه ايران اعمال کردند و تحريمها در چارچوب يک روند اتفاق افتاد. اگر شما به تعاملات بانکي نيز نگاه کنيد، متوجه اين موضوع ميشويد. تعداد کارگزاران بانکي از سال 89و 90 که حدود 670 کارگزار بودند بهصورت تدريجي کاهش پيدا کرد و به 50 کارگزار رسيد؛ البته برجام اين روند را متوقف کرد و بايد توجه داشته باشيم که مدتي طول ميکشد که ما به حالت اول برگرديم. ظريف در سخنان خود تأکيد ميکند: اينگونه نبود که ما قبل از تحريمهاي هستهاي با مشکلات ديگري روبهرو نبوده باشيم؛ مثلا همين قانون داماتو که اکنون از آن بهعنوان ايسا نام برده ميشود، به سال 1996 ميلادي برميگردد. او با اشاره به اقداماتي که آن زمان ايران در رابطه با اين قانون انجام داد، در بخش ديگري از صحبتهاي خود گفت: کاري که برجام انجام داد، اين بود که تا آنجا که به بحث هستهاي برميگشت، تلاش کرد موانع را حذف کند.
برجام، فضاي رواني ضد ايراني را کنترل کرد
ظريف در بخشي ديگر از سخنان خود ابراز کرد: موفقيت برجام در اين بود که بتواند فضاي روانيای که در جهان عليه ايران ايجاد شده بود، آرام کند؛ بههميندليل، بدخواهان ايران قبل و بعد از برجام تلاششان این بود که اين آرامش ايجاد نشود. وقتي ميبينيم فلان نماينده آمريکا به مقامات ايراني نامه مينويسد که به اوباما اعتماد نکنيد، درواقع، دلش براي ما نسوخته بلکه ميخواهد اين پيام را بدهد که آن فضاي رواني همچنان وجود دارد. درهمينراستا، سناتورهاي آمريکايي و نمايندگان آنها بيش از 50 طرح قانوني (لايحه) به مجلس و سنا فرستادند، بدون اينکه هيچکدام عملياتي و قانوني شوند و همه آنها در اين راستا بودند که اين فضا را ايجاد کنند که ارتباط با ايران همچنان خطرناک و هزينهمند است. آنها درهمينرابطه از عبارت «هزينه حيثيتي کار با ايران» استفاده ميکنند و درواقع ميخواهند اينگونه القا کنند که فضا همچنان برای کار با ايران نامناسب است و هزينه کارکردن با ما بالاست. هماکنون نيز تلاش ميکنند که اين فضاي نگراني درباره کار با ايران را ايجاد کنند اما واقعيت اين است که برجام اين فضا را شکسته است و نبايد اجازه بدهيم که تحتتأثير اين فضا قرار بگيرد که اين کار نيازمند مقداري کار و ريسک است.
افتخار ظريف به برجام
وزير امورخارجه ايران در مهمترين بخش از سخنان خود ابراز کرد: برخي خيال ميکنند من بابت برجام شرمنده هستم، درحاليکه اتفاقا به آن افتخار ميکنم اما معتقدم که نبايد آن را هر روز مطرح کنيم. برجام يک واقعيت دنياست و آن بايد جزء شرايط عادي باشد. هر روز دعوا نکنيم که نمره برجام صد است يا پنج. من نمره نميدهم اما بايد توجه کنيم که برجام يک توافق چندجانبه است که هر يک از طرفين نکاتي را درباره آن پذيرفتهاند و آمريکا بيشترين نکات را پذيرفت. آنها معتقد بودند که ما نبايد غنيسازي يا آب سنگين داشته باشيم. تحريمها، بزرگترين سرمايه براي آنها بود ولي آن را از دست دادند. در اين توافق، يک طرف فقط معامله نکرده است.
اگر لازم باشد به شرايط قبل از برجام برخواهيم گشت
وزير امورخارجه کشورمان در بخش ديگري از صحبتهاي خود بيان کرد: «اگر ما به نقطهاي برسيم که اين توافق چيز خاصي براي ما ندارد، ميتوانيم به برنامه هستهايمان برگرديم و احتياج به اجازه کسي نداريم.» در واقع، اين کار، يک کار آني براي ماست ولي براي آنها بازگشت به عقب، کار آني نيست و آنها بايد روندي را طي کنند. همچنين، ظريف در سخنان خود به اهميت افزايش تماسها و تعاملات بينالمللي از سوي ايران اشاره کرد و گفت: وقتي اين تعاملات افزايش پيدا کند، هر يک از اين تعاملات، مانعي در راه ايجاد مشکلتراشي در ارتباط با برجام است؛ مثلا قرارداد با بوئينگ، ايرباس و ساير قراردادهاي نفتي در اين مسير مانع ايجاد ميکنند. ما بايد با برنامهريزي در اين مسير پيش برويم و آنچه برجام را حفظ ميکند، ما هستيم. اين ديپلمات ارشد کشورمان تصريح کرد: ايران امروز در تمام حوزهها کنشگر است و ديگر موضوع نيست؛ بهويژه در ارتباط با مسائل مربوط به خودمان ما تعيينکننده هستيم و اينطور نيست که بايستيم و يک نفر بيايد برجام را اسنپبک کند.
منبع: وقایع اتفاقیه