همسويي سياست و اقتصاد در عصر پسا برجام | فراتاب
کد خبر: 5326
تاریخ انتشار: 28 دی 1395 - 18:43
فراتاب از يكسالگي پرونده اي به نام برجام گزارش مي دهد
برجام بود كه مسير را براي همكاري و پيوندهاي محكم سياسي، اقتصادي و فرهنگي ايران با جهان گشود. در اين راستا دولت يازدهم توانست با جايگزين كردن مفهوم معامله و آوردن آن از بازار به سياست، بازي برد- بردي را طراحي كند كه تحليل گران از آن به عنوان استراتژي دورا

به گزارش فراتاب به نقل از روزنامه تعادل، روز گذشته (27 دي ماه) اولين سالگرد اجراي رسمي برنامه جامع اقدام مشترك موسوم به برجام ميان ايران و شش قدرت بين المللي بود. توافقي كه در تيرماه 1394 پس از دو سال مذاكرات فشرده كه به عقيده كارشناسان يكي از منحصر به فردترين مذاكرات بين المللي بود، با تصويب قطعنامه 2231 از سوي شوراي امنيت سازمان ملل رسميت يافت و روند حقوقي جديدي را در عرصه حقوق بين الملل رقم زد.

در طول يكسالي كه از اجراي رسمي توافق هسته اي ايران و گروه 1+5 گذشته است، با وجود تمام چالش ها، انتقادات و گاهي كارشكني هايي كه در داخل و خارج از كشور نسبت به آن صورت گرفته، به نظر مي رسد روند اجرايي شدن آن بنا بر تاكيد مقامات ايران و 1+5 همچنان بر قوت خود ادامه دارد.در همين خصوص، فارغ از پيش داوري ها و انتقادات مطرح شده قصد داريم كه به صورت اجمالي دستاوردهاي اين توافق تاريخي را براي ايران مرور و بررسي كنيم.

يكي از مهمترين و در عين حال بي نظيرترين مزيت هاي برجام براي ايران الغاي شش قطعنامه شواري امنيت سازمان ملل بر عليه ايران با تصويب قطعنامه 2231 بود. پس از شكست توافق سعدآباد به سبب بدعهدي اروپايي ها در سال 1382 و آغاز فعاليت هاي غني سازي ايران و فك پلمپ از مراكز هسته اي، پرونده ايران ابتدا به شوراي حكام و سپس به شوراي امنيت ارجاع شد تا زمينه ساز صدور شش قطعنامه تحريمي عليه ايران شود. در اين ميان قطعنامه آخر موسوم به 1929 بنا بر اظهارات محمدجواد ظريف وزير خارجه كشورمان يكي از بدترين قطعنامه هاي شواري امنيت در طول تاريخ بود كه رسماً ايران را ذيل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار داد و به موجب آن ضمن ملزم كردن ساير كشورها براي مقابله با تهديد ايران، سبب شد تا علاوه بر قرار گرفتن كشور در سايه جنگ، تمامي مبادلات تجاري و اقتصادي نيز در محاق تحريم هاي همه جانبه بين المللي فرو رود.

اما در اين ميان پس از دو سال پايمردي تيم مذاكره كننده ايران كه اينبار رداي سفارت آن را مردان شايسته اين كار بر تن داشتند، پس از ماه ها مذاكره و چالش، قطعنامه 2231 شواري امنيت تصويب شد و در طي اقدامي بي سابقه در عرف بين الملل هر شش قطعنامه تحريمي قبلي را كه جنبه اجرايي نيز داشتند ملغي اثر نمود. اهميت اين قطعنامه زماني دو چندان مي شود كه بدانيم ايران اولين كشوري بود كه از ذيل فصل هفتم منشور ملل متحد بدون حمله نظامي خارج شد و باعث شد تا علاوه بر مختومه شدن هميشگي پرونده PMD ايران، موجبات غير امنيتي شدن فعايت هاي هسته اي ايران نيز در نظام بين الملل فراهم آيد. در همين رابطه مي توان گفت كه توافق هسته اي علاوه بر تغيير موازنه منطقه اي به نفع ايران، عاملي بود تا پتانسيل و ظرفيت استراتژيك كشور نيز آزادسازي شود. شاهد اين مدعا، شروع سفرهاي پرشمار مقامات سياسي و اقتصادي ارشد بين المللي در فرداي توافق وين است كه تا به امروز نيز ادامه دارد و نشان مي دهد كه نظام جهاني هم راستا با آزادسازي ظرفيت هاي ايران، خواهان برقراري مراودات دو جانبه و چندجانبه با تهران است.

از سوي ديگر بايد اشاره كرد كه در طول سه دهه گذشته يك ساختار عيني و ذهني در مورد امنيت منطقه مطرح بود و شاهد بوديم كه در اين ساختار هركس از تهديد ايران صحبت مي كرد با نوعي پاداش مادي و سياسي رو برو مي شد. اين تهديد داراي فرم هاي متفاوتي بود كه علاوه بر ايران هراسي، برنامه هسته اي ايران را به عنوان يك تهديد بين المللي مطرح مي كرد. اما هنر ديپلماسي ايران در مذاكرات و توافق برجام شكست ايران ساختار بسيار سخت بود و سبب شد علاوه بر اهميت يافتن دو چندان ايران در عرصه منطقه، ثبات ذهني و عملياتي بازيگران مخالف ايران نيز بر هم بخورد.

در چنين شرايطي بود كه ايران با حل كردن يكي از پيچيده ترين منازعات بين المللي، علاوه بر بلاموضوع كردن گزينه تهديد انگاري ايران، حقوق هسته اي خود را نيز با اجماع و مشروعيت بين المللي حفظ كند. در همين راستاست كه مي توان تاريخ ديپلماسي ايران را به دو مقطع قبل و بعد از توافق تقسيم بندي كرد كه در دوره جديد ايران به عنوان بازيگر رسمي در عرصه معادلات جهاني برآمده و نقش آن خواه يا ناخواه مورد پذيرش جهاني قرار گرفته است.

در اين ميان با اندكي تامل در تغيير معادلات بين المللي نسبت به ايران مي توان نتيجه گرفت: اين برجام بود كه مسير را براي همكاري و پيوندهاي محكم سياسي، اقتصادي و فرهنگي ايران با جهان را گشود و دولت يازدهم توانست با جايگزين كردن مفهوم معامله و آوردن آن از بازار به سياست، بازي برد- بردي را طراحي كند كه تحليل گران از آن به عنوان استراتژي دوران تازه نام مي برند.

تاكيد مقامات غربي بر ارزشمندي برجام

با ذكر اين مقدمه بايد يادآور شد كه همچنان پس از گذشت يكسال از برجام، با تمام فراز و فرودهاي آن همچنان مقامات ارشد غرب بر پايبندي و اهتمام خود براي حفظ و اجراي آن تاكيد مي كنند. هر چند دونالد ترامپ رييس جمهوري جنجالي آمريكا در نخستين اظهارات خود پس از پيروزي در انتخابات آمريكا بار ديگر اوباما را به دليل حصول توافق هسته اي مورد انتقاد قرار داد و آن را ابلهانه توصيف كرد؛ اما فارغ از وي كه عملاً خود را سياست مدار نمي داند، باراك اوباما كه آخرين روزهاي تصدي خود بر مسند رياست جمهوري آمريكا را مي گذراند، معتقد است كه برجام توافقي ارزشمند است و باعث تعميق و افزايش تنش ميان آمريكا و بنيامين نتانياهو نخست وزير رژيم صهيونيستي شده است.

فدريكا موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز روز گذشته در اولين جلسه شواري امور خارجي اين اتحاديه تاكيد كرد: برجام توافقي بسيار مهم براي امنيت اروپاست و ما اكنون شاهد افزايش تبادلات اقتصادي و تجاري با ايران هستيم كه بسيار مهم و قابل توجه است. در همين رابطه بوريس جانسون وزير خارجه بريتانيا هم با حمايت از برجام اعلام كرد كه توافق هسته اي بسيار ارزشمند بوده و لندن خواستار تداوم آن است.

 شرحي مختصر از دستاوردهاي برجامي ايران در طول يكسال گذشته 

: رفع تحريم هاي مربوط به صادرات نفت، گاز و پتروشيمي

افزايش صادرات نفت از كمتر از يك ميليون بشكه به بيش از 2.5 ميليون بشكه و در آمد 29 ميليارد دلاري از فروش نفت

2: رفع تحريم هاي مربوط به بخش حمل و نقل:

 فرود نخستين هواپيماي خريداري شده پس از 40 سال در فرودگاه مهرآباد تهران. همچنين حل مشكل بيمه، پرچم و كلاس كشتي ها و تسهيل دسترسي به بنادر بين المللي.

3: رفع موانع پولي و بانكي:

ايجاد 614 رابطه كارگزاري با 230 بانك بين المللي و رفع تحريم هاي مربوط به طلا و ارز، سرمايه گذاري در ايران، سوئيفت، گشايش ال سي و لغو ممنوعيت افتتاح شعب بانك هاي ايران در اروپا

4: مشروعيت يافتن فعاليت هاي هسته اي ايران:

ادامه كار برروي ماشين هاي پيشرفته و تحقيق و توسعه. گام اساسي ايران براي غني سازي صنعتي و عضويت در پروژه ايتر به عنوان بزرگترين پروژه علمي جهان.

5: آزادي سازي دارايي هاي بلوكه شده ايران:

به عنوان نمونه آمريكا در يك اقدام 12 ميليارد دلار از دارايي هاي بلوكه شده ايران را به صورت نقد پرداخت كرد.

6: رفع تحريم هاي مرتبط با تجهيزات دفاعي كشور:

به عنوان نمونه روسيه پس از 8 سال سامانه پيشرفته پدافند هوايي اس- 300 را به طور كامل در اختيار ايران قرار داد.

 

نظرات
آخرین اخبار